Sự kiện được tổ chức nhân dịp Đại lễ tưởng niệm 712 năm Ngày Phật Hoàng Trần Nhân Tông nhập Niết Bàn dưới sự chỉ đạo của Giáo hội Phật giáo Việt Nam với sự phối hợp của Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam các địa phương: Nam Định, TP Hồ Chí Minh, Tiền Giang cùng nhiều tổ chức, đơn vị liên quan.
Đức vua Trần Nhân Tông là vị Hoàng đế anh minh thời nhà Trần, người đã lãnh đạo quân dân Đại Việt hai lần đại thắng quân xâm lược Nguyên Mông. trong ba lần xâm lược nước ta thế kỷ 13.
Sau chiến thắng, Ngài cởi hoàng bào lên Yên Tử tu hành và để lại hệ thống tư tưởng đặc sắc về Phật giáo, khai sáng dòng thiền Trúc Lâm Yên Tử mang đậm bản sắc Việt, thể hiện tầm vóc của một nhà tư tưởng, nhà văn hóa kiệt xuất.
Giáo lý Phật hoàng Trần Nhân Tông nổi bật tinh thần nhập thế, gắn đạo với đời, đậm nét dân tộc và là một thành tố văn hóa Việt; ngời sáng tâm thế lấy lợi ích dân tộc và chúng sinh làm căn bản, tu hành và giác ngộ ngay giữa trần tục. Thiền Trúc Lâm là sự kết hợp nhuần nhuyễn triết học siêu nhiên Phật giáo với nhân sinh quan Nho giáo và vũ trụ quan Lão giáo, nhấn mạnh việc tu tập nhằm khơi tính Phật trong tâm.
Vị thế của Phật hoàng Trần Nhân Tông đã được nhiều nước trên thế giới tôn vinh. Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã lấy ngày 1-11 âm lịch hằng năm là ngày Quốc giỗ Đức Phật hoàng nhập Niết Bàn.
Nhân dịp Đại lễ tưởng niệm và cung rước, an vị Tôn tượng Phật hoàng năm nay, ông Michael Croft, đại diện UNESCO tại Việt Nam đã gửi thư chúc mừng và tôn vinh sự kiện, thể hiện sự quan tâm của thế giới tới một sự kiện văn hóa, tôn giáo và truyền thống của Việt Nam thông qua Phật sự mang nhiều ý nghĩa.
Tôn tượng Phật hoàng Trần Nhân Tông được cung rước trong dịp này làm bằng gốm đỏ Luy Lâu ở tư thế ngồi cao 2,2m, lớn nhất từ trước đến nay. Tượng do Nghệ nhân - họa sĩ Nguyễn Đăng Vông cùng các đồng sự thực hiện sau nhiều tháng lao động nghệ thuật công phu tác tạo, thể hiện hình ảnh Đức vua Trần Nhân Tông cởi bỏ hoàng bào bên suối quy Phật.
Hành trình cung rước và an vị Tôn tượng Phật hoàng trải dài gần 2.000km, từ Nam Định vào Tiền Giang với nhiều hoạt động lễ, hội được tổ chức từ ngày 6 đến 20-12. Tại lễ khởi hành cung rước, an vị, các đại biểu và tăng ni, phật tử đã làm lễ dâng hương cúng Vua và các vị tiền hiền nhà Trần tại Đền Thái Tổ Trần Thừa ở thôn Vạn Khoảnh, xã Mỹ Phúc, huyện Mỹ Lộc (Nam Định).
Sau lễ khởi rước, Tôn tượng Phật hoàng sẽ được rước qua các địa phương và được an vị để nhân dân chiêm bái vào ngày 14-12 tại Đại lễ tưởng niệm 712 năm Ngài nhập Niết bàn tại Việt Nam Quốc Tự ở quận 10 (TP Hồ Chí Minh).
Ngày 20-12 (7 tháng 11 âm lịch), Tôn tượng Phật hoàng Trần Nhân Tông an vị theo nghi thức Phật giáo tại Thiền viện Trúc Lâm Chánh Giác (huyện Tân Phước, tỉnh Tiền Giang), cùng ngày sẽ tổ chức Lễ đặt đá xây dựng Quần thể không gian Thiền sư Việt tại Thiền viện.
Bên cạnh không gian trưng bày chân dung, bia đá và các bài kệ của những vị thiền sư Việt Nam nổi tiếng trong hơn 2.000 năm, tại Thiền viện Trúc Lâm Chánh Giác sẽ phục dựng am Ngọa Vân, nơi Đức vua Trần Nhân Tông hóa Phật bằng chất liệu gốm cổ Luy Lâu do các kiến trúc sư và nghệ nhân nổi tiếng thiết kế và thực hiện.
Tại lễ khởi rước và an vị Tôn tượng Phật hoàng Trần Nhân Tông, tối 6-12, đã diễn ra chương trình nghệ thuật - võ thuật “Ngút trời hào khí Đông A” tại Đền thờ Thái Tổ Trần Thừa. Chương trình được đầu tư công phu với sự góp mặt của đông đảo nghệ sĩ đến từ nhiều đoàn nghệ thuật cùng nhiều võ sư tiêu biểu và 100 võ sinh đến từ các võ đường nổi danh trong cả nước.
Các đại biểu và nhân dân tham dự đã được thưởng thức nhiều tiết mục nghệ thuật tôn vinh Đức Phật hoàng và Phật học Việt Nam, và các loại hình nghệ thuật diễn xướng dân tộc đã được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, do các nghệ sĩ biểu diễn cùng những màn trình diễn thiền học và võ thuật, võ nhạc, thư họa hào hùng, tái hiện hào khí Đông A tôn vinh võ công, văn trị một thời của ông cha.
