Với hơn 150 tài liệu, hiện vật và những câu chuyện kể của các nhân chứng lịch sử, trưng bày “Ngày Độc lập 2-9” gồm hai phần: Sức mạnh dân tộc và Ngày Độc lập 2-9 đã kể lại sinh động câu chuyện lịch sử 75 năm trước: Dưới sự lãnh đạo kịp thời và kiên quyết của Ðảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân Việt Nam đã nhất tề đứng dậy làm nên thắng lợi vĩ đại của cuộc Cách mạng Tháng Tám, đập tan ách thống trị của thực dân, phong kiến, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đất nước Việt Nam từ một xứ thuộc địa, nửa phong kiến trở thành quốc gia độc lập, tự do. Nhân dân Việt Nam từ thân phận nô lệ trở thành người chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của mình.
Trưng bày đã giúp công chúng hiểu rõ hơn con đường cách mạng đến mốc son lịch sử Ngày độc lập 2-9-1945, thấy rõ sức mạnh đại đoàn kết dân tộc và giá trị của độc lập, tự do… Với những hình ảnh tiêu biểu và một số sưu tập tài liệu, hiện vật như: Sưu tập Nghị quyết, văn kiện của Trung ương Đảng; sưu tập báo chí, truyền đơn của Đảng; sưu tập vũ khí nhân dân sử dụng trong Cách mạng Tháng Tám; sưu tập cờ sử dụng trong Cách mạng tháng Tám; sưu tập hiện vật nhân dân ủng hộ cách mạng trong Cách mạng Tháng Tám và cách trình bày khoa học, người xem thấy rõ tiến trình lịch sử giai đoạn cuối của cuộc cách mạng giải phóng dân tộc của nhân dân Việt Nam: Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc về nước ngày 28-1-1941 trực tiếp củng Trung ương Đảng lãnh đạo cách mạng.
Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 8 do Người chủ trì, tháng 5-1941, đã đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu và quyết định thành lập Việt Nam Độc lập Đồng minh (gọi tắt là Mặt trận Việt Minh) nhằm tập hợp mọi lực lượng yêu nước, xây dựng khối đoàn kết toàn dân, chuẩn bị lực lượng về mọi mặt cho cách mạng. Khi thời cơ đến, Đảng đã kịp thời nắm bắt và kiên quyết lãnh đạo toàn dân đứng lên khởi nghĩa giành chính quyền.
Đại hội Quốc dân họp ở Tân Trào (Tuyên Quang), ngày 16-8-1945, đã nhất trí tán thành chủ trương của Đảng và phát Lệnh Tổng khởi nghĩa trong toàn quốc. Khởi nghĩa đã nhanh chóng thắng lợi hoàn toàn và ít đổ máu ở khắp các địa phương trong cả nước. Ngày 30-8-1945, Bảo Đại thoái vị, chế độ phong kiến chính thức bị xóa bỏ ở Việt Nam. Ngày 2-9-1945, tại quảng trường Ba Đình (Hà Nội), Chủ tịch Hồ Chí Minh trang trọng đọc Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - Nhà nước dân chủ của nhân dân. Cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên, ngày 6-1-1946, đã bầu ra Quốc hội, thành lập Chính phủ hợp hiến và thông qua bản Hiến pháp đầu tiên (1946).
Những ngày Tháng Tám năm 1945 hào hùng mãi mãi là mốc son chói lọi trong lịch sử dân tộc và để lại bài học vô cùng quý giá với cách mạng Việt Nam. Cách mạng Tháng Tám thành công và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ngày 2-9-1945 đã mở ra một kỷ nguyên mới cho dân tộc Việt Nam - kỷ nguyên độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội. Sự kiện lịch sử trọng đại này đã thay đổi căn bản vị thế của đất nước Việt Nam trên trường quốc tế, đưa nhân dân Việt Nam từ chỗ bị áp bức, bóc lột trở thành chủ nhân của đất nước và là tiền đề để cách mạng Việt Nam tiếp tục giành những thắng lợi lịch sử to lớn.
Trưng bày chuyên đề “Ngày Độc lập 2-9” sẽ kéo dài đến hết tháng 12-2020, tại số 25 Tông Đản, Hoàn Kiếm, Hà Nội.
