Ngày 29-2-2018, Hội nghị Toàn thể lần thứ 8, Chương trình Ký ức Thế giới Khu vực châu Á - Thái Bình Dương (MOWCAP) của UNESCO tại Gwangju, Hàn Quốc, đã ghi danh hồ sơ “Hoàng hoa sứ trình đồ” là di sản tư liệu của Chương trình Ký ức Thế giới Khu vực châu Á - Thái Bình Dương của UNESCO.
Di sản “Hoàng hoa sứ trình đồ” của dòng họ Nguyễn Huy, ở làng Trường Lưu (nay thuộc xã Trường Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh) bảo tồn và gìn giữ từ bao thế hệ. “Hoàng hoa sứ trình đồ” được Thám hoa Nguyễn Huy Oánh (1713-1789) thuộc thế hệ thứ 10 của dòng họ Nguyễn Huy ghi lại chuyến đi sứ Trung Hoa của các sứ thần Việt Nam năm 1766-1767.
“Hoàng hoa sứ trình đồ” được chép tay và là bản duy nhất còn tồn tại của tác giả được con cháu dòng họ Nguyễn Huy bảo tồn, cất giữ tại làng Trường Lưu. Tư liệu quý này bao gồm các bản đồ được vẽ với ba loại mầu trên giấy dó, với các lời bằng chữ Hán.
Cuốn sách có kích thước 30cm x 20cm, dày 2cm được in trên bản mộc giấy dó, với nội dung bao gồm bảy phần, trong đó phần chính là bản đồ hành trình gồm 204 trang ghi chép cụ thể và miêu tả về thiên nhiên, con người, thành, làng, các di tích, danh thắng, các hoạt động giao tiếp của sứ bộ với dân và chính quyền.
Đây là tập bản đồ ghi chép với nhiều hình ảnh, thông tin phong phú, quý hiếm về hành trình đi sứ của sứ thần Đại Việt thế kỷ 18, do Nguyễn Huy Oánh biên tập, hiệu đính và chú thích trong các năm 1765-1768 từ các tài liệu của nhiều thế hệ đi sứ trước, đồng thời bổ sung thêm các chi tiết liên quan đến chuyến đi năm 1766-1767 do ông làm Chánh sứ.
Phát biểu tại buổi lễ, ông Đặng Quốc Vinh, Phó Chủ tịch tỉnh Hà Tĩnh khẳng định: Phát huy truyền thống văn hóa, truyền thống quê hương anh hùng cùng với phát triển kinh tế, xã hội, xây dựng nông thôn mới, Hà Tĩnh đẩy mạnh phát triển văn hóa, xem văn hóa, coi văn hóa là nền tảng tinh thần, là động lực, mục tiêu của của sự phát triển. Tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành Nghị quyết về “Bảo tồn phát huy các giá trị các di sản văn hóa dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh, ca trù Cổ Đạm, Truyện Kiều và Mộc bản Phúc Giang, Hoàng hoa sứ trình đồ”.
Hà Tĩnh đang triển khai thực hiện lập quy hoạch làng văn hóa, và Trung tâm bảo tồn di sản văn hóa Trường Lưu thành địa chỉ văn hóa du lịch hấp dẫn, thu hút du khách trong và ngoài nước đến tham quan, nghiên cứu và học hỏi, góp phần phát triển kinh tế, xã hội.
Sau buổi lễ, dòng họ Nguyễn Huy và nhân dân xã Trường Lộc đã tổ chức rước bằng công nhận “Hoàng hoa sứ trình đồ” về lưu giữ tại dòng họ. Trước đó, tại xã Trường Lộc, đã diễn ra các hoạt động văn hóa, văn nghệ và triển lãm, trưng bày tư liệu, hình ảnh về di sản “Hoàng hoa sứ trình đồ” và Mộc bản Phúc Giang.
