Thật khó để đưa ra một phát hiện mới về chân dung thơ Hồ Xuân Hương, khi hàng thế kỷ qua, Bà chúa thơ Nôm đã là nguồn cảm hứng nghiên cứu, tìm tòi, thậm chí sáng tác của rất nhiều nhà khoa học, nhiều tác giả lớn... Nhưng cũng thật tiếc nếu gói ghém lại gia tài thi ca mà Hồ Xuân Hương để lại, bởi những tò mò háo hức về thơ, hơn nữa về con người, cuộc đời bà vẫn luôn kích thích trí tưởng tượng của con người hôm nay.
Với sự cẩn trọng của một nhà nghiên cứu dày dặn kinh nghiệm, với sự lịch thiệp của một nhà văn hóa, GS Hà Minh Đức chỉ khiêm nhường chia sẻ: “Trân trọng tìm hiểu, học hỏi những người đi trước, bạn bè cùng thế hệ, tiếp nhận sự cổ vũ chân tình và cảm phục của các nhà văn, nhà khoa học, nhà văn hóa nước ngoài, tôi mạnh dạn viết một chuyên luận về nhà thơ Hồ Xuân Hương.
Điều may mắn là năm 2022, UNESCO vinh danh hai nhà văn hóa thế giới của Việt Nam là Nguyễn Đình Chiểu và Hồ Xuân Hương. Đó là tiếng nói quyết định và vinh dự to lớn cho văn hóa Việt Nam và cho hai tác giả, hai nhà thơ lớn”...
Trong khảo luận của mình, GS Hà Minh Đức thêm lần nữa khẳng định: “Hồ Xuân Hương - Ngòi bút tiên phong: Hồ Xuân Hương là nhà thơ kiên quyết đổi mới. Đổi mới vẫn là yêu cầu phát triển xã hội cũng như trong hoạt động văn hóa văn nghệ. Thời kỳ nào văn hóa văn nghệ bị cầm tù trong tư tưởng bảo thủ lạc hậu, trong những phương thức và phong cách biểu hiện quá quen thuộc đến nhàm chán, văn hóa văn nghệ sẽ mất đi sự sống và ảnh hưởng xã hội”.
Và ông cũng lý giải rằng: “Văn chương cứ thế tiến theo đà phát triển của văn hóa xã hội”. “Sức lan tỏa và tầm vóc nhà thơ” được GS Hà Minh Đức đưa ra nhiều cứ liệu cả trong và ngoài nước dẫn chứng để thấy, hiện tượng Hồ Xuân Hương đã thuyết phục được nhiều chuyên gia nước ngoài: “Dư luận nhiều thập kỷ, nhiều nhà nghiên cứu trong nước và đặc biệt những nhà văn, nhà thơ, nhà văn hóa, nhà nghiên cứu nước ngoài đã cùng lên tiếng nói ca ngợi Hồ Xuân Hương”.
Dù năm 2022 Khảo luận “Thơ Hồ Xuân Hương - Siêu phẩm của tài năng thi ca” mới trình làng thì cuốn sách cũng là kết quả và sự cộng hưởng suốt một quá trình dài lục tìm trong văn bản, trong các ngữ liệu, so sánh đối chiếu và cả điền dã... của GS Hà Minh Đức. Cùng nhiều trí thức đích thực cùng thế hệ mình, GS Hà Minh Đức luôn coi viết, lao động chữ nghĩa, nghiên cứu khoa học là phương thức thể hiện vị thế cá nhân và liều thuốc hữu hiệu chống lại sự lão hóa nghiệt ngã của tự nhiên...
