Giải báo chí quốc gia hằng năm là sự kiện lớn thu hút sự quan tâm đặc biệt của báo giới cả nước, là giải thưởng cao quý nhất dành tặng cho các tác phẩm báo chí xuất sắc, tôn vinh các tác giả, nhóm tác giả có tác phẩm xuất sắc nhất hằng năm, theo Quyết định số 369/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Giải báo chí quốc gia và Quyết định số 1694/QĐ-TTg ngày 22-9-2014 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án Nâng cao chất lượng Giải báo chí quốc gia.
Qua 15 năm tổ chức, đến nay, Giải ngày càng được sự tham gia chủ động, tích cực, hào hứng của các cấp Hội, các cơ quan báo chí và hội viên nhà báo, cộng tác viên trong cả nước.
Phát biểu ý kiến tại họp báo, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội đồng Giải Báo chí quốc gia lần thứ XV năm 2020 cho biết:
Hội đồng Chung khảo Giải năm nay đã chấm 150 tác phẩm thuộc 11 loại giải báo chí, được lựa chọn từ 1.823 tác phẩm đủ điều kiện dự Giải theo quy định.
Giải năm nay có 114 đơn vị cấp hội và 190 tác giả không phải là hội viên (cộng tác viên), tham dự 11 loại giải. Trong đó, có 51 đơn vị Liên chi hội và Chi hội trực thuộc. Đặc biệt năm nay có 63/63 Hội nhà báo tỉnh, thành phố tham dự. Điều này cho thấy các cấp Hội và hội viên trong cả nước đã ngày càng thật sự quan tâm đến Giải Báo chí quốc gia.
Đánh giá của Hội đồng Giải cho thấy: Các tác phẩm tham dự Giải phản ánh kịp thời, đậm nét các sự kiện chính trị lớn của đất nước trong năm 2020 như: Tiếp tục thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng, Đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII; thực hiện Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị về Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng.
Đặc biệt, năm 2020 kỷ niệm 90 năm Ngày thành lập Đảng, 75 năm Ngày thành lập nước và nhiều sự kiện, chủ đề lớn khác, nhiều tác phẩm được đầu tư công phu, tiếp tục đi sâu phản ánh các lĩnh vực xây dựng Đảng, xây dụng và củng cố hệ thống chính trị, xây dựng nông thôn mới và cơ cấu lại ngành nông nghiệp, công cuộc giảm nghèo bền vững, an ninh năng lượng, kinh tế xanh...
Các tác phẩm dự giải có đề tài phong phú, phản ánh trung thực, kịp thời, toàn diện các sự kiện thời sự, vấn đề thời sự của đất nước, của địa phương năm 2020, ở tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh quốc phòng, đối ngoại... Đặc biệt, nhiều vấn đề thời sự không lường trước được, nóng bỏng đời sống chính trị, như đại dịch Covid-19, lũ lụt thiên tai ở các tỉnh miền trung, được đề cập sâu sắc, kịp thời, toàn diện, tác động xã hội lớn. Đặc biệt, báo chí tham gia trực tiếp công cuộc phòng, chống đại dịch Covid-19, phản ảnh nỗ lực của Đảng, Nhà nước và nhân dân trong việc thực hiện mục tiêu kép, vừa phòng, chống dịch có hiệu quả, vừa phát triển kinh tế.
Báo chí năm 2020 tiếp tục tham gia rất tích cực và hiệu quả vào công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, nhất là sai phạm trong công tác quản lý đất đai; xử lý cán bộ sai phạm trong công tác cán bộ, bất cập trong giáo dục; nạn xã hội đen, tội phạm hoành hành, các loại tội phạm mới, nạn xâm hại trẻ em, vấn đề phòng, chống thông tin xấu, độc hại trên mạng xã hội, vệ sinh an toàn thực phẩm, cơ chế quản lý kinh tế; khuyến khích thúc đẩy kinh tế số, kinh tế tư nhân, kinh tế xanh, sản xuất nông nghiệp sạch; xây dựng đô thị thông minh, cách mạng công nghiệp 4.0 và sự tác động tới cuộc sống. Nhiều tác phẩm tiếp tục khai thác những đề tài truyền thống như lịch sử cách mạng, văn hóa, an ninh, quốc phòng, gương người tốt việc tốt, điển hình tiên tiến.
Đánh giá chung của Hội đồng Giải cho rằng, các tác phẩm dự giải năm nay có chất lượng khá đồng đều, giảm dần sự cách biệt lớn về chất lượng giữa các tác phẩm của các cơ quan báo chí trung ương và địa phương. Nhiều bài có tính phát hiện tốt, phản ánh những vấn đề nóng bỏng, được dư luận quan tâm. Nhiều tác phẩm của các cơ quan báo chí địa phương trong các nhóm thể loại phóng sự, phóng sự điều tra, ký báo chí, ghi chép (báo in, báo điện tử) và tin, phóng sự, ký sự; phim tài liệu (báo hình), được Hội đồng đánh giá cao. Bài điều tra, bài về môi trường có nhiều hình ảnh sống động, hấp dẫn. Nhiều tác phẩm truyền hình là bức tranh bao quát về mọi mặt của đất nước năm 2020, phong phú nội dung, đề tài, chất liệu sinh động, hình ảnh ấn tượng.
Trong số 150 tác phẩm vào chung khảo, Hội đồng đã chọn được: Một giải đặc biệt, chín giải A, 25 giải B, 45 giải C, 32 giải khuyến khích.
Tác phẩm "Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh - Biên niên sử truyền hình" của Hãng phim Tài liệu và Điện ảnh Nhân Dân, Báo Nhân Dân là một tác phẩm đặc biệt về nội dung và hình thức thể hiện, có số liệu chưa từng công bố, Hội đồng chung khảo đề nghị trao giải đặc biệt.
Trả lời báo chí về những điểm mới của giải báo chí quốc gia năm 2020, Phó Chủ tịch Thường trực Hồ Quang Lợi cho biết: Một trong những điểm mới nổi bật, cũng là đặc biệt nhất của giải, đó là việc Hội đồng chung khảo quyết định chọn, tác phẩm "Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh - Biên niên sử truyền hình" của Hãng phim Tài liệu và Điện ảnh Nhân Dân, Báo Nhân Dân để trao giải đặc biệt. Sau 15 năm tổ chức giải, đây là lần đầu tiên Hội đồng giải báo chí quốc gia chọn được một tác phẩm xuất sắc, xứng đáng trao giải đặc biệt.
Đánh giá về tác phẩm này, đồng chí Hồ Quang Lợi cho biết: Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh - Biên niên sử truyền hình là tác phẩm phim tài liệu chính luận về lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, lịch sử của đất nước trong suốt thế kỷ 20. Bộ phim có ý nghĩa sâu sắc, thể hiện công phu được sản xuất trong vòng bốn năm, với những tư liệu, số liệu lần đầu tiên được công bố. Sử dụng nhiều tư liệu quý cả ở trong nước cũng như được khai thác từ nhiều quốc gia: Mỹ, Pháp và Trung Quốc.
Theo đồng chí Hồ Quang Lợi, về Giải báo chí năm nay, bên cạnh những ưu điểm, vẫn còn những hạn chế, các tác phẩm báo in chưa có nhiều sáng tạo, đột phá. Nhóm bình luận, các tạp chí, nhất là tạp chí khối Đảng tham gia tương đối ít, không có xã luận. Thể loại ký báo chí còn ít, thiếu vắng phóng sự viết về văn hóa. Ảnh báo chí vẫn còn ít, chưa phản ánh đúng đời sống ảnh báo chí...
Đồng chí Hồ Quang Lợi nhấn mạnh: Nhìn chung, các tác phẩm được chọn vào chung khảo là những tác phẩm tiêu biểu về nội dung và hình thức, có tính định hướng dư luận xã hội, nhiều tác phẩm đã cho thấy hiệu quả tác động xã hội tốt, được các cơ quan chức năng tiếp thu, giải quyết, dư luận xã hội đánh giá cao về vai trò phát hiện, phản biện, đấu tranh, phê phán cũng như biểu dương, xây dựng của báo chí.
Do tình hình dịch Covid-19, năm nay Lễ tổng kết và trao Giải Báo chí quốc gia lần thứ XV năm 2020 không trao vào ngày 21-6 như hằng năm và sẽ được tổ chức trọng thể vào dịp Đại hội lần thứ XI Hội Nhà báo Việt Nam tại Hà Nội.
