Ví, Giặm là hai lối hát dân ca không nhạc đệm được cộng đồng người Nghệ Tĩnh sáng tạo ra từ hàng trăm năm nay. Ví, Giặm được thực hành trong lao động và đời sống thường nhật: lúc ru con, khi làm ruộng, chèo thuyền, lúc dệt vải, xay lúa… Vì vậy, các lối hát cũng được gọi tên theo các hoạt động như Ví phường vải, Ví đò đưa, Ví phường nón, Giặm ru, Giặm kể, Giặm khuyên… Dân ca Ví, Giặm chiếm vị trí quan trọng trong đời sống văn hóa, tinh thần của người Nghệ Tĩnh và là phương tiện nghệ thuật để biểu đạt tư tưởng, tình cảm, tăng cường giao lưu, gắn kết cộng đồng.
Theo Ủy ban Liên Chính phủ về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể, hồ sơ đề cử di sản văn hóa phi vật thể Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh đáp ứng mọi tiêu chí để đăng ký vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại của UNESCO.
Trên thực tế, trong số các hồ sơ được đưa ra đánh giá, hồ sơ Dân ca Ví, Giặm của Việt Nam giành được sự ủng hộ tuyệt đối của Hội đồng giám khảo, không phải chỉnh sửa chữ nào. Trong khi, có hồ sơ trình đến lần thứ ba, Hội đồng giám khảo sửa từng câu, từng chữ nhưng sau đó vẫn không được thông qua.
Khó có thể diễn tả được giây phút chờ đợi hồi hộp đến nghẹn thở của các thành viên trong đoàn Việt Nam, các bác Việt kiều và nhóm phóng viên theo dõi.
 |
Hồi hộp chờ đợi..
Khi tiếng búa trên tay của ông Chủ tịch Jose Manuel Rodriguez Cuadoros vang lên xác nhận Dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh đã được vinh danh, tất cả đứng bật dậy hò reo vui mừng sung sướng, cờ đỏ sao vàng bay phấp phới trong hội trường chính của UNESCO. Cả hội trường với khoảng 800 đại biểu đồng loạt vỗ tay chúc mừng đoàn Việt Nam. Một số đoàn các nước cũng sang bắt tay chúc mừng các thành viên đoàn Việt Nam.
 |
…Niềm vui vỡ òa.
Thứ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch Ðặng Thị Bích Liên phát biểu: “Từ nay, Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh đã trở thành tài sản văn hóa của nhân loại, Việt Nam cam kết thực hiện chương trình hành động nhằm bảo tồn sức sống của Dân ca Ví, Giặm. Việt Nam có những chính sách vinh danh các nghệ nhân để trao truyền, thực hành, giáo dục thế hệ trẻ để di sản mãi trường tồn, xứng đáng là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại”.
Bà Ðặng Thị Bích Liên gửi lời cảm ơn các chuyên gia của Hội đồng thẩm định, Ủy ban Liên Chính phủ, Ban thư ký và các quốc gia thành viên đã đánh giá cao di sản Dân ca Ví, Giặm và đưa ra quyết định quan trọng này.
 |
Đoàn Việt Nam.
Ông Nguyễn Thiện, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Hà Tĩnh vui mừng cho biết: “Chúng tôi rất vui mừng và xúc động khi UNESCO vinh danh Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh trở thành di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây là niềm vinh dự và tự hào của mọi người dân Việt Nam và đặc biệt là người dân Hà Tĩnh và Nghệ An. Đi kèm với vinh dự cũng là trách nhiệm nặng nề, chúng tôi sẽ đề ra kế hoạch, với nội dung cụ thể để bảo vệ và phát huy giá trị của di sản, đặc biệt là đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá để mọi người nhận thức sâu sắc về giá trị của di sản, tiếp tục nghiên cứu, truyền dạy thông qua cộng đồng, câu lạc bộ, thi hát dân ca ví, giặm và ban hành chính sách đối với nghệ nhân… để Dân ca Ví, Giặm mãi mãi trường tồn”.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An Đinh Thị Lệ Thanh xúc động, cho biết: “Cảm xúc của tôi lúc này hết sức vui mừng và tự hào vì Dân ca Ví, Giặm đã góp phần làm phong phú đa dạng di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam và của nhân loại. Tới đây, chúng tôi phải có chiến lược cụ thể để bảo tồn, phát huy và đặc biệt là truyền dạy cho mọi người, đặc biệt là thế hệ trẻ để dân ca Ví, Giặm phát triển bền vững trong lòng mọi người dân xứ Nghệ”.
Theo Cục Di sản Văn hóa, việc UNESCO vinh danh Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh cho thấy, thế giới đánh giá cao loại hình âm nhạc đặc biệt của Việt Nam, đồng thời sẽ giúp cộng đồng và chính quyền địa phương có trách nhiệm hơn trong việc gìn giữ, truyền dạy, khuyến khích thế hệ trẻ tích cực học tập và tham gia trình diễn, nhằm bảo tồn và phát huy một cách bền vững di sản văn hóa phi vật thể này.
