Tích rằng Đức thánh Tam Giang đi đánh giặc về đến đoạn sông Cầu làng Vân bị lũ quỷ đen thách đấu vật. Nếu thắng quỷ sẽ đi theo thánh, nếu thua thì phải dâng cho quỷ đen nhiều sản vật. Từ đó, tại đền chính của làng Vân, nơi thờ Đức thánh Tam Giang người dân tổ chức tái hiện lễ vật cầu nước nhằm ca ngợi công lao đánh giặc, thu phục quỷ đen của Đức thánh Tam Giang.
 |
Hai giáp vật tiên vào đền làm lễ chuẩn bị thi đấu
Sân vật cầu nước được đổ một lớp bùn mỏng, trước khi vật, phụ nữ trong làng trong đội nghi lễ sẽ gánh nước từ sông cầu bằng chum, vại đổ vào sới vật.
Hai đội vật là đội Giáp Trên và đội Giáp Dưới được dân làng lựa chọn để tham gia đấu vật cầu. Sau các nghi lễ cúng tế, rước cầu, keo vật thờ… hai đội sẽ cùng nhau tranh cướp một quả cầu được làm bằng gỗ mít đường kính khoảng 40cm để thả vào hố cầu của đối phương. Hố cầu sâu khoảng 80 cm vừa đủ lọt quả cầu và bị bùn che lấp. Cuộc thi đấu kéo dài khoảng 30 phút, các đô vật phô diễn những động tác nâng cầu, tranh cầu đầy kịch tính. Người dân xem vật cầu được bùn từ sới vật bắn vào quần áo thì lấy đó làm điềm lành.
 |
Phụ nữ trong đội nghi lễ chuẩn gánh nước đổ vào sới vật.
Lễ hội diễn ra trong ba ngày 12,13,14 tháng tư âm lịch. Ngày 12 vật hai quả, ngày tiếp theo vật ba quả, ngày cuối vật bốn. Phần thắng trong lễ hội luôn thuộc về đội Giáp Trên là tượng trưng cho thánh Tam Giang thu phục quỷ đen, tượng trưng cho sự đồng lòng hòa thuận trên dưới.
Lễ hội vật cầu nước là lễ hội độc đáo, tiêu biểu về văn hóa ở đồng bằng Bắc Bộ.
 |
Một keo vật thờ.
.jpg.webp)
Hai giáp vật bước vào tranh cướp cầu.
Động tác nâng cầu của lễ vật cầu nước.
