40 năm qua, những người làm công tác chính trị, tư tưởng của lực lượng đã đóng góp quan trọng vào việc xây dựng lực lượng CAND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.
Tuy được chính thức thành lập ngày 8-5-1967, nhưng ngay từ khi Cách mạng Tháng Tám thắng lợi, lực lượng công an ra đời, thì các đơn vị tiền thân của Cục Tuyên huấn cũng lần lượt được thành lập. Ngày 1-11-1946, tờ báo Công an mới (tiền thân của báo Công an nhân dân ngày nay) xuất bản số đầu. Ðây được coi là công cụ đầu tiên của lực lượng công an thực hiện công tác chính trị tư tưởng trên lĩnh vực tuyên truyền, báo chí.
Tại khu Di tích lịch sử Nha Công an T.Ư (xã Minh Thanh, Sơn Dương, Tuyên Quang) hiện có một ngôi nhà mái lá xinh xắn, đó chính là nơi làm việc của Ty Tuyên nghiên huấn thuộc Nha Công an T.Ư trong kháng chiến. Tại đây, nhiều chủ trương công tác nhằm giáo dục chính trị, tư tưởng cho cán bộ, nhân viên công an trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đã được ban hành.
Nha Công an T.Ư xuất bản tờ báo Rèn luyện thay cho tờ Công an mới, tiếp tục làm nhiệm vụ tuyên truyền, động viên cán bộ, chiến sĩ cùng toàn Ðảng, toàn dân thực hiện thắng lợi cuộc kháng chiến trường kỳ, gian khổ. Công an các khu, tỉnh đều xuất bản báo hoặc nội san. Ngày 11-3-1948, sau khi nhận được tờ báo Bạn dân của Công an Khu XII, Bác Hồ đã gửi thư cho đồng chí Hoàng Mai, Giám đốc Công an khu XII - người sau này là Cục trưởng đầu tiên của Cục Tuyên huấn. Trong thư Bác khen ngợi, động viên và nhắc nhở cán bộ, chiến sĩ công an phải phấn đấu vươn lên không ngừng. Trong đó, Người nêu ra sáu nội dung về tư cách người Công an cách mạng. Từ đó đến nay, những nội dung về tư cách người công an cách mạng đã trở thành mục tiêu tu dưỡng rèn luyện của mỗi cán bộ, chiến sĩ công an và là nội dung cốt lõi cho các phong trào thi đua của toàn lực lượng CAND trong suốt 59 năm qua.
Sau chiến thắng lịch sử Ðiện Biên Phủ, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân ta giành được thắng lợi, miền bắc hoàn toàn giải phóng, là hậu phương vững chắc của tiền tuyến lớn miền nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Công tác chính trị, tư tưởng của lực lượng công an tiếp tục bám sát nhiệm vụ chính trị của Ðảng, yêu cầu công tác của từng mặt trận, từng lực lượng. Trong thời kỳ này, nhiều đơn vị tiền thân của Cục Tuyên huấn tiếp tục được thành lập: Tháng 8-1950, đội chiếu bóng Bộ Công an được thành lập; tháng 1-1953, bộ phận giáo dục, tuyên truyền, báo chí được thành lập; năm 1957, tờ báo Rèn luyện được đổi tên thành báo Công an nhân dân; năm 1959, Ban Thể dục - Thể thao CAND ra đời và năm 1960, Bảo tàng CAND được thành lập. Vào lúc 17 giờ ngày 24-12-1965, chương trình phát thanh "Vì An ninh Tổ quốc" phát sóng buổi đầu trên làn sóng Ðài Tiếng nói Việt Nam, với tiết mục "Kể chuyện cảnh giác" - một tiết mục hấp dẫn nhiều thính giả, vẫn được duy trì đến hôm nay bằng cái tên mới "Câu chuyện cảnh giác truyền thanh".
Trải qua 40 năm xây dựng, phát triển và trưởng thành, Cục Tuyên huấn (nay là Cục Công tác chính trị) đã làm tốt vai trò tham mưu và tổ chức thực hiện nhiều chủ trương, biện pháp công tác quan trọng, góp phần làm tốt công tác chính trị tư tưởng của lực lượng CAND. Dưới sự lãnh đạo của Ðảng ủy Công an T.Ư và lãnh đạo Bộ Công an, từ năm 1996 đến nay, Cục Công tác chính trị đã tập trung đi sâu đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu quả các lĩnh vực công tác, từng bước chuẩn hóa thành các quy định, tiêu chí cụ thể để công tác chính trị tư tưởng thật sự góp phần xây dựng lực lượng CAND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi của nhiệm vụ chính trị trong thời kỳ mới của đất nước - thời kỳ đẩy mạnh CNH, HÐH vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Ðặc biệt, trong phong trào CAND học tập, thực hiện 6 điều Bác Hồ dạy, Cục Công tác chính trị đã đề xuất Bộ ban hành nhiều chỉ thị, văn bản chỉ đạo nhằm tiếp tục đẩy mạnh phong trào, nhiều hoạt động đã gây được ấn tượng sâu sắc trong mỗi cán bộ, chiến sĩ và các tầng lớp nhân dân, làm cho nhân dân hiểu, gắn bó và giúp đỡ công an.
Kỷ niệm 60 năm Ngày thành lập lực lượng CAND, Cục Công tác chính trị đã tham mưu và phục vụ Bộ Công an tổ chức nhiều hoạt động kỷ niệm quy mô lớn, trang trọng, thiết thực, tạo sự chuyển biến sâu sắc trong công tác, chiến đấu và xây dựng lực lượng trên cơ sở đề xuất của Bộ Công an, Thủ tướng Chính phủ quyết định từ năm 2005 lấy ngày 19-8 hằng năm là "Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc". Hiện nay, Cục Công tác chính trị là đơn vị thường trực giúp Bộ chỉ đạo, hướng dẫn và tổ chức thực hiện cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh - CAND vì nước quên thân, vì dân phục vụ" trong lực lượng CAND.
Cục Công tác chính trị đã tham mưu, đề xuất lãnh đạo Bộ ban hành nhiều chỉ thị, quyết định nhằm tăng cường quản lý và nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền, báo chí, xuất bản, văn hóa, văn nghệ trong CAND. Ðồng thời phối hợp các cơ quan thông tin đại chúng của Ðảng, Nhà nước và các ngành, nhất là với báo Nhân Dân, Ðài Truyền hình Việt Nam, Ðài Tiếng nói Việt Nam tổ chức các đợt tuyên truyền tập trung về kết quả thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh - trật tự; về thành tích, chiến công của lực lượng CAND và các gương điển hình tiên tiến xuất sắc trong phong trào Học tập, thực hiện 6 điều Bác Hồ dạy. Tổ chức các cuộc thi báo chí, các trại sáng tác văn học, nghệ thuật về đề tài an ninh - trật tự và xây dựng lực lượng CAND. Tổ chức Liên hoan sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc về hình tượng người chiến sĩ Công an. Các chương trình phát thanh, truyền hình "Vì An ninh Tổ quốc" đã tăng thời lượng phát sóng và không ngừng đổi mới, từng bước nâng cao về chất lượng. Ðoàn Nghệ thuật CAND đã liên tục tổ chức các đợt lưu diễn dài ngày ở cơ sở, phục vụ nhu cầu văn hóa tinh thần của cán bộ, chiến sĩ và nhân dân, nhất là đồng bào vùng sâu, vùng xa ở các tỉnh Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ. Ðiện ảnh CAND đã tổ chức sản xuất nhiều phim truyện, phim tài liệu... phản ánh sâu sắc về truyền thống vẻ vang và chiến công thầm lặng của lực lượng CAND. Nhiều tác phẩm điện ảnh đoạt giải trong các cuộc thi, có giá trị nghệ thuật cao, tạo được ấn tượng trong công chúng.
Công tác thi đua, khen thưởng không ngừng được đổi mới về nội dung, hình thức và biện pháp, lấy việc hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị làm mục tiêu xuyên suốt. Phong trào thi đua Vì An ninh Tổ quốc và phong trào CAND học tập, thực hiện 6 điều dạy của Bác Hồ liên tục được duy trì gắn với các đợt thi đua ngắn, thi đua đặc biệt và các cuộc vận động, sinh hoạt chính trị sâu rộng trong toàn lực lượng.
Phong trào rèn luyện "Chiến sĩ công an khỏe" ngày càng được phát triển, hằng năm đều tổ chức hội thao và định kỳ 5 năm một lần tổ chức Ðại hội khỏe "Vì an ninh Tổ quốc" toàn lực lượng. Thể thao quần chúng và thể thao thành tích cao của CAND là một trong những đơn vị dẫn đầu của ngành thể thao toàn quốc. Tại SEA Games 22, vận động viên bắn súng Nguyễn Mạnh Tường là cán bộ Phòng Thể dục, thể thao được công nhận là vận động viên xuất sắc nhất Ðại hội thể dục - thể thao Ðông-Nam Á.
Năm 2005, lãnh đạo Bộ Công an quyết định chuyển công tác Ðiều lệnh CAND từ Tổng cục Cảnh sát sang Tổng cục Xây dựng lực lượng CAND, lập Phòng Ðiều lệnh, quân sự, võ thuật thuộc Cục Công tác chính trị với nhiệm vụ tham mưu, hướng dẫn và tổ chức thực hiện thống nhất các hoạt động điều lệnh, quân sự trong toàn lực lượng. Thông qua các đợt tập huấn, tổ chức Hội thi Ðiều lệnh CAND và tăng cường công tác kiểm tra, đã góp phần nâng cao ý thức tự giác trong chấp hành điều lệnh của cán bộ, chiến sĩ; đưa việc thực hiện điều lệnh nội vụ, điều lệnh đội ngũ và các nghi lễ CAND đi vào nền nếp.
Trải qua 40 năm xây dựng và trưởng thành, Cục Công tác chính trị và các đơn vị thuộc Cục đã vinh dự được Ðảng, Nhà nước tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý. Trong đó có bốn Huân chương Quân công, hàng chục Huân chương Chiến công, Huân chương Bảo vệ Tổ quốc và Huân chương Lao động các hạng. Từ năm 2000 đến nay, đơn vị liên tục được tặng Cờ thi đua xuất sắc của Chính phủ và của Bộ Công an. Nhân dịp kỷ niệm 40 năm Ngày thành lập Cục Công tác chính trị, ngày 23-3-2007, Chủ tịch nước đã ký Quyết định tặng thưởng Cục Công tác chính trị Huân chương Hồ Chí Minh, vì đã có nhiều thành tích xuất sắc trong lĩnh vực công tác chính trị, tư tưởng của lực lượng công an.
Tự hào với truyền thống 40 năm phấn đấu xây dựng, trưởng thành, cán bộ, chiến sĩ Cục Công tác chính trị tiếp tục phấn đấu rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng, đoàn kết thống nhất vượt mọi khó khăn, thử thách, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị được giao, góp phần xây dựng lực lượng CAND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và từng bước hiện đại.
