Tuy nhiên, ẩn chứa đằng sau những cách đi đơn giản đó lại là nhiều con chữ phức tạp và ý nghĩa sâu xa được ông Bùi Chính Hưng ấp ủ và sáng tạo, để tạo nên một trò chơi gọi là cờ chữ Việt hay còn gọi là cờ Doanh nhân hoặc cờ chữ Thành công.
Vậy mà ban đầu, nghe tên gọi cờ chữ Việt, tôi đã cho rằng trò chơi này chắc hẳn liên quan gì đó đến đố chữ hay tìm hiểu nghĩa của các từ.
Cờ của người Việt
Cứ nghĩ buổi sáng mùa đông mà chui ra khỏi chiếc chăn ấm, lao ra ngoài đường và đến khu Văn Miếu-Quốc Tử Giám để chơi cờ chữ Việt thì hẳn người đó phải đam mê với trò chơi này lắm. Vậy mà khi tôi có mặt tại nhà Bát giác trong khuôn viên vườn Giám đã thấy những bàn cờ chữ Việt được bày ra ngay ngắn. Tôi đã gặp Thanh Bình, cô sinh viên năm thứ hai Khoa Du lịch, Trường đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) ở đó và được cô giới thiệu nhanh qua về cờ chữ Việt, bàn cờ, các quân, cách bày bàn cờ, cách di chuyển và cách ăn quân.
Theo giới thiệu của Thanh Bình, cờ chữ Việt có 32 quân, trong đó có 2 quân Doanh nhân và 30 quân Đầu người tài, thuộc nhóm yếu tố của tổ hợp thành công: Tư duy đúng, phương pháp (hay), hành động (thực) và kết quả thành công. Quả thực, xem cách cô gái 19 tuổi này hướng dẫn bày bàn cờ, cách di chuyển và cách ăn quân, tôi dễ dàng hiểu được luật chơi của cờ chữ Việt hơn là đọc hướng dẫn trên tờ rơi được in kèm. Hiểu nôm na thì mỗi bên sẽ nắm một quân Doanh nhân, bốn quân cờ biểu tượng được xếp vào bốn góc bàn cờ một cách ngẫu nhiên và các quân cờ khác xếp hết vào những ô trên bàn cờ, trừ ô đường chữ S gọi là “Bánh xe cuộc đời”.
Chỉ hai quân Doanh nhân được di chuyển theo phương ngang hoặc dọc nếu không bị vướng quân khác; các quân khác đứng nguyên chờ quân Doanh nhân đến ăn khi xuất hiện tổ hợp thành công. Cơ hội ăn quân ở đây là cứ có bốn quân có bốn mầu viền khác nhau, đứng thẳng hàng gần nhau theo phương dọc, ngang hoặc chéo sẽ tạo thành một tổ hợp thành công, gần giống như kiểu chơi cờ ca-rô...
Cách chơi cờ chữ Việt rõ ràng rất đơn giản, bên cạnh việc người chơi khi ăn quân thì đọc những câu như “tôi phóng tên lửa thành công theo phương ngang/dọc/chéo đáp xuống ô (tọa độ) ăn (số lượng) quân”, “tôi đầu tư quân (tên quân cờ) vào ô (tọa độ)”. Theo giải thích của ông Bùi Chính Hưng, việc đọc giúp người chơi tương tác với các tư duy hội nhập và thói quen hành động thành công. Người chơi sẽ ngày càng được kích thích não bộ, kích hoạt hành vi, khiến bản thân ngày càng hoàn thiện hơn, nâng tầm hơn, có giá trị hơn...
Chẳng hạn như nhóm quân cờ mầu xanh được gọi là Tư duy đúng gồm các quân Tư duy đúng, Tư duy sứ mệnh, Tư duy trân quý, Tư duy mục tiêu...; nhóm quân cờ mầu xanh da trời được gọi là Phương pháp hay, gồm các quân Phương pháp hay, Phương pháp quan sát, Phương pháp bài học, Phương pháp mới ta...; nhóm quân cờ mầu đen được gọi là Hành động thực gồm các quân Hành động thực, Hành động đam mê, Hành động lý tình...; nhóm quân cờ mầu đỏ được gọi là Kết quả thành công gồm các quân Kết quả thành công, Thành công do ta, Thành công giá trị, Thành công làm chủ...
Điều thú vị ở chỗ là cờ chữ Việt với những khái niệm như tư duy, hội nhập, doanh nhân, vòng tròn thành công, bánh xe hạnh phúc... tưởng khó hiểu và xa lạ với trẻ em thì những gương mặt quen thuộc tại các kỳ đài ở Câu lạc bộ Cờ Hồ Gươm đều là những cậu bé, cô bé còn đang tuổi cắp sách đến trường. Thậm chí, thành viên nhỏ tuổi nhất của Câu lạc bộ Cờ Hồ Gươm là em Nguyễn Gia Minh, mới 7 tuổi. Vậy mà sáng chủ nhật nào, Gia Minh cũng ra chơi cờ chữ Việt rồi mới về nhà ăn sáng. Mới đây, Gia Minh đã đoạt quán quân cờ chữ Việt lần 2 năm 2022 tại kỳ đài lần thứ 242 của Câu lạc bộ Cờ Hồ Gươm.
Ngoài buổi sinh hoạt thường kỳ vào sáng thứ bảy hằng tuần ở nhà Bát giác, vườn Giám, Văn Miếu-Quốc Tử Giám, quận Đống Đa (Hà Nội) và sáng chủ nhật hằng tuần ở Câu lạc bộ Cờ Hồ Gươm, Trung tâm thông tin văn hóa Hồ Gươm, số 2 Lê Thái Tổ, quận Hoàn Kiếm (Hà Nội) được duy trì đều đặn trong bốn năm qua, như ông Bùi Chính Hưng chia sẻ thêm thì cờ chữ Việt chuẩn bị có mặt tại Phố Sách Hà Nội, phố 19 tháng 12, quận Hoàn Kiếm (Hà Nội) vào chiều thứ bảy hằng tuần. Như thế đủ thấy, kể từ khi bắt đầu triển khai thử nghiệm và giới thiệu từ tháng 12/2018 tại kỳ đài lần thứ 84 của Câu lạc bộ Cờ Hồ Gươm, cờ chữ Việt đang ngày càng thu hút nhiều người chơi và sự quan tâm, để dần trở thành thú chơi của cộng đồng, mọi lứa tuổi.
Nhất chữ, nhì tranh, tam sành, tứ mộc
Những tưởng người sáng tạo cờ chữ Việt ít nhiều phải là người hoạt động thể thao hay chơi các môn thể thao trí tuệ, thực tế bộ môn cờ mới này lại là ý tưởng của ông Bùi Chính Hưng, một ông đồ sinh năm 1971 viết chữ ở Hội chữ Xuân Hồ Văn, Văn Miếu-Quốc Tử Giám hằng năm, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Thư pháp Việt Tâm Bút và Chủ nhiệm Câu lạc bộ Người yêu thư pháp Vietthuphap.vn. Càng bất ngờ hơn khi nghe ông tiết lộ cơ duyên giúp ông sáng tạo ra cờ chữ Việt.
Quê gốc Thái Bình, ông Bùi Chính Hưng từng du học ở Cộng hòa dân chủ Đức về chuyên ngành kinh tế lâm nghiệp, sau đó về Việt Nam làm phiên dịch cho dự án GIZ. Khi dự án kết thúc, rồi một thời gian liên quan đến lĩnh vực ngân hàng, tín dụng tại Việt Nam nhưng công việc bận rộn, lại hay phải đi công tác, ông quyết định thành lập văn phòng dịch thuật-công chứng, để có thể ở bên con cái và gia đình nhiều hơn. Chính từ việc học của con và vì mong muốn con cái yêu thích sự học hành nên năm cô bé học lớp 5, ông dẫn con đi xin chữ ở Văn Miếu-Quốc Tử Giám. Thậm chí, ông còn viết bài ca Tình yêu sự học để khuyến khích con gái và mọi người tập trung vào việc học.
 |
| Ông Bùi Chính Hưng chơi cờ chữ Việt với một bạn nhỏ. |
Về bản thân, từ việc xin chữ cho con ở Văn Miếu-Quốc Tử Giám, thấy thầy đồ viết chữ đẹp, năm 2013, ông cũng quyết định tìm lớp học viết chữ Quốc ngữ. Càng viết, chơi chữ càng thấy hay, rồi tình cờ ông đọc được một câu của người xưa nói về các thú chơi: Nhất chữ, nhì tranh, tam sành, tứ mộc. Ông thấy lạ và tự hỏi, tại sao ông cha lại xếp chơi chữ ở vị trí hàng đầu mà rõ ràng, nếu chữ nhìn về mặt hình ảnh chỉ có mầu đen trắng, không nhiều màu sắc như tranh, chưa kể tranh bắt mắt, dễ tiếp cận mọi người hơn. Bên cạnh đó, bản thân ông học thư pháp, chỉ học làm sao để viết đẹp. Như vậy, đẹp về hội họa, mỹ thuật rõ ràng không phải là tiêu chí để ông cha ta xét về chơi chữ.
Đào sâu tiếp, ông thấy rằng, chữ có chiều sâu, đường nét tuy không bì được với tranh về mặt thẩm mỹ nhưng về nghĩa ẩn chứa nhiều điều. Chẳng vậy mà: Ở đâu có chữ, ở đó có nghĩa/Chữ thấy người đọc, nghĩa nhận người xem/Chữ nhiệm thì thiêng, nghĩa ngộ thì đắc/Chữ chơi được nhắc, ngộ đắc hằng ngày/Nếu mà chơi ngay, ngộ thay thích thật.
Theo ông Bùi Chính Hưng, chữ mà mình hiểu được sẽ giúp mình rất nhiều, chính vì ý nghĩa như thế sẽ giúp chúng ta thay đổi hành vi, thay đổi hành động, dẫn tới cuộc đời chúng ta sang một trang khác, số phận tốt đẹp hơn. Và vì ý nghĩa của chữ làm thay đổi cuộc đời theo hướng tốt lên, hướng tới chân, thiện, mỹ nên người xưa mới xếp chơi chữ vào thú chơi hàng đầu.
Từ đó, ông Bùi Chính Hưng suy nghĩ, chơi chữ hẳn rất tuyệt vời, cần phải được quảng bá, nhân rộng, thay vì chỉ Tết đến, Xuân về hay vào những dịp, sự kiện quan trọng, người ta mới xin chữ. Ông cho rằng, một thú chơi như vậy cần được chơi thường xuyên hơn, mọi người đều có thể biết, bình dân hơn nữa và tất cả phải thấy cái hay của thú chơi chữ để chơi nhiều thì mới khai thác hiệu quả chữ Việt, mang lại nhiều lợi ích, giúp xã hội trở nên tốt đẹp hơn.
Thấu hiểu vấn đề đó, ông nung nấu, biến thú chơi chữ thành trò chơi gì đó dễ chơi, mọi người dễ tiếp cận. Trong quá trình này và từ những vấn đề mà khách hàng đưa ra khi gặp ông xin chữ, ông tập hợp được một số câu chữ hay hay về tư duy, giúp người ta nhận thức nhiều điều trong cuộc sống, để từ đó có những điều chỉnh hành vi, thói quen, giúp bản thân hoàn thiện hơn. Sau đấy, ông chắt lọc, rút gọn thành bộ 28 tư duy gọi là 28 tư duy hội nhập. Mỗi tư duy như một chìa khóa giúp kích hoạt não bộ chúng ta, cho ra những giải pháp sáng suốt hơn cho các vấn đề khi chúng ta gặp phải.
Nhờ đó, ban đầu ông sáng tạo ra bộ thẻ chữ Việt hội nhập. Tuy nhiên, do bộ tư duy này viết ngắn gọn nên về sau, để mọi người hiểu đúng hơn và khai thác được, ông Bùi Chính Hưng đã viết thành một cuốn sách có tên: Tư duy hội nhập-Chìa khóa bình an, hạnh phúc thành công của Nhà xuất bản Hà Nội in năm 2019. Trong cuốn sách này có những luận giải, để mọi người hiểu đúng tư duy là gì, kích hoạt tư duy trong con người họ, trở thành hành động tự nhiên, tự thành công trong cuộc sống.
Viết xong cuốn sách, ông Bùi Chính Hưng suy nghĩ, để tư duy hội nhập đi vào cuộc sống thì nên phát triển thành các trò chơi để trẻ em có thể chơi được, cũng như giải quyết các vấn đề của riêng chúng trong gia đình, nhà trường. Vì thế, ông sáng tạo thêm cờ chữ Việt, lấy chữ Việt làm đối tượng để chơi, lấy tư duy hội nhập làm đối tượng để tương tác và lấy sự hội nhập, cạnh tranh của các doanh nhân về đầu người tài làm bối cảnh chơi.
Trong luật chơi, cờ chữ Việt sử dụng các nguyên lý của cờ ca-rô và của tổ hợp thành công trong bộ 28 tư duy hội nhập. Do vậy, cờ chữ Việt còn được gọi là cờ Doanh nhân, không chỉ vì trong cờ chữ Việt có hai quân Doanh nhân Thụ động và Doanh nhân Chủ động mà vì tổng thể của trò chơi. Theo ông Bùi Chính Hưng, chơi cờ chữ Việt cũng là một cách luyện tập điều hành doanh nghiệp mà cụ thể là việc chủ động tuyển dụng được nhiều đầu người tài. Đầu người tài, chứ không hẳn nhiều vốn, nhiều bất động sản... mới là yếu tố quyết định thành công trong cạnh tranh thời hội nhập.
Và trong cờ chữ Việt, mỗi quân cờ ngoài quân Doanh nhân đều biểu trưng cho một đầu người tài, vì nó chứa đựng một tư duy chìa khóa, là chất xám đầy giá trị đấy. Vì thế, chơi cờ chữ Việt, như ông Bùi Chính Hưng chia sẻ, là chơi để học, học như chơi. Chơi là để cài đặt thói quen hành động thành công, kích hoạt não bộ cho ra các giải pháp sáng suốt, giúp người chơi thành công, hạnh phúc hơn. Và chơi cờ chữ Việt thường xuyên sẽ tương tác với các tư duy thường xuyên nên đây cũng là lý do chúng ta cần chơi thường xuyên, chứ không phải chỉ chơi một vài lần cho biết, hay đọc và hiểu các tư duy một vài lần là đủ.
Cô bé năm xưa được ông dẫn đi xin chữ giờ đã là sinh viên năm thứ hai Trường đại học Kinh tế quốc dân nhưng việc học, viết chữ và cứ sáng thứ bảy, sáng chủ nhật ghé qua các điểm bày cờ chữ Việt của ông Bùi Chính Hưng thì vẫn tiếp tục. Mong mỏi của ông là cờ chữ Việt được nhiều người quan tâm, chơi nhiều hơn, không chỉ trong các dịp lễ, Tết hay trong những ngày cuối tuần ở phố đi bộ Hà Nội, vườn Giám, ở các giải đấu cờ chữ Việt. Chẳng hạn như cờ chữ Việt có thể được đưa vào trường học để học sinh, sinh viên có điều kiện tìm hiểu, thi đấu hay trở thành một ứng dụng trên điện thoại di động, giúp lan tỏa cờ chữ Việt và những ý nghĩa sâu xa của chữ Việt, các tư duy hội nhập tới mọi người, giúp họ thành công trong học tập, công việc và cuộc sống.
