Chuyện kể về Zeze, một cậu bé 5 tuổi sinh ra trong một gia đình nghèo, đông con ở Brazil. Nghèo và đông con, nhưng cha mẹ cậu bé lại không thể có được việc làm ổn định. Các anh chị của Zeze phải tứ tán đi tìm và làm bất kỳ công việc gì có thể ra tiền, dù chỉ là vài đồng tiền lẻ để phụ giúp, để giảm bớt gánh nặng đang đè trên vai cha mẹ. Dưới Zeze là cậu em trai Luis, người mà Zeze coi như một thiên thần. Em yêu quý em trai bằng cả trái tim, tấm lòng và tình cảm của mình. Em tạo ra một thế giới kỳ diệu trong trí tưởng tượng cho em trai, sẵn sàng làm bất kỳ điều gì để em trai được cười vui.
Cũng vì sống trong một gia đình nghèo, lúc nào cũng quay cuồng vật lộn với miếng cơm manh áo, cho nên Zeze lớn lên một cách hoàn toàn tự nhiên, như cây dại, cỏ dại. Em học tất cả mọi thứ chung quanh mình, học từ bác hàng xóm, từ bà, bố, từ anh trai, học từ cô giáo và các bạn trong lớp học nhỏ bé của em. Em học cả những điều tốt đẹp lẫn những thói hư tật xấu. Và em áp dụng tất cả những điều học được đó vào cuộc sống của mình, trong cách ứng xử đối với những người chung quanh minh, như một cái cây đón đủ thứ nắng mưa để vươn lên.
Với những người không hiểu em, như cha em, như anh trai Totoca của em, hay như mấy người hàng xóm…, thì em giống như một con quỷ nhỏ lắm mưu nhiều mẹo, hiện thân của sự trừng phạt. Nhưng với những người hiểu và yêu thương em, như cô giáo, như chị Gloría, em là hiện thân của thiên thần, của tình yêu thương và của những điều kỳ diệu.
Thông minh và hiểu chuyện, nhưng cũng chính vì thế mà Zeze lại là một cậu bé cô đơn ngay trong chính căn nhà của mình. Em không có một người bạn đúng nghĩa, khi mọi người thường nghĩ em là đứa trẻ hư hoặc là đại diện cho những điều xấu. Những trận đòn roi đến với em gần như thường xuyên, chỉ vì mọi người nghĩ em là kẻ nghịch ngợm, phá phách, bày trò, mà không hiểu được ngọn nguồn câu chuyện tại sao em làm vậy. Chỉ có Luis chưa biết gì là ủng hộ tất cả những trò mà Zeze nghĩ ra., và Gloría là người chị duy nhất yêu thương và bảo vệ em.
Không có bạn ngoài đời, thì Zeze có những người bạn trong trí tưởng tượng của mình. Cây cam ngọt ở trong sân khu nhà mà gia đình em chuẩn bị chuyển tới sinh sống là một người bạn như vậy. Cây cam trò chuyện cùng em, chia sẻ với em mọi thứ trên đời, đáp ứng mọi trò vui từ trong trí tưởng tượng giàu có của em, và đem lại cho em cảm giác gần gũi, thân thiết như một con người thật.
Rồi đến một ngày, một người bạn thật sự, bằng xương bằng thịt xuất hiện trong cuộc đời Zeze. Người bạn đó như một phép màu mà Thượng đế ban xuống cho em. Bằng một trái tim đầy tình yêu thương và nhân ái, bằng sự thông cảm và thấu hiểu, bằng trực giác của một người cha dành cho đứa trẻ khao khát tình cảm gia đình, người bạn ấy giống như một vị thần hộ mệnh của em, đem đến cho em những hạnh phúc thật ngọt ngào mà ngay cả trong mơ Zeze cũng chưa từng thấy.
Nhưng, những điều kỳ diệu mà lại ngọt ngào thường không tồn tại lâu….
“Cây cam ngọt của tôi” khiến ta nhận ra vẻ đẹp thực sự đến từ những điều giản dị như bông hoa trắng của cái cây sau nhà, và rằng cuộc đời thật khốn khổ nếu thiếu đi lòng yêu thương và niềm trắc ẩn”
– Lời tựa của cuốn sách.
“Cây cam ngọt của tôi” là một trong những tác phẩm kinh điển của văn học Brazil. Tác giả Jose Mauro de Vansconcelos (1920-1984) sinh ra trong một gia đình nghèo ở ngoại ô Rio de Janeiro. Khi trưởng thành, ông phải làm đủ nghề để kiếm sống. Ông có tài kể chuyện thiên bẩm, trí nhớ phi thường, trí tưởng tượng tuyệt vời cùng vốn sống phong phú. Năm 22 tuổi, José bắt đầu cầm bút sáng tác. “Cây cam ngọt của tôi” là tác phẩm nổi tiếng nhất của ông mang màu sắc tự truyện.
Cuốn sách được đưa vào chương trình tiểu học của Brazil, được bán bản quyền cho 20 quốc gia. Năm 2013, đạo diễn Marcos Bernstein đã chuyển thể cuốn tiểu thuyết thành phim điện ảnh.
Những ngày tháng giãn cách phòng chống Covid-19, “Cây cam ngọt của tôi” luôn là cuốn sách được bạn đọc đặt mua nhiều trên các sàn thương mại điện tử như Tiki, Lazada… Cuốn sách cũng nhận được nhiều đánh giá, review trên các trang đọc sách, các nhóm, hội đọc sách. Một điểm chung nhất mà nhiều bạn đọc “gút” lại sau khi đọc “Cây cam ngọt của tôi”, là sách khiến cho bất kỳ ai đọc xong cũng rơi nước mắt. Nhưng không phải là những giọt nước mắt buồn bã, bi ai, mà là nước mắt khi nhận ra trong cuộc đời này dẫu còn nhiều khổ đau và tăm tối, thì đâu đó vẫn lấp lánh những viên kim cương nhỏ bé như Zeze, phát ra thứ ánh sáng ấm áp lan tỏa tới những người chung quanh mình.
