Cảnh giác mánh lới gian lận tại các cột bơm xăng, dầu

Vi phạm tràn lan

Cách đây hơn một tháng, người dân trên địa bàn Hà Nội giật mình trước vụ việc hai cửa hàng kinh doanh xăng, dầu thuộc Công ty cổ phần Xăng dầu chất đốt Hà Nội (HFC) tại số 436 Trần Khát Chân (quận Hai Bà Trưng) và cây xăng Yên Viên (huyện Gia Lâm) có hành vi gian lận về đo lường (gắn chíp điện tử, làm sai lệch bộ đo cột bơm xăng, dầu), nhằm trục lợi. Qua kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện cả sáu cột bơm tại hai cửa hàng trên đều gắn chíp điện tử. Các con chíp được gắn rất tinh vi và được nhân viên cây xăng điều khiển từ xa. Khi mua 20 lít xăng, khách hàng chỉ được bơm thực tế khoảng 19 lít. Trước hành vi vi phạm này, cơ quan chức năng đã niêm phong, tạm giữ thiết bị gian lận, tạm đình chỉ hoạt động của hai cửa hàng và khởi tố hình sự, bắt giữ các đối tượng liên quan.

Mới đây, cơ quan chức năng tỉnh Bến Tre cũng phát hiện gian lận tại trạm xăng, dầu nằm trên quốc lộ 60 do Công ty TNHH Một thành viên Dịch vụ cung ứng xăng, dầu bến xe tỉnh Bến Tre quản lý. Qua kiểm tra trụ bơm dầu đi-ê-den số 3 của cây xăng này, kết quả đo lường có sai số 4%. Khi lực lượng quản lý thị trường dùng bình chuẩn 10 lít bơm dầu đi-ê-den vào, phát hiện thiếu 0,4 lít. Tại trụ bơm số 4, kết quả sai số là 3,8% (bơm 10 lít bị thiếu 0,38 lít).

Tại tỉnh Đồng Nai, sau vài tháng kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện 61 cây xăng có hành vi gian lận, xử phạt 6,4 tỷ đồng. Ngoài ra, có 400 trạm xăng, dầu gửi văn bản xin sửa chữa, kiểm định lại các trụ bơm. Điều đó cho thấy, tình trạng các cây xăng gian lận, gây thiệt hại đối với người tiêu dùng trên nhiều địa phương đang diễn ra hết sức phức tạp. Đề cập vấn đề này, đại diện Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Đồng Nai khẳng định, chiêu "ăn cắp" xăng, dầu bằng cách bấm số khống, khi bơm không đưa về số 0 đã cũ, không được các cây xăng tiếp tục sử dụng. Thay vào đó, các cửa hàng dùng phương pháp gian lận tinh vi hơn. Họ gắn con chíp cảm biến vào trụ bơm để can thiệp mạch điều khiển, làm hệ thống đo sai lệch với giá trị thực. Chỉ cần mua một con chíp giá 10 triệu đồng, cây xăng có thể ăn gian vài tỷ đồng một cách đơn giản.

Chi cục trưởng Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng tỉnh Đồng Nai Đỗ Ngọc Thanh Phương cho biết, công tác thanh tra, kiểm tra những cây xăng gian lận “công nghệ cao” gặp rất nhiều khó khăn, vì chỉ cần một nút bấm, thao tác nhẹ ở công tắc nguồn là có thể chuyển từ chương trình sai sang chương trình đúng, xóa sạch mọi dấu vết, dễ dàng qua mắt lực lượng kiểm tra. Chính vì vậy, Chi cục triển khai các phương pháp trinh sát theo dõi, tiếp cận mục tiêu, bất ngờ, nhanh chóng kiểm tra để vô hiệu hóa các thiết bị công nghệ. Tuy nhiên, đó chỉ là biện pháp tạm thời. Muốn giải quyết dứt điểm hành vi gian lận bằng công nghệ tinh vi, cần có các giải pháp công nghệ hiện đại.

Hiệu quả chưa đạt yêu cầu

Số liệu thống kê của Tổng cục Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho thấy, các lực lượng chức năng thanh tra, kiểm tra 1.498 cơ sở kinh doanh, với 3.885 cột đo xăng, dầu trên toàn quốc đã phát hiện nhiều vi phạm và xử phạt hành chính hơn tám tỷ đồng. Mặc dù, số lượng cơ sở có hành vi vi phạm đơn giản như sử dụng cột đo xăng, dầu quá hạn kiểm định, không phê duyệt mẫu, tự ý phá niêm phong, kẹp chì và tác động làm thay đổi đặc tính kỹ thuật đo lường của cột đo xăng, dầu, trích xung ở dây cáp truyền tín hiệu, bơm nối,… đã giảm nhưng các hình thức vi phạm lại đang diễn biến phức tạp và ngày càng tinh vi nhằm qua mặt lực lượng chức năng và “móc túi” người tiêu dùng.

Anh Trần Duy Hưng trú tại phố Trần Thánh Tông, quận Hai Bà Trưng (Hà Nội) cho biết, chẳng riêng một vài cửa hàng bị phát hiện xử lý, thực tế, có một số cây xăng trên các tuyến phố như Nguyễn Công Trứ, Nguyễn Đình Chiểu, đường Nguyễn Trãi, Lê Văn Lương,... phần lớn khách hàng sau khi đổ xăng đều có cảm giác bị thiếu so với số tiền phải trả. Khi khách phản ánh, các nhân viên cây xăng đều trả lời đã bơm đủ, số lít xăng và số tiền đều hiển thị trên cột bơm xăng. Tuy vậy, muốn biết chính xác hay không, phải có cơ quan đủ thẩm quyền kiểm tra, xử lý. Tương tự, anh Nguyễn Trường Giang trú tại phố Nguyễn Thái Học (Hà Nội) khẳng định, mỗi lần đổ xăng xe máy, anh đều mua 50 nghìn đồng nhưng đồng hồ đo xăng lại cho các chỉ số khác nhau. Cảm nhận có sự đong thiếu, nhưng do chênh lệch vài nghìn đồng nên số đông người tiêu dùng đều bỏ qua, chứ không yêu cầu đong đếm lại để so sánh theo đúng hướng dẫn, quy định.

Liên quan công tác kiểm tra, giám sát hoạt động của các cửa hàng xăng, dầu, Vụ trưởng Đo lường (Tổng cục Tiêu chuẩn - Đo lường -Chất lượng) Nguyễn Hùng Điệp khẳng định, các cơ quan chức năng thường xuyên kiểm tra, phát hiện và xử lý vi phạm. Tuy nhiên, một số đối tượng chuyển sang áp dụng những thủ đoạn gian lận mới, tinh vi hơn. Do đó, Bộ Khoa học và Công nghệ đã và đang thực hiện những giải pháp quản lý, kỹ thuật chuyên ngành nhằm ngăn ngừa, phát hiện xử lý vi phạm và tiến tới xóa bỏ triệt để các hành vi vi phạm về đo lường trong kinh doanh xăng, dầu. Cũng theo ông Điệp, sự vào cuộc của chính quyền địa phương trong việc ngăn ngừa, xử lý vi phạm chưa thật sự đạt hiệu quả. Nguyên nhân chính do lực lượng làm nhiệm vụ còn mỏng, năng lực chuyên môn kỹ thuật, trang thiết bị kỹ thuật ở địa phương còn hạn chế, nhất là các chi cục tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng chưa được giao chức năng thanh tra chuyên ngành để xử lý kịp thời hành vi vi phạm.

Để phòng tránh, ngăn chặn những hành vi vi phạm đo lường xăng, dầu, người dân khi đổ xăng cần yêu cầu nhân viên trả về “0” trên cột đo xăng dầu trước khi bơm cho khách hàng (ngăn chặn hành vi “bơm nối”); trường hợp phát hiện hành vi có dấu hiệu vi phạm của cửa hàng xăng, dầu, người dân có thể yêu cầu cửa hàng thực hiện phép đo đối chứng thông qua các ca đong, bình đong tiêu chuẩn có sẵn tại cửa hàng hoặc phản ánh tới các cơ quan có thẩm quyền để kịp thời kiểm tra, xử lý.