Từ đầu năm đến nay, để chuẩn bị đón Đoàn thanh tra Ủy ban châu Âu (EC) sang kiểm tra thực tế lần thứ tư, các địa phương ven biển cùng các ban, ngành liên quan tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp, tập trung cho đợt cao điểm chống khai thác IUU, coi đây là nhiệm vụ cấp bách, ưu tiên thực hiện nhằm quyết tâm gỡ “thẻ vàng” cho thủy sản Việt Nam...
Triển khai quyết liệt
Sau khi ban hành Kế hoạch hành động số 181/KH-UBND về triển khai thực hiện Đề án “Phòng, chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định đến năm 2025”, tỉnh Nghệ An đã triển khai các giải pháp chống khai thác IUU một cách tích cực và đồng bộ.
Bên cạnh hệ thống truyền thanh cơ sở; tại các hội nghị, các địa phương, đơn vị tổ chức đã tiến hành thuyết trình, sử dụng các hình ảnh, video minh họa sinh động và dẫn chứng vụ việc cụ thể về hành vi khai thác hải sản IUU đã giúp bà con dễ hiểu, nhận thức đúng và chấp hành nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật khi hành nghề trên biển.
Được Bộ đội Biên phòng, Chi cục Thủy sản và huyện Quỳnh Lưu tuyên truyền Luật Thủy sản, chống khai thác IUU, bảo đảm đầy đủ trang thiết bị, nhất là thiết bị giám sát hành trình; thủ tục giấy tờ khi đi khai thác hải sản, chúng tôi đã nhận thức rõ vấn đề sống còn của mình là phải có trách nhiệm nhắc nhở thuyền trưởng và các thuyền viên cũng như các thuyền bạn trong quá trình khai thác hải sản ở vùng biển xa, tuyệt đối không được vi phạm vùng biển nước ngoài, không vi phạm các quy định pháp luật để góp phần gỡ “thẻ vàng” của EU, tạo điều kiện thuận lợi cho ngư dân làm ăn, phát triển kinh tế.
Anh TRẦN HỮU THÀNH, chủ hai tàu cá có chiều dài trên 22m, công suất trên 750CV
Là một trong những đơn vị chủ công trong công tác chống khai thác IUU, Thượng tá Hồ Năng Bảo, Phó Chủ nhiệm chính trị Bộ đội Biên phòng Hà Tĩnh chia sẻ, những tháng đầu năm nay, lực lượng bộ đội biên phòng, Chi cục Thủy sản đến từng địa phương nghề cá tuyên truyền phổ biến, vận động, hướng dẫn ngư dân, chủ tàu cá thực hiện các quy định của Luật Thủy sản, chống khai thác IUU, bảo đảm đầy đủ trang thiết bị, thủ tục giấy tờ khi đi khai thác hải sản.
Các ban quản lý cảng cá thường xuyên phát trên hệ thống loa truyền thanh nội dung Luật Thủy sản, chính sách hỗ trợ thiết bị giám sát hành trình và các quy định về chống khai thác IUU. Các cơ quan báo chí, hệ thống truyền thanh cơ sở tăng thời lượng tuyên truyền chống khai thác IUU. Cùng với đó, các địa phương còn tổ chức ký cam kết không vi phạm IUU đến từng tàu đánh cá.
Tại các cảng cá, các tổ thanh tra, kiểm soát liên ngành đã thực hiện có hiệu quả việc kiểm tra, giám sát tàu cá và sản lượng bốc dỡ qua cảng, qua đó đã giúp ngư dân thực hiện tốt việc chấp hành IUU.
Ông Hồ Trung Hiếu, Tổ phó Tổ Thanh tra-kiểm soát ở cảng cá Lạch Quèn cho biết: Giờ đây, đã thành nếp, khi tàu vào gần đến cảng, thuyền trưởng đã gọi điện trước cho tổ công tác; tàu cập bến lên nộp nhật ký khai thác. Nếu tàu cá nào vi phạm IUU như khai thác sai vùng, mất tín hiệu GPS… thì bị nhắc nhở, làm tường trình; địa phương và cảng cá nhắc nhở trên hệ thống loa phát thanh…
Nhằm tháo gỡ khó khăn cho ngư dân, các tỉnh đã có chính sách hỗ trợ cho ngư dân vươn khơi bám biển. Tỉnh Nghệ An đã có chính sách hỗ trợ một phần kinh phí cho ngư dân lắp đặt và duy trì hoạt động thiết bị giám sát hành trình trên tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên và cước phí thuê bao dịch vụ cho thiết bị giám sát hành trình này.
Mới đây, ngày 7/7, tại kỳ họp thứ 14, HĐND tỉnh Nghệ An khóa XVIII đã thông qua Nghị quyết về một số chính sách hỗ trợ cho tàu cá khai thác thủy sản vùng khơi với mức hỗ trợ từ 2,5 đến 13,5 triệu đồng/tàu/năm cùng hỗ trợ 50% chi phí lắp đặt thiết bị giám sát hành trình và hỗ trợ 70% cước phí thuê bao hằng tháng cho thiết bị giám sát hành trình lắp đặt trên tàu cá nhằm giúp ngư dân tháo gỡ khó khăn trong điều kiện chi phí chuyến biển tăng cao hiện nay và góp phần quản lý tốt tàu cá hoạt động trên vùng biển, chống khai thác IUU.
Các tỉnh Bắc Trung Bộ đã tổ chức ký kết Kế hoạch phối hợp với Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 1 trong thực hiện nhiệm vụ ngăn chặn tàu cá Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài khai thác hải sản trái phép. Việc phối hợp, thực hiện thanh tra, xử lý vi phạm đã được các cấp, các ngành phối hợp tổ chức thực hiện quyết liệt, do vậy, các vi phạm về khai thác IUU trên địa bàn các tỉnh đã giảm đáng kể so với các năm trước đây.
Công tác quản lý đội tàu và theo dõi kiểm tra, kiểm soát hoạt động tàu cá được Ban chỉ đạo IUU các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh tăng cường.
Hiện có khoảng 98 số tàu cá đang khai thác thủy sản vùng khơi của các tỉnh đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình; trừ tàu đang sang nhượng hay bị hư hỏng, nằm bờ không hoạt động khai thác hải sản trên biển; các chủ tàu cá đã có cam kết bằng văn bản sẽ lắp đặt thiết bị VMS trước khi hoạt động trở lại.
 |
Bộ đội Biên phòng Hà Tĩnh tuyên truyền chống khai thác IUU đến ngư dân. |
Chi cục Thủy sản cùng Bộ đội Biên phòng các tỉnh Bắc Trung Bộ đã phối hợp chặt chẽ trong việc tổ chức tuần tra, kiểm soát trên biển; xử lý vi phạm trong lĩnh vực khai thác thủy sản. Các chi cục thủy sản đã bố trí nhân lực, tổ chức trực theo dõi tàu cá hoạt động trên biển 24/24 giờ nên đã góp phần giảm thiểu số tàu vi phạm.
Ông Nguyễn Tông Thắng, Phó Chi cục trưởng Thủy sản tỉnh Hà Tĩnh cho biết: Các tàu mất kết nối trên biển theo giải trình của chủ tàu là do hệ thống điện trên tàu cá không bảo đảm để duy trì hoạt động trang thiết bị giám sát hành trình một cách liên tục. Đến nay, Hà Tĩnh chưa ghi nhận tàu cá vượt ranh giới cho phép trên biển…
Khẩn trương giải quyết các vướng mắc, tồn đọng
Cục trưởng Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) Nguyễn Quang Hùng cho biết, từ khi EC cảnh báo thẻ vàng đối với hải sản Việt Nam, sau sáu năm EC có ba lần sang Việt Nam kiểm tra.
Đoàn thanh tra của EC đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ, các bộ, ngành, chính quyền địa phương Việt Nam thực hiện nhóm khuyến nghị của EC để chống khai thác IUU, gỡ cảnh báo “thẻ vàng” gồm: khung pháp lý, theo dõi, kiểm tra, kiểm soát hoạt động tàu cá, quản lý đội tàu, chứng nhận sản lượng và truy xuất nguồn gốc thủy sản từ khai thác, thực thi pháp luật.
Từ nay đến tháng 10/2023 (thời điểm Đoàn thanh tra Ủy ban châu Âu sang kiểm tra thực tế tại các địa phương lần thứ tư), thời gian không còn nhiều, thiết nghĩ, ngoài công tác tuyên truyền, các tỉnh Bắc Trung Bộ cần tiếp tục rà soát những tồn đọng, vướng mắc, tập trung xử lý kịp thời để cùng cả nước gỡ cảnh báo thẻ vàng của EC.
Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Nghệ An Trần Xuân Học cho biết: Nghệ An tiếp tục thực hiện nghiêm các nhiệm vụ được giao theo chỉ đạo và hướng dẫn của cấp trên về triển khai thực hiện các giải pháp chống khai thác IUU, gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của EC.
Theo đó, tiếp tục đẩy mạnh, đa dạng các hình thức tuyên truyền, tập huấn, phổ biến các quy định của pháp luật thủy sản và chống khai thác IUU, bảo đảm cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời về chống khai thác IUU đến với cộng đồng ngư dân và các thành phần liên quan.
Đôn đốc chỉ đạo quyết liệt hoàn thành việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình trên tàu cá; thực hiện đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác thủy sản, giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho tàu cá theo quy định; thường xuyên rà soát, thống kê và cập nhật số lượng tàu cá địa phương vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia VNFishbase; tổ chức khai thác, vận hành, trực theo dõi 24/24 giờ hệ thống giám sát tàu cá hoạt động trên biển.
Các địa phương cũng tăng cường kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ tàu cá cập cảng, rời cảng theo quy định, nâng cao chất lượng công tác giám sát sản lượng thủy sản, bốc dỡ thủy sản qua cảng; xử lý nghiêm đối với tàu cá chưa đủ điều kiện theo quy định.
Theo dõi, lập danh sách các tàu cá có nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU, phối hợp chặt chẽ giữa các địa phương để theo dõi, kiểm soát và xử lý tàu cá của tỉnh hoạt động trên địa bàn của tỉnh khác để ngăn chặn, xử lý kịp thời hành vi khai thác IUU.
Tập trung nguồn lực bảo đảm ngăn chặn, chấm dứt tàu cá các địa phương khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; Điều tra, xử phạt 100% các trường hợp tàu cá vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài và thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương mở các đợt cao điểm tuần tra, kiểm tra, kiểm soát hoạt động tàu cá trên biển và xử phạt 100% hành vi khai thác IUU theo quy định; Xác minh, xử lý 100% các tàu cá không duy trì kết nối thiết bị giám sát hành trình theo quy định.
Quyết liệt hơn nữa trong thực thi các giải pháp chống khai thác hải sản bất hợp pháp, tỉnh Thanh Hóa đã gắn trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp trong thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU; nhất là cấp xã trong công tác tuyên truyền, vận động người dân tuân thủ pháp luật, thường xuyên thanh tra, kiểm tra, giám sát việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ được giao; xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân thiếu trách nhiệm, để xảy ra sai phạm hoặc không hoàn thành nhiệm vụ chống khai thác IUU.
Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thanh Hóa Nguyễn Đức Cường đề nghị: Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nâng cấp hệ thống cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia VNFishbase; sớm trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt quy hoạch bảo vệ, khai thác nguồn lợi thủy sản thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và quy hoạch hệ thống cảng cá, khu neo đậu tránh, trú bão cho tàu cá thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; triển khai thực hiện nâng cấp, mở rộng cảng cá Lạch Hới, Lạch Bạng để đáp ứng tiêu chí cảng cá loại I và các yêu cầu về hiện đại hóa trong công tác quản lý tàu cá tại cảng cá và khu neo đậu tránh, trú bão theo khuyến nghị của EC.
Các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An và Hà Tĩnh có khoảng hơn 11 nghìn phương tiện đánh bắt, hơn 50 nghìn lao động nghề cá; trong đó có khoảng hơn 2.400 tàu dài từ 15m trở lên chuyên khai thác thủy sản ở vùng khơi.
