Không có nhà văn hóa, cho nên những cuộc sinh hoạt chi bộ hằng tháng, họp dân, họp giao ban của các đoàn thể, hoặc sinh hoạt cộng đồng, tổ 17 phường Phan Đình Phùng, thành phố Thái Nguyên phải thuê nhà văn hóa tổ 16. Mỗi lần thuê phải chi 100 nghìn đồng tiền điện, nước, vệ sinh, âm thanh khánh tiết cho tổ 16 nên không chỉ tốn kém, bất tiện, mà hoạt động cộng đồng, tập thể của tổ 17 bị hạn chế rất nhiều.
Bí thư Chi bộ tổ 17 Phạm Xuân Ngọ chia sẻ: "Tiền thuê không nhỏ, chủ yếu được lấy từ quỹ của các tổ chức và người dân đóng góp. Kinh phí rất eo hẹp nên các hoạt động của tổ phải cắt giảm nhiều. Nguyên nhân chủ yếu là do chúng tôi chưa được bố trí đất để xây dựng nhà văn hóa".
Các xóm, tổ dân phố đã có đất và Hội đồng nhân dân tỉnh Thái Nguyên ban hành Nghị quyết số 03/2023/NQ-HĐND quy định chính sách hỗ trợ xây mới nhà văn hóa, khu thể thao xóm, tổ dân phố giai đoạn 2023-2025 với mức từ 250-500 triệu đồng; hỗ trợ sửa chữa, nâng cấp, mở rộng từ 150-300 triệu đồng/xóm (mức hỗ trợ theo địa bàn khu vực I, II và III), nhưng việc triển khai đang gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, làm người dân băn khoăn, thậm chí bức xúc.
Xóm Thịnh, xã Thịnh Đức, thành phố Thái Nguyên có 250 hộ dân và đang xây dựng nhà văn hóa rộng hơn 200 m2, kinh phí xây dựng khoảng 800 triệu đồng. Có chủ trương xây dựng, chi bộ và đại diện các hộ dân họp, thống nhất mỗi nhân khẩu đóng khoảng 400 nghìn đồng, tỉnh hỗ trợ 250 triệu đồng, là đủ xây nhà văn hóa. Tuy nhiên, khoản hỗ trợ 250 triệu đồng từ ngân sách chỉ được chi cho các dự án thiết chế văn hóa tuân thủ quy định như đầu tư công.
Phó Bí thư Chi bộ, Trưởng xóm Thịnh Nguyễn Thị Thông chia sẻ: "Chúng tôi phải thực hiện các bước trình tự theo quy định đầu tư công như dự án nhóm C, vốn đầu tư gần một tỷ đồng, gồm quyết định đầu tư, thuê tư vấn lập dự án, thẩm tra lập dự án, dự toán, phê duyệt dự án, thuê tư vấn giám sát, nộp thuế-phí xây dựng, đấu thầu, nghiệm thu, quyết toán... thì mới nhận được tiền hỗ trợ 250 triệu đồng từ ngân sách. Việc làm các bước chuẩn bị đầu tư hết hơn một năm, chi phí thuê lập dự án, thuê giám sát, nộp thuế, phí hết gần 300 triệu đồng để nhận hỗ trợ 250 triệu đồng từ ngân sách nên chúng tôi không làm theo trình tự, thủ tục mà cả xóm tự đóng góp để xây dựng nhà văn hóa".
Xóm Thịnh chủ yếu sản xuất nông nghiệp, không có doanh nghiệp trên địa bàn, hầu như không có con em đi công tác, làm ăn bên ngoài nên không huy động đóng góp được đồng nào, Chi bộ và trưởng xóm vận động người dân vượt khó đóng góp gần một triệu đồng/khẩu, nhiều gia đình đóng sáu, bảy triệu đồng để xây nhà văn hóa là khoản tiền không nhỏ.
Chị Nguyễn Thị Thông kiến nghị, thành phố Thái Nguyên có cách nào để hỗ trợ xóm 99 triệu đồng cũng tốt để không phải thực hiện các thủ tục theo quy định đầu tư công, không phải đấu thầu, không phải nộp thuế và thuê các loại tư vấn tốn kém, vì người dân đã đóng góp nhiều, giảm đóng góp cho người dân được đồng nào hay đồng ấy.
Theo Giám đốc Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng thành phố Thái Nguyên Nguyễn Đức Lượng, chi phí gián tiếp cho dự án đầu tư xây dựng như tư vấn thiết kế, giám sát, thuế... hết khoảng hơn 20% tổng mức đầu tư. Trong khi đó, để được ngân sách hỗ trợ xây mới, sửa chữa nhà văn hóa xóm, tổ dân phố thì phải tuân thủ quy trình, điều kiện, các bước như đầu tư công mất nhiều thời gian, chi phí gián tiếp lớn cho nên các tổ dân phố, xóm không thực hiện.
Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Nguyên Nguyễn Văn Ngọc cho biết: "Ngày 8/9/2023, Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành Kế hoạch 162/KH-UBND tổ chức thực hiện Nghị quyết số 03/2023/NQ-HĐND, ngày 10/5/2023 của Hội đồng nhân dân tỉnh quy định chính sách hỗ trợ đầu tư nhà văn hóa-khu thể thao xóm, tổ dân phố trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2023-2025. Theo đó, trong giai đoạn này, tỉnh hỗ trợ xây mới 298 nhà văn hóa-khu thể thao; hỗ trợ sửa chữa, nâng cấp, cải tạo, mở rộng 260 nhà văn hóa-khu thể thao trên địa bàn, nhưng quy định về trình tự, thủ tục để được hỗ trợ như với đầu tư công làm cho các xóm, tổ dân phố đang khó triển khai".
Tại buổi đối thoại với nhân dân thành phố Thái Nguyên mới đây, Bí thư Tỉnh ủy Thái Nguyên Trịnh Việt Hùng cho rằng, nhà văn hóa xóm, tổ dân phố là thiết chế rất quan trọng ở cơ sở, tỉnh có chính sách hỗ trợ xây mới, sửa chữa là cần thiết, đáp ứng nguyện vọng chính đáng của nhân dân, nhưng khi triển khai thì các xóm, tổ dân phố khó đáp ứng yêu cầu, điều kiện để nhận được kinh phí hỗ trợ từ ngân sách. Đây là vướng mắc, bất cập lớn.
Thường trực Tỉnh ủy đề nghị Ủy ban nhân dân tỉnh khẩn trương tổng hợp tình hình báo cáo, tham mưu cấp thẩm quyền xem xét, tháo gỡ, giải quyết vấn đề này nhằm đẩy mạnh xây mới, sửa chữa, cải tạo, mở rộng nhà văn hóa, khu thể thao.
