Điều nghịch lý là khi thu hồi thì đền bù cho dân giá rất “bèo” nhưng khi phân lô, bán nền thì giá rất cao, có khi cao gấp hàng chục lần, so với giá đã thu hồi! Đây là nguyên nhân là cho người dân bức xúc, khiếu kiện.
Theo nguyên tắc thì khi thu hồi, nếu sử dụng không hết như xây dựng xong công trình vẫn còn dư hoặc dự án, công trình bị “treo”, bị ngừng, đình chỉ thì phải làm thủ tục trả lại đất đã thu hồi cho dân, nếu người dân yêu cầu. Trường hợp người dân không yêu cầu thì sung vào quỹ đất công để phục vụ mục đích công cộng, an sinh xã hội.
Tuy nhiên, cơ quan chức năng thường không làm vậy mà tự ý tổ chức phân lô, bán nền thu ngân sách. Thậm chí, đã từng xảy ra trường hợp “vẽ” dự án, công trình “ma” để thu hồi đất của dân, sau đó phân lô, bán nền hoặc chia, cấp đất cho cán bộ và người thân của họ.
Bên cạnh đó, tình trạng biến tướng, cấu kết để tham nhũng, trục lợi về đất đai cũng xảy ra hết sức nghiêm trọng. Đó là việc doanh nghiệp lập dự án đầu tư, xin giao đất, sau khi được cơ quan nhà nước giao đất đã thu hồi của dân thì họ không triển khai dự án như cam kết mà “xẻ thịt”, bán nền thu lợi nhuận khủng!
Việc một số doanh nghiệp phân lô, bán nền một cách công khai, bất chấp cam kết khi đầu tư không những vi phạm pháp luật, mà còn gây khó khăn, ảnh hưởng tiêu cực đến công tác thu hồi đất, giải phóng mặt bằng về sau. Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến khiếu nại, tố cáo kéo dài, gay gắt của người dân và làm mất niềm tin của người dân vào hệ thống pháp luật, cơ quan nhà nước.
Vì vậy, để ngăn chặn, phòng ngừa tình trạng khiếu kiện và hạn chế triệt để tình trạng tham nhũng liên quan đất đai, cơ quan chức năng cần tiến hành rà soát, thống kê các công trình, dự án đã triển khai nhưng không thực hiện đúng cam kết về mục đích sử dụng đất. Trên cơ sở đó, kiên quyết thu hồi trả lại cho người dân nếu cơ quan, tổ chức liên quan không sử dụng đúng mục đích, công trình, dự án “treo” hoặc công trình, dự án không phát huy hiệu quả trên thực tế.
Đối với công trình, dự án đã triển khai nhưng chưa hết diện tích đất đã thu hồi thì phải lập thủ tục trả lại cho người dân tiếp tục khai thác, sử dụng ổn định, lâu dài phần diện tích còn dư. Đồng thời, xử lý nghiêm hành vi thu hồi đất để phân lô, bán nền theo đúng quy định pháp luật, không kể cơ quan nhà nước, cán bộ công chức hay doanh nghiệp.
