Thời đó nơi đây là vùng tranh chấp giữa ta và địch, trong kế hoạch bình định, địch cho xây dựng tứ bề là đồn bót. Ðền thờ cách trụ sở tề xã khoảng 1,5 km, cách trung tâm huyện Long Mỹ khoảng 10 km theo đường chim bay. Suốt 5 năm từ khi hình thành đến ngày miền nam giải phóng, hằng ngày đạn pháo các loại của địch liên tục bắn phá nơi đây, bao lần địch hành quân càn quét để đánh phá các căn cứ cách mạng và đốt phá cho bằng được ngôi đền. Cứ thế địch đốt xong, ngay khi rút quân, nhân dân lại bắt tay xây dựng lại, vẫn trên nền cũ. Trong cuộc bảo vệ quê hương và ngôi đền đã có những chiến sĩ anh dũng hy sinh.
Sau ngày 30-4-1975, theo nguyện vọng của đồng bào, Ðền thờ Bác Hồ được mở rộng, nhân dân, cán bộ sớm hôm đến thăm viếng. Ðến đầu năm 1995, Ðền thờ Bác Hồ được xây dựng lại uy nghiêm và khánh thành ngày 2-9-1996.
Ðền có diện tích 100 m2 (rộng 10m, dài 10m), trên nền cao có hai tầng mái ngói hình tháp, trên nóc có "lưỡng long chầu nhật nguyệt". Qua nhiều bậc tam cấp vào đến cửa chính, phía trên có câu nói bất hủ của Người: "Không có gì quý hơn độc lập tự do". Bên trong có bệ thờ, lư đồng, chân hương, Tượng Bác Hồ, khung cảnh trang nghiêm. Sau đó khu vực quanh Ðền được xây dựng thêm cổng tam quan, nhà truyền thống, công viên, các trụ đèn hoa... tạo nên cảnh quan hài hòa.
Nhà truyền thống có nhiều hình ảnh, hiện vật nói lên cuộc đời hoạt động của Bác Hồ và các di vật trong cuộc kháng chiến giữ nước cũng như quá trình xây dựng và bảo vệ ngôi Ðền. Một công viên thoáng mát nhiều cổ thụ, cây xanh, hoa kiểng. Có nhiều loại cây quý được nhân dân các nơi đem đến trồng lưu niệm.
Theo Ban quản lý đền, mấy năm nay mỗi năm có khoảng 10 nghìn lượt người đến viếng. Một phong tục đẹp đang hình thành là vào các dịp lễ, Tết, đám cưới, nhiều cá nhân, tập thể, đoàn thể, cơ quan đến dâng hương, hoa trước tượng Bác. Trong làn khói hương trầm ngan ngát, mọi người tưởng nhớ đến Bác Hồ, đều chung một tình cảm, một suy nghĩ: Bác Hồ không mất! Bác đời đời sống mãi cùng non sông, đất nước.
Trong khuôn viên rộng rãi, mọi người sau khi thắp hương, xem trưng bày hiện vật, được đi bách bộ trên những con đường lát đá và nghỉ chân trên những băng đá, đắm mình trong không gian tĩnh lặng, trong lành của bóng mát cây xanh, sắc mầu hoa kiểng.
Gần 40 năm trước, dù trong muôn vàn khó khăn, bất chấp đạn bom quân thù uy hiếp, vẫn không khuất phục được ý chí kiên cường của quân dân nơi đây, quyết tâm bảo vệ Ðền thờ Bác cho đến ngày miền nam giải phóng. Hôm qua, hôm nay và mai sau Bác Hồ sống mãi trong lòng dân nước Việt.
HOÀNG ÐƯƠNG
(Vĩnh Long)