Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc Việt Nam, Anh hùng giải phóng dân tộc, Nhà văn hóa kiệt xuất, Danh nhân văn hóa thế giới, được nhân dân thế giới, nhất là nhân dân Liên Xô trước đây, nay là Liên bang Nga rất kính trọng. Sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời, thể theo nguyện vọng thiết tha của toàn Đảng và nhân dân Việt Nam, được sự giúp đỡ của Đảng, Nhà nước và nhân dân Liên Xô trước đây nay là Liên bang Nga, trực tiếp là Viện Nghiên cứu khoa học Lăng Lênin (nay là Trung tâm Nghiên cứu y sinh Matxcơva (NIC BMT) thuộc Viện Nghiên cứu khoa học dược liệu và tinh dầu Liên bang Nga - VILAR) đã cùng cán bộ, bác sĩ của Việt Nam tiến hành nhiệm vụ y tế giữ gìn lâu dài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Năm 1992, khi Hiệp định giữa Việt Nam và Liên Xô trước đó không còn hiệu lực, được sự đồng ý của Chính phủ hai nước, Ban Quản lý Lăng và VILAR đã chuyển sang cơ chế hợp tác trực tiếp trong thực hiện nhiệm vụ giữ gìn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tháng 12/1992, hai bên ký Hợp đồng về việc đào tạo các chuyên gia y tế Việt Nam tại NIC BMT ở Matxcơva và Hợp đồng cung cấp cho Ban Quản lý Lăng những vật tư, hóa chất cần thiết để sử dụng cho nhiệm vụ giữ gìn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Tháng 10/1993, Ban Quản lý Lăng và VILAR ký hiệp định khung về hợp tác khoa học, y tế, kỹ thuật phục vụ giữ gìn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tháng 5/1995, Ban Quản lý Lăng và VILAR ký Thỏa thuận hợp tác khoa học, y tế-kỹ thuật về giữ gìn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh giai đoạn 1996-2000. Đây là bản Thỏa thuận đầu tiên, đánh dấu việc hoàn thành chuyển đổi cơ chế hợp tác trực tiếp giữa hai bên. Đến nay, Ban Quản lý Lăng và VILAR đã tiến hành ký kết và thực hiện thành công năm bản Thỏa thuận hợp tác và đang thực hiện Thỏa thuận hợp tác giai đoạn 2021-2025 được ký kết vào tháng 12/2021 tại Matxcơva dưới sự chứng kiến của lãnh đạo Chính phủ hai nước.
Trong 30 năm qua, Ban Quản lý Lăng và VILAR đã phối hợp nghiên cứu nhiều đề tài khoa học phục vụ nhiệm vụ giữ gìn lâu dài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Những kết quả nghiên cứu đã được ứng dụng vào thực tế góp phần hoàn thiện, tối ưu hóa các điều kiện giữ gìn, kiểm tra thi hài, phục vụ tốt nhất cho đồng bào, khách quốc tế đến viếng Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Thực hiện nội dung hợp tác, hằng năm, VILAR đều cử cán bộ có chuyên môn kỹ thuật cao, kinh nghiệm công tác sang Việt Nam trực tiếp nghiên cứu và tham gia thực hiện nhiệm vụ theo kế hoạch năm và hợp đồng nghiên cứu đạt hiệu quả trong thực hiện nhiệm vụ của Ban Quản lý Lăng. Từ tháng 12/1992, theo đề xuất của Ban Quản lý Lăng, VILAR cử các chuyên gia sang giảng dạy tại Việt Nam, đồng thời tiếp nhận cán bộ y tế Viện 69 sang học tập và nghiên cứu tại NIC BMT.
Hai bên đã thực hiện có hiệu quả kế hoạch giảng dạy, lên lớp của chuyên gia Nga tại Việt Nam. Các tài liệu được tổng kết, khái quát từ kết quả nghiên cứu khoa học của NIC BMT, giúp cho đội ngũ cán bộ, bác sĩ của đơn vị nắm được những kiến thức cơ bản của chuyên ngành, các phương pháp nghiên cứu hiện đại, thiết thực, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ y tế của Viện 69 có chuyên môn sâu, đúc kết được nhiều kinh nghiệm để thực hiện nhiệm vụ giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Song song với việc hợp tác chặt chẽ với VILAR, công tác nghiên cứu khoa học tại Ban Quản lý Lăng cũng được triển khai tích cực. Cán bộ, bác sĩ của Ban Quản lý Lăng chủ động, tích cực nghiên cứu các đề tài khoa học công nghệ bám sát nhiệm vụ chính trị, kết hợp giữa nghiên cứu thực nghiệm với nghiên cứu cơ bản chuyên ngành và thu hút được các nhà khoa học đầu ngành, tâm huyết đóng góp vào nhiệm vụ giữ gìn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tính đến nay đã có 51 đề tài khoa học công nghệ, cụ thể có bốn đề tài độc lập cấp Nhà nước, hai nhiệm vụ cấp Quốc gia, 13 đề tài cấp Bộ, 32 đề tài cấp cơ sở.
Năm 2019, dịp kỷ niệm 50 năm thực hiện nhiệm vụ giữ gìn lâu dài, bảo vệ tuyệt đối an toàn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chính phủ Việt Nam đã thành lập Hội đồng Khoa học Y tế cấp Nhà nước, gồm chuyên gia của hai Nhà nước, Việt Nam và Liên bang Nga đánh giá kết quả giữ gìn thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong thời gian từ ngày 12/7 đến 18/7/2019, Hội đồng đã kiểm tra, đánh giá và kết luận: Thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh sau 50 năm đang được giữ gìn rất tốt, chưa phát hiện được sự thay đổi nào so với các số liệu trong biên bản kiểm tra thi hài của các Hội đồng trước đây (từ năm 1970 đến năm 2009). Đây chính là kết quả của sự hợp tác chặt chẽ giữa Ban Quản lý Lăng với VILAR; là ý chí quyết tâm vươn lên làm chủ nhiệm vụ chính trị của Ban Quản lý Lăng; đồng thời, còn là trách nhiệm, tình cảm của các chuyên gia Liên bang Nga đối với Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Thực tiễn 30 năm hợp tác trực tiếp giữa Ban Quản lý Lăng với VILAR cho thấy, sự chuyển đổi cơ chế này đã mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần bảo đảm thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn được giữ gìn tốt nhất và phát huy ý nghĩa chính trị, văn hóa Công trình Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Từ khi khánh thành và mở cửa đón khách đến nay, Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đón tiếp, phục vụ hơn 60 triệu lượt người, trong đó có hơn 10 triệu lượt khách quốc tế của hầu hết các quốc gia và tổ chức quốc tế; phục vụ 2.767 đoàn sinh hoạt chính trị; đón tiếp 1.123 đoàn với 124.690 Bà mẹ Việt Nam Anh hùng, người có công với cách mạng vào Lăng viếng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Sau hai năm chịu ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, đến nay, số lượng khách đến viếng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tăng trở lại. Nhìn từng dòng người vào Lăng viếng Bác hằng ngày, các thế hệ người Việt Nam luôn ghi nhận, biết ơn tình cảm, sự giúp đỡ trong sáng, chí nghĩa, chí tình và hiệu quả của Liên bang Nga, trực tiếp là NIC BMT - VILAR.
Phát huy kết quả 30 năm hợp tác trực tiếp, Ban Quản lý Lăng với VILAR (trực tiếp là NIC BMT) sẽ tiếp tục duy trì, đẩy mạnh hợp tác trên các lĩnh vực. Với tinh thần chủ động, trách nhiệm, cán bộ, bác sĩ Ban Quản lý Lăng tích cực học tập những kiến thức, kinh nghiệm của các chuyên gia Liên bang Nga nhằm tiến tới làm chủ toàn diện, vững chắc nhiệm vụ y tế giữ gìn lâu dài thi hài Chủ tịch Hồ Chí Minh, góp phần quan trọng để Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh trở thành nơi hội tụ tình cảm, niềm tin của các thế hệ người Việt Nam; là một điểm đến nhiều ý nghĩa của bạn bè quốc tế khi tới thăm và làm việc tại Việt Nam.
Thiếu tướng BÙI HẢI SƠN, Quyền Trưởng ban Quản lý Lăng, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Bảo vệ Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh
