Tuy nhiên, tham nhũng có chiều hướng diễn biến phức tạp, phát sinh nhiều vụ việc có tổ chức, mang tính lợi ích nhóm, có sự câu kết, móc nối. Trong các hành vi tham nhũng, "Tham nhũng chính sách, pháp luật" thường để lại hậu quả to lớn chính vì chính sách, pháp luật có ảnh hưởng trên diện rộng. Đây cũng là hành vi khó phát hiện bởi diễn ra ở nhiều khâu, có sự tham gia của nhiều chủ thể khác nhau.
Do vậy, cùng các quy định trước đây như Quy định số 131-QĐ/TW về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng và trong hoạt động thanh tra, kiểm toán, Quy định số 132-QĐ/TW về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, và các văn bản khác có liên quan,… ngày 27/6/2024, Bộ Chính trị ban hành Quy định số 178-QĐ/TW về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật.
Quy định số 178 gồm bốn chương với 18 Điều, đề ra nguyên tắc, phương thức kiểm soát, xác định hành vi tham nhũng, tiêu cực, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, tổ chức, người đứng đầu, cán bộ, công chức, viên chức có thẩm quyền, việc xử lý trách nhiệm khi để xảy ra hành vi vi phạm, tham nhũng, tiêu cực…
Sáu nhóm hành vi tham nhũng được Quy định nêu rõ gồm: Cố ý chủ trì ban hành, tham mưu ban hành văn bản quy phạm pháp luật có nội dung thể hiện lợi ích nhóm, cục bộ; cố ý trì hoãn việc đình chỉ, bãi bỏ, thay thế, sửa đổi, bổ sung, ban hành mới văn bản quy phạm pháp luật; nhận tiền, tài sản, lợi ích vật chất hoặc lợi ích khác để ban hành hoặc tác động đến cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền; đưa hối lộ, môi giới hối lộ cho người có thẩm quyền; lợi dụng chức vụ, quyền hạn được giao để định hướng truyền thông không bảo đảm khách quan và không đúng sự thật; lạm quyền, câu kết với doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân khác để trục lợi; các hành vi tham nhũng, lợi ích nhóm, cục bộ khác.
Cùng đó, Quy định xác định năm nhóm hành vi tiêu cực: Cố ý không chấp hành nguyên tắc, thẩm quyền, trình tự, thủ tục, che giấu, báo cáo không trung thực với cơ quan có thẩm quyền về tình hình thực tiễn, về nội dung ý kiến góp ý của cơ quan, tổ chức, cá nhân, đưa nội dung mới vào dự thảo văn bản dẫn đến văn bản không bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, hoặc có sơ hở; thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, quản lý, bao che, cố ý không báo cáo, không xử lý hành vi tham nhũng, tiêu cực; sử dụng trái quy định tài chính, tài sản công, tài sản của tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân đóng góp, tài trợ, viện trợ; móc nối, câu kết với thế lực thù địch, phản động và phần tử cơ hội, bất mãn chính trị; các hành vi tiêu cực khác…
Phòng chống tham nhũng, tiêu cực và "lợi ích nhóm" liên quan chính sách, pháp luật được xác định vô cùng quan trọng trong quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Theo đó, nâng cao năng lực của hệ thống chính trị, làm sao để cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức… có trách nhiệm, công tâm, khách quan khi tham gia xây dựng pháp luật, vượt qua tác động tiêu cực của "nhóm lợi ích" là vấn đề được Đảng, Nhà nước đặt lên hàng đầu.
Quy định số 178 đã cụ thể hóa nguyên tắc, nội dung, phương thức, nhận diện hành vi tham nhũng trong lĩnh vực xây dựng pháp luật, trách nhiệm cấp ủy, tổ chức đảng, đảng viên, cơ quan, tổ chức có thẩm quyền và tổ chức, cá nhân. Từ đó, mỗi cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức tự kiểm tra, tự soi, tự sửa, không ngừng tu dưỡng, rèn luyện, giữ gìn đạo đức, lối sống; nhận diện hành vi tham nhũng; nhận thức hành vi vi phạm, lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn, lạm quyền, tham nhũng, tiêu cực sẽ bị xử lý nghiêm minh và xử lý cả trách nhiệm khi để xảy ra vi phạm, tham nhũng, tiêu cực trong xây dựng pháp luật.
Việc ban hành Quy định số 178 cùng các quy định, chỉ thị mới góp phần khẳng định quyết tâm và sự nhất quán của Đảng ta trong phòng ngừa, đấu tranh triệt để các hành vi tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm… như Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm phát biểu sau khi nhậm chức: "Chúng ta sẽ tiếp tục công cuộc phòng chống tham nhũng, tiêu cực không ngừng, không nghỉ, không có vùng cấm, không có ngoại lệ, bất kể người đó là ai, với tinh thần xử lý một vụ, cảnh tỉnh cả vùng"…
