Người Việt Nam sống chủ yếu ở các thành phố lớn của Ukraine như Kharkov, Kiev, Odessa, vùng Donesk, Kherson, Krivostock, Nikolaiev... Ðối với người Việt Nam, Ukraine là một đất nước tươi đẹp, thanh bình, là quê hương thứ hai, thân thương. Họ có trách nhiệm đóng góp, xây dựng không chỉ quê hương Việt Nam mà cả Ukraine. Cũng như cộng đồng người Việt Nam tại Nga, Ba Lan, Czech, Ðức, v.v, phần đông bà con làm thương mại, buôn bán ở các chợ. Ngoài ra còn có những công ty, các doanh nghiệp phần lớn làm xuất nhập khẩu, dịch vụ.
Ðâu là nét độc đáo, nét riêng của cộng đồng người Việt Nam tại Ukraine?
Thứ nhất, người Việt Nam tại Ukraine đã sớm đầu tư vào sản xuất, dịch vụ và rất thành công, vừa đóng góp tốt hơn cho phát triển kinh tế địa phương, vừa tạo ra công ăn việc làm, làm cho thành phố đẹp hơn, và đặc biệt tạo dựng hình ảnh đẹp của người Việt Nam trong con mắt chính quyền và nhân dân địa phương, cho nên được chính quyền và nhân dân địa phương đánh giá rất cao. Ði đầu trong đầu tư vào sản xuất là tập đoàn Technocom ở Kharkov, Công ty VESNA-Z ở Ternov, Công ty Vinasun ở thành phố Kaniev, tỉnh Tsercas, Công ty Svit Print ở Kiev. Tại Ternov và Kaniev, các công ty trên đã xây dựng hai nhà máy sản xuất mì ăn liền, thực phẩm, tạo hàng nghìn công ăn việc làm cho người địa phương. Công ty Svit Print ở Kiev chuyên về in ấn nhãn mác bao bì với 150 công nhân địa phương. Ở Nikolaiev, người Việt Nam phối hợp Tổng công ty xây dựng số 1 xây dựng nhà máy sản xuất bao bì với vốn đầu tư ban đầu là ba triệu USD.
Ở Kharkov, nổi bật hơn cả là Tập đoàn Technocom ra đời cách đây 12 năm, từ một cơ sở sản xuất nhỏ bé với vài chục công nhân, nay đã là một tập đoàn mạnh với bảy nhà máy hiện đại (năm ở Ukraine, một ở Việt Nam và một ở Ba Lan) với vốn pháp định 25 triệu USD, mỗi tháng cho ra xưởng 5.500 tấn thực phẩm ăn nhanh, được xuất đi 15 nước trên thế giới như Nga, Ba Lan, các nước vùng Baltic, Czech, Ðức, tổng doanh số bán hàng hơn 130 triệu USD/năm, tạo việc làm cho gần 4.000 người địa phương và 150 lao động Việt Nam. Trong sáu tháng đầu năm 2005, so với cùng kỳ năm ngoái, sản lượng tăng 23,86%, xuất khẩu tăng 23,4%.Với thương hiệu nổi tiếng Mivina, Bimbim, Expe được cấp chứng chỉ ISO 9001, được 75% người dân Ukraine sử dụng, sản phẩm của Technocom đã nhiều lần được giải thưởng của Ukraine và quốc tế như: "Sản phẩm số 1 của Ukraine", "Chất lượng tuyệt hảo", "Sự lựa chọn trong năm". Tập đoàn Technocom còn cùng một số doanh nghiệp khác đầu tư về quê hương nhiều chục triệu USD, đóng góp phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam. Ðó là khu khách sạn quốc tế cao cấp Hòn Tre (Nha Trang), khu siêu thị, văn phòng hiện đại tháp đôi Vincom (Hà Nội); nhà máy chế biến rau quả Hưng Yên...
Tại Kharkov có khá nhiều cơ sở sản xuất, dịch vụ khác của cộng đồng người Việt Nam. Ðó là Sun City Plaza, khu siêu thị - văn phòng 5 tầng với hơn 4.000 m2, vào loại hiện đại nhất Kharkov, Nhà hàng Hương Việt với hàng nghìn m2, nhà hàng G7 của công ty Vinaprogress. Ðây cũng là đại diện cà phê Trung Nguyên ở Ukraine. Hội doanh nghiệp Việt Nam tại Kharkov đã thuê lại nhà hàng Thăng Long để cải tạo thành Trung tâm ẩm thực Á Châu.
Thứ hai, cộng đồng người Việt tại Ukraine là có trường học cho con em mình. Tại Kiev, nhờ sự giúp đỡ của trường phổ thông mang tên Hồ Chí Minh, hơn 40 học sinh Việt Nam, ngoài việc theo chương trình chung, còn được học thêm chương trình tiếng Việt, văn hóa Việt Nam do giáo viên Việt Nam đảm nhiệm. Các cháu nói giỏi tiếng Nga, tiếng Ukraine và cả tiếng Việt. Ở Kharkov, cộng đồng đã xây dựng "Trường tiểu học Mùa xuân", "Trường trung học Khánh Hòa" do các giáo viên người địa phương, giáo viên Việt Nam từ trong nước sang giảng dạy. Các nơi khác có ít người Việt, có ít các cháu thì tổ chức các lớp học tiếng Việt như ở Ba Lan, Ðức, Czech...
Thứ ba, người Việt Nam tại Ukraine đã thử nghiệm thành công mô hình làng Việt Nam tại Kharkov. Ðược sự động viên, khuyến khích của Ðại sứ quán, Công ty Vinamex đã được thành lập để thực hiện ý tưởng trên. Làng Việt Nam tọa lạc trên diện tích gần 10 ha, gồm ba khu chung cư hiện đại, theo tiêu chuẩn châu Âu, với gần 300 căn hộ, khu văn phòng, khu thể dục, thể thao, khu công viên nước, quảng trường trung tâm, tượng Thánh Gióng bằng đồng cao 10 m và khu nhà hàng, siêu thị... Ðây thật sự là một đô thị hiện đại của người Việt Nam.
Hội người Việt Nam Odessa cũng đã quyết định xây dựng Làng Việt Nam tại Odessa gồm hai khu nhà 10 tầng với những căn hộ hiện đại, khép kín dành cho người Việt Nam. Toàn bộ tầng một sẽ là siêu thị, văn phòng, văn phòng Hội, nơi hội họp của bà con. Tháng 11 này sẽ khởi công.
Thứ tư, người Việt Nam tại Ukraine quyết tâm xây dựng cộng đồng đoàn kết, trong sạch và vững mạnh. Với mục tiêu trên, năm 2003 BCH Hội người Việt Nam tại Kharkov đã soạn thảo Hương ước của cộng đồng với tiêu đề "vì một cộng đồng trong sạch và vững mạnh" nhằm giáo dục ý thức và trách nhiệm của mỗi hội viên đối với cộng đồng chung và Hương ước để mỗi cá nhân căn cứ vào đó mà sống và làm việc cho phù hợp luật pháp, phong tục, tập quán của nước bạn và góp phần xây dựng hình ảnh tốt đẹp của người Việt Nam trong con mắt người dân địa phương. Hương ước đề ra các quy định cụ thể trong buôn bán, xây dựng văn minh thương mại như: Niêm yết giá, văn minh giao tiếp với khách hàng, thái độ khi thanh toán tiền, hàng, quan hệ với người giúp việc địa phương, thái độ với người thi hành công vụ, cả những quy định trong sinh hoạt, cuộc sống, trật tự công cộng, v.v.
Cuối cùng, nét độc đáo của cộng đồng người Việt Nam ở Ukraine là phong trào phấn đấu trở thành đảng viên Ðảng Cộng sản Việt Nam của thanh niên. Ở Ukraine hiện có 25 chi đoàn với hơn 1.000 đoàn viên TNCS Hồ Chí Minh, chủ yếu là sinh viên được tổ chức theo đơn vị trường hoặc ký túc xá. Hai thành phố lớn ở Kharkov và Odessa có đông đoàn viên thanh niên đã thành lập tổ chức đoàn cơ sở. Ðáp ứng nguyện vọng của đoàn viên thanh niên, Ðảng ủy đã thường xuyên tổ chức các lớp bồi dưỡng đối tượng Ðảng, đến nay đã tổ chức được năm lớp đối tượng Ðảng với đoàn viên tham dự. Trong những năm gần đây, 50 đoàn viên thanh niên, sinh viên đã được đứng trong hàng ngũ của Ðảng.
PGS, TS Vũ Dương Huân
Ðại sứ Việt Nam tại Ukraine
