Săn cá lạt
Mới hơn hai giờ sáng, nhưng hầu như tất cả người lớn trên đảo đều thức giấc, họ truyền nhau những thông tin trúng luồng cá từ ngoài biển điện về. Xuồng ông Năm Chuẩn khoảng chín triệu, ông Uẩn khoảng năm triệu... họ không tính khoảng bao nhiêu ki-lô-gam mà tính luôn ra thành tiền. Tất cả thẳng thắn, cởi mở đúng bản chất cư dân đảo. Cả đảo trúng cá, duy chỉ có hai người đàn ông có xuồng lại không đi hôm đó nên bị các bà vợ 'ca bài ca con cá' và mọi người trên đảo trêu trọc. Trúng cá ai cũng phấn khởi, họ thức đến sáng, sau khi cân bán cá cho thương lái, các ông chồng ngồi ngay tại ghềnh lai rai vài xị đế. Hôm nay người bán cá ít tiền nhất đảo cũng được 2,8 triệu đồng, người cao nhất là 8,5 triệu đồng.
Từ hai giờ chiều, những gia đình đi câu đã chuẩn bị cơm nước, cắt mồi câu, soạn lại đường câu và vận chuyển những thứ cần thiết xuống xuồng. Thường họ cùng xuất phát trong một khoảng thời gian, người rời đảo chậm nhất là năm giờ chiều. Theo ông Năm Chuẩn, người có kinh nghiệm đi biển cho biết, đa số họ câu ở khu vực gần hòn Hàn thuộc cụm đảo Hòn Chuối, xuồng đi xa nhất cũng chỉ cách đảo bảy hải lý, gần nhất là ba hải lý. Cá lạt ăn ở tầm nước sâu, loại mồi câu chủ yếu là cá ba thú, cá đối. Nhưng nếu mồi câu là cá ba thú thì ngoài cá lạt còn có các loại khác ăn như cá trai, cá lù đù, cá mú... nhưng nếu câu mồi cá đối thì chỉ duy nhất cá lạt ăn.
Hình thức đánh bắt loại cá lạt cũng khá đơn giản, đường câu có một sợi dây dường bằng nhựa ni-lông, cứ cách khoảng hai mét có nhánh tẽ bằng dây cước tóm sẵn lưỡi câu. Mỗi gắp câu khoảng 400 lưỡi câu, mỗi xuồng đi thường sử dụng từ sáu đến mười hai gắp. Xuồng ra đến vị trí biển đã xác định thì mọi người tập trung vừa mắc mồi vừa thả câu xuống biển, khi thả hết số câu trên xuồng thì họ cho xuồng quay lại điểm đầu tiên được đánh dấu bằng cây phao có gắn đèn chớp mầu xanh đỏ và kéo câu lên xuồng.
Lộc của biển
Ông Út Tồn là thương lái mua cá lạt của cư dân đảo và cũng là người cung cấp cá mồi trong đất liền ra đảo phấn khởi nói: 'Mấy ngày nay tôi mua được nhiều hàng. Cứ sáng cân cá xong cho tàu chạy vào Cái Ðôi Vàm bán lại cho vựa lớn sau đó chở cá mồi ra cân lại cho họ, bình quân mỗi ngày thu mua được gần hai tấn cá. Giá cá lạt được chia làm ba loại. Loại nhất, cá từ 3 kg trở lên giá 20.000 đồng; loại nhì từ 2 kg đến dưới 3 kg giá 15.000 đồng và loại ba giá 10.000 đồng. Ở đảo, người dân sống với nhau thật tình cảm và luôn giúp đỡ lẫn nhau. Nhà có phương tiện đi câu ngoài số gắp câu của mình, chủ xuồng cho một, hai người khác không có xuồng đi nhờ, khi kéo câu lên có cá họ dùng dao cắt một nhát xéo gần đầu hoặc gần đuôi cá để đánh dấu (gọi là cá bạn). Khi bán thì họ cân riêng và nếu bán được nhiều tiền thì họ góp một phần nhiên liệu cho chuyến đi tiếp theo. Nhờ tạo điều kiện cho đi nhờ xuồng mà nhiều gia đình đã có công ăn việc làm ổn định cuộc sống.
Tuy nhiên, nghề câu cá lạt chưa phải là nghề truyền thống của cư dân đảo, họ chỉ làm mang tính tự phát, phương tiện nhỏ, mỗi chiếc chỉ có trọng tải từ 1,5 đến bốn tấn và trang thiết bị an toàn cho người còn sơ sài. Phương tiện liên lạc với nhau chủ yếu là điện thoại di động loại rẻ tiền nên khá nguy hiểm khi gặp sóng to, gió lớn. Ngoài tiềm năng nghề câu cá lạt, cư dân Hòn Chuối còn làm các nghề khai thác hải sản khác bằng lưới, bằng nghề câu mực, nhưng khó khăn lớn nhất của họ là không có vốn đầu tư mua sắm phương tiện lớn bảo đảm an toàn vươn ra xa đảo để đánh bắt. Nói chuyện với chúng tôi hầu hết cư dân đảo đều mong muốn Nhà nước đầu tư những phương tiện phù hợp với khả năng khai thác của họ, có như vậy cuộc sống của họ sẽ ổn định hơn. Chính họ cũng đang là những chiến sĩ bảo vệ chủ quyền an ninh vùng biển của Tổ quốc.
