Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia Nguyễn Trọng Thái cho biết, về tiêu chuẩn kỹ thuật, xe hết niên hạn không còn bảo đảm an toàn, không được phép sử dụng và không được lưu thông. Nhưng những phương tiện này vẫn sử dụng để chở hàng hóa, chở khách du lịch, thậm chí dùng vào việc chở học sinh, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông (TNGT). Thực tế đã xảy ra nhiều vụ TNGT nghiêm trọng do xe hết niên hạn gây ra, và chỉ đến khi có vụ việc, lực lượng chức năng mới phát hiện vì những chiếc xe đó không có giấy đăng ký kinh doanh vận tải do hết niên hạn sử dụng.
Theo quy định, xe hết niên hạn phải nộp lại giấy tờ đăng ký, biển số xe cho cơ quan quản lý đăng ký và dừng hoạt động. Nếu tiếp tục tham gia giao thông khi đã hết niên hạn sử dụng, chủ xe sẽ bị phạt tiền, tịch thu xe. Nhưng thực tế hiện nay, việc các chủ phương tiện tự giác đến làm thủ tục nộp lại giấy tờ, biển số và cam kết hủy bỏ xe hầu như rất ít.
Theo quy định mới nhất tại Nghị định số 10/2020/NĐ-CP của Chính phủ có hiệu lực từ 1-4-2020, lượng xe kinh doanh vận tải hết niên hạn sử dụng sau mỗi năm ngày càng nhiều. Tính trên cả nước, TP Hồ Chí Minh và Hà Nội là hai địa phương có lượng xe "hết đát" lớn nhất. Vậy mà cơ quan chức năng mới chỉ thu hồi được 1-2% trên tổng số hàng nghìn xe hết niên hạn sử dụng. Các địa phương khác cũng rơi vào tình trạng tương tự, không thể thu hồi cũng không thể quản lý loại phương tiện này.
Địa phương kêu khó do hầu hết những chiếc xe này đều được chủ phương tiện chuyển đổi công năng sử dụng hoặc bán, chuyển lên vùng cao để hoạt động chui, tránh sự kiểm tra, kiểm soát của cơ quan chức năng.
Liên quan vụ tai nạn xe U-oát rơi xuống vực ngày 8-11 vừa qua tại thôn Bản Mồ, thị trấn Đồng Văn (huyện Đồng Văn, Hà Giang) khiến bảy người thương vong, các cơ quan chức năng tỉnh Hà Giang xác định chiếc xe trên không bảo đảm điều kiện kinh doanh vận chuyển khách du lịch theo Nghị định số 10/2020 của Chính phủ. Qua vụ việc này, Thiếu tướng Nguyễn Duy Ngọc, Thứ trưởng Bộ Công an, đã chỉ đạo Cục Cảnh sát giao thông phối hợp Tổng cục Đường bộ Việt Nam rà soát, đánh giá toàn diện hoạt động kinh doanh vận tải hành khách bằng ô-tô, tập trung vào các điều kiện an toàn của xe chở học sinh, xe chở khách du lịch.
Bộ Giao thông vận tải yêu cầu các lực lượng chức năng tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm tình trạng xe hết niên hạn sử dụng, xe quá hạn đăng kiểm trên toàn quốc nhằm ngăn chặn nguy cơ mất an toàn giao thông.
Nhằm ngăn ngừa và giảm thiểu TNGT, Cục Đăng kiểm Việt Nam yêu cầu các trung tâm đăng kiểm xe cơ giới trên cả nước cung cấp số liệu cho Phòng Cảnh sát giao thông, Sở Giao thông vận tải, Thanh tra giao thông các tỉnh, thành phố, đồng thời chủ động phối hợp với các lực lượng tuần tra thực hiện kiểm tra liên ngành để kiểm soát trên đường xử lý các chủ phương tiện vi phạm, tịch thu phương tiện. Tuy nhiên, cơ quan này cũng chỉ dừng ở việc công bố danh sách những xe hết niên hạn sử dụng, không được tham gia giao thông, còn xe đó đi về đâu thì cơ quan đăng kiểm cũng không biết. Hiện, hành lang pháp lý cũng chưa hề có hướng dẫn, chế tài xử lý xe "hết đát" theo hướng thu hồi hay tiêu hủy, vì phương tiện thuộc sở hữu của người dân (theo quy định của Bộ luật Dân sự), nên tiêu hủy hay bán sắt vụn là quyền của người dân.
Xe "hết đát" chính là mối nguy tiềm ẩn gây TNGT. Chính vì vậy, cơ quan quản lý nhà nước cần có biện pháp mạnh để thu hồi loại xe này, đồng thời cũng cần đưa ra những chính sách nhằm hỗ trợ, khuyến khích chủ phương tiện tự nguyện giao nộp biển số, giấy đăng ký và tiêu hủy xe "hết đát". Có vậy việc xử lý xe hết niên hạn sử dụng mới mang lại hiệu quả.
