Chất lượng giải quyết chưa cải thiện nhiều
Theo báo cáo kết quả công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo về hành chính năm 2023 (số liệu tính từ ngày 1/8/2022 đến 31/7/2023) vừa được các cơ quan chức năng gửi đến Quốc hội, số đơn các loại do các cơ quan hành chính tiếp nhận tăng 29,6% so năm 2022. Qua giải quyết khiếu nại, các cơ quan hành chính nhà nước đã kiến nghị thu hồi cho Nhà nước tám tỷ đồng, 0,4 ha đất; bảo vệ quyền lợi cho 32 tổ chức, 565 cá nhân; trả lại cho các tổ chức, cá nhân 109,8 tỷ đồng; 36,3 ha đất; kiến nghị xử lý 1.110 người, trong đó có 44 cán bộ, công chức; chuyển cơ quan điều tra tiếp tục xử lý ba vụ, hai đối tượng.
Cùng kỳ, qua giải quyết tố cáo các cơ quan hành chính nhà nước đã kiến nghị thu hồi cho Nhà nước 19,6 tỷ đồng, 0,8 ha đất; bảo vệ quyền lợi cho 12 tập thể, 751 cá nhân; trả lại cho các tổ chức, cá nhân 254,3 tỷ đồng; kiến nghị xử lý 475 người, trong đó có 432 cán bộ, công chức; chuyển cơ quan điều tra tiếp tục xử lý 37 vụ, 32 đối tượng, trong đó có 16 cán bộ, công chức.
Nhìn chung, số vụ việc khiếu nại tăng, tố cáo giảm, không có vụ việc đã có quyết định giải quyết khiếu nại lần hai nhưng công dân khởi kiện ra Tòa án. Tỷ lệ khiếu nại đúng và có đúng, có sai là 17,1%; tố cáo đúng và có đúng, có sai là 23,5%.
Tỷ lệ khiếu tố đúng và có đúng, có sai ở mức trên rất đáng để xem xét, qua đó cho thấy tầm quan trọng của công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo nói chung và tiếp dân, lắng nghe những phản ánh, tâm tư nguyện vọng của nhân dân nói riêng.
Tại phiên họp toàn thể của Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Ngô Trung Thành thẳng thắn nhận định: "Về chất lượng giải quyết, đối với khiếu nại lần đầu tại các cơ quan nhà nước, tỷ lệ khiếu nại sai là 82,9%, bằng năm 2022. Tuy nhiên, tỷ lệ khiếu nại lần hai trong năm 2023 lại có xu hướng tăng (17,3%), trong khi năm 2022 là 16,6%. Tình hình dường như đang "giậm chân tại chỗ", chưa có nhiều chuyển biến".
Dự họp, Phó Trưởng ban Công tác đại biểu Tạ Thị Yên băn khoăn, để xảy ra tình trạng này, có hai khả năng. Một là, nhân dân tin tưởng vào hiệu quả giải quyết khiếu nại, tố cáo của cơ quan hành chính nhà nước, nên tỷ lệ đến khiếu nại, tố cáo và phản ánh, kiến nghị trực tiếp tăng và tỷ lệ gửi đơn cũng tăng. Hai là, pháp luật chưa được thực hiện nghiêm và dẫn đến quyền, lợi ích hợp pháp của người dân, doanh nghiệp chưa được bảo đảm, dẫn đến số lượng đơn khiếu nại, tố cáo đủ điều kiện xử lý, giải quyết tăng. "Báo cáo của Chính phủ cần có sự phân loại, đánh giá sâu sắc, chính xác hơn"- bà Tạ Thị Yên nêu yêu cầu.
"Gỡ rối" ngay từ khâu tiếp dân
Vẫn theo báo cáo nêu trên, trong năm 2023, Thanh tra Chính phủ chủ trì, phối hợp các cơ quan chức năng thực hiện tốt công tác tiếp công dân thường xuyên tại Trụ sở Tiếp công dân Trung ương ở thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Số lượt công dân được tiếp so với cùng kỳ năm trước tăng 58,9%, số vụ việc tăng 90,9%. Tại các bộ, ngành, số lượt công dân được tiếp cũng tăng 67,3%; số vụ việc phản ánh tăng 45,4%. Các bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ thực hiện tiếp công dân 143 ngày (đạt 92% số ngày tiếp theo quy định) với 317 lượt công dân được tiếp. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện tiếp công dân 793 ngày (đạt 112% số ngày theo quy định). Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện thực hiện tiếp công dân 16.135 ngày (đạt 103% số ngày tiếp theo quy định). Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện tiếp công dân 338.138 ngày (đạt 83% số ngày theo quy định)…
Nhìn vào những con số trên, có thể thấy, số ngày tiếp công dân được thực hiện khá nghiêm túc từ cấp huyện trở lên, trong khi cấp xã chưa đạt theo quy định. "Phải làm rõ vì sao lại có sự chênh lệch giữa cấp xã với cấp huyện, cấp tỉnh"-Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Đoàn Thị Thanh Mai nêu vấn đề.
Bà Đoàn Thị Thanh Mai cũng lưu ý, mặc dù bảo đảm số ngày tiếp dân theo luật định, nhưng tỷ lệ trực tiếp tiếp công dân của bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ còn thấp, khi chỉ đạt 45% và 55%, còn lại là ủy quyền cho cấp phó.
Rõ ràng, để giảm tải khiếu nại, tố cáo, công tác tiếp dân chính là cơ sở để thực hiện biện pháp khéo léo "rút củi đáy nồi", xử lý từ sớm, từ xa những mâu thuẫn trước khi trở nên căng thẳng. Để công tác này đạt hiệu quả cao nhất, người tiếp dân không những phải có đủ hiểu biết, kiến thức, kỹ năng giao tiếp mà còn phải có đủ thẩm quyền để quyết đáp, nên việc ủy quyền cho cấp phó chỉ là việc chẳng đặng đừng. Quy định đã có, vấn đề là chế tài để bảo đảm các cấp trưởng phải dành thời gian thích đáng cho công việc đầy thách thức này.
Cần nói thêm rằng, cùng với đó, khâu tiếp nhận và giải quyết đơn, thư của các cấp có thẩm quyền cũng phải tiếp tục được chấn chỉnh, tiến tới không chấp nhận kiểu thông báo trả lời "đã nhận được", "đã chuyển"; hoặc nội dung trả lời chung chung, không thỏa đáng, dẫn đến việc công dân tiếp tục kiến nghị, phản ánh, khiếu nại, tố cáo kéo dài.
Qua theo dõi tại Trụ sở Tiếp công dân Trung ương và kết quả trao đổi với Cục An ninh nội địa - Bộ Công an, Công an thành phố Hà Nội, trong năm 2023, chỉ có 20/74 vụ việc công dân còn tiếp tục khiếu nại tại Trụ sở. Tình trạng các đoàn khiếu kiện tụ tập đông người tại khu vực có nhà riêng các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước và trụ sở các cơ quan Trung ương đã giảm rõ rệt và được kiểm soát; còn tại Trụ sở Tiếp công dân Trung ương, một số đoàn đông người chỉ xuất hiện khi các kỳ họp của Quốc hội diễn ra, các công dân khiếu kiện tuân thủ đúng quy định pháp luật, không có các hành vi kích động, gây rối ảnh hưởng đến an ninh, trật tự khu vực Trụ sở.
(Theo Báo cáo của Chính phủ)
