Khơi dậy sức dân xây cầu dân sinh

Câu hỏi mang tên "cầu treo"

Trong khoảng vài năm trở lại đây, "cầu treo" đã trở thành từ khóa không chỉ thu hút sự chú ý của công luận mà còn thức tỉnh lương tri của cộng đồng. Còn nhớ, năm 2010, chính hình ảnh trẻ em đi học "đu dây" qua sông, hay người dân xã Đác Nông, huyện Ngọc Hồi (Kon Tum) phải qua lại sông Pô Cô bằng bè đã khiến dư luận phải giật mình vì thân phận mong manh của con người trước những thử thách của thiên nhiên và tạo hóa. Đã có không ít nhà hảo tâm đứng ra quyên góp xây cầu treo ở những địa điểm này. Chuyện không chỉ ở vùng xa, vùng sâu, ít ai ngờ ở ngay chính "ốc đảo" ở xã Nghiêm Xuyên, huyện Thường Tín (Hà Nội), để qua sông Nhuệ, người dân nơi đây phải sử dụng một con đò và "đu dây thừng" qua sông... Và mới đây nhất, con số thương vong từ vụ sập cầu treo Chu Va 6 (Lai Châu), những hình ảnh cô giáo và học sinh ở điểm bản Sam Lang, xã Nà Hỳ, huyện Nậm Pồ (Điện Biên) phải chui vào túi ni-lông để qua suối đến trường... đã nối dài thêm danh sách nỗi đau và sự bất cập trong phát triển mạng lưới cầu treo dân sinh trên toàn quốc. Bộ trưởng Đinh La Thăng dù đang công cán nước ngoài đã ngay lập tức chỉ đạo sẽ xây dựng cầu treo dân sinh giúp bà con Sam Lang không phải chui ni-lông qua suối. Động thái này được dư luận đồng tình và đánh giá cao. Thế nhưng, cũng không khỏi bật ra câu hỏi - bao nhiêu vùng, miền trên cả nước "khát" cầu treo sẽ phải chờ đợi đến bao giờ? Còn bao nhiêu cây cầu treo đã xuống cấp, hư hỏng tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn giao thông sẽ còn được "treo" đó như những câu hỏi nhức nhối về sự nguy nan của người dân. Xin đừng để có thêm nữa những đau đớn "mất bò mới lo làm chuồng"!

Ông Khuất Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Kết cấu hạ tầng giao thông - Bộ Giao thông vận tải (GTVT) cho biết, rà soát tại 56 tỉnh, thành trên cả nước cho thấy, trong số 1.944 cầu dân sinh được thống kê thì có 1.135 cầu (58%) đủ điều kiện khai thác bình thường. Số còn lại 809 cầu đã bị hư hại, xuống cấp hư hỏng và gây nguy hiểm cho người và phương tiện đi qua (khoảng 400 cầu đã xây cách đây hơn 10 năm). Trong đó, vẫn có một số cầu được thiết kế với tải trọng thấp chỉ đủ cho người đi bộ 100-300kg/m 2 (các tải trọng này chưa có trong bộ tiêu chuẩn thiết kế)... Những con số khô khan, nhưng ẩn sau đó là những thân phận người. Và cả một câu hỏi khó giải - làm thế nào, Bộ GTVT có thể phủ kín và nâng cấp cầu treo theo kịp nhu cầu cấp bách trong điều kiện khó khăn cả về nhân lực, vật lực như hiện nay?

Mở cửa cho xã hội hóa đầu tư

Để trả lời câu hỏi này, xin được dẫn ra câu chuyện về "tam gia cầu treo" như một mô hình điển hình về hiệu quả trong việc xây cầu ở ĐBSCL - nơi bao đời đò giang cách trở, nhờ huy động sức dân. Chỉ là một nhóm người ở huyện Châu Thành (An Giang) tìm đến nhau, cùng đi kêu gọi vốn, rồi tự thiết kế và thi công. Vậy mà đã có hơn 300 cây cầu được hoàn thành và đi vào sử dụng hiệu quả. Con số 300 cây cầu này nói lên điều gì? Đó chính là một khi sức dân được huy động, khó thế, khó nữa, dân liệu cũng xong.

Tại cuộc họp mới đây của Bộ GTVT về rà soát cầu treo cũ, triển khai xây cầu mới, với tinh thần quyết liệt, Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng đã yêu cầu đơn vị trong quý II-2014 phải xong toàn bộ mọi quy trình thủ tục để có thể triển khai đồng loạt 186 cầu. Tuy nhiên cũng tại cuộc họp này, vấn đề xã hội hóa để đẩy nhanh tiến độ triển khai xây dựng hàng nghìn cây cầu ở vùng miền núi khó khăn vẫn chưa được đưa ra như một giải pháp góp phần huy động vốn xây dựng nhất là trong bối cảnh đang thiếu vốn hiện nay. Được biết, đến nay, do chưa xác định được số vốn thông qua hình thức xã hội hóa, cũng chưa có các dự án ODA, nên Bộ GTVT đã đề nghị Chính phủ bố trí vốn ngân sách Nhà nước 350 tỷ đồng mỗi năm, từ 2015 đến 2020 để thực hiện đề án.

Theo lãnh đạo Bộ GTVT, để triển khai thực hiện Đề án xây dựng cầu treo dân sinh cho các vùng khó khăn đồng bào dân tộc thiểu số thì rất cần sự vào cuộc của các bộ, ban, ngành liên quan. Vấn đề đặt ra là phải làm thế nào để phát động toàn dân, doanh nghiệp, địa phương cùng chung tay xây dựng cầu treo với phương châm "Nhà nước và nhân dân cùng làm" như mô hình "tam gia cầu treo" ở An Giang, Đồng Tháp nói trên? Dĩ nhiên, bộ chủ quản sẽ phải là nhạc trưởng phối hợp với bộ, ngành liên quan để ra được cơ chế cho việc thúc đẩy xã hội hóa đầu tư. Chỉ như vậy, những cây cầu treo, cầu dân sinh mới có thể thoát ra khỏi các bản kế hoạch để trở thành nhịp "nối những bờ vui" trong cuộc đời. Tiến độ là đòi hỏi sống còn khi mà mùa bão lũ mỗi năm chẳng chờ ai!