Tăng tốc trên đường đua
Gần hai thập kỷ qua, dòng phim kinh dị Việt chỉ kịp lưu dấu ấn khá mờ nhạt trong trí nhớ khán giả bằng số lượng tựa phim khiêm tốn. Nhưng chỉ số ít tác phẩm ấy cũng đã giúp định hình một số gương mặt đạo diễn dành niềm đam mê sáng tạo không ngừng nghỉ với phim kinh dị, như Nguyễn Chánh Tín với Chiếc mặt nạ da người, Ngôi nhà oan khốc, Ngôi nhà bí ẩn, Suối oan hồn. Như Lê Văn Kiệt với Ngôi nhà trong hẻm, Bẫy cấp ba, Rừng xác sống, Bóng đè. Hay Victor Vũ với Scandal: Bí mật thảm đỏ, Quả tim máu, Người bất tử và mới nhất là series 8 tập Trại hoa đỏ. Như đạo diễn Trần Hữu Tấn với Chuyện ma gần nhà, Tết ở làng địa ngục...
Nhưng ngoại trừ số ít tác phẩm của những cái tên đã trở thành con dấu bảo chứng cho chất lượng phim ảnh như Lời nguyền huyết ngải (Bùi Thạc Chuyên), Cô hầu gái (Derek Nguyễn), Đoạt hồn (Hàm Trần), Ngôi nhà trong hẻm (Lê Văn Kiệt), Scandal: Bí mật thảm đỏ (Victor Vũ), Chuyện ma gần nhà (Trần Hữu Tấn), Trái tim quái vật (Tạ Nguyên Hiệp)..., số còn lại hầu hết được đánh giá chỉ dừng lại ở mức hù dọa người xem đơn thuần. Chất lượng nghệ thuật ở mức từ kém tới trung bình, nội dung non yếu, lạm dụng thủ pháp hù dọa bất ngờ, những lỗ hổng ngớ ngẩn và gây ức chế vì mạch truyện phi logic, khó tin.
Cho dù vậy, phần lớn phim vẫn đạt kết quả doanh thu khả quan, thậm chí là nằm ngoài sức tưởng tượng của công chúng. Công chiếu vào dịp Tết Nguyên đán 2022, Chuyện ma gần nhà thu hơn 53 tỷ đồng chỉ sau bốn ngày. Duyên ma dù bị đánh giá là thảm họa cũng thu về gần 5 tỷ đồng sau vài ngày “chào sân”. Hứng cơn mưa lời chê từ khán giả, Cù lao xác sống vẫn kịp bỏ túi hơn 10 tỷ đồng khi chọn kỳ nghỉ lễ Quốc khánh làm thời điểm ra mắt. Bóng đè giúp nhà sản xuất bán bản quyền phát hành tới 25 quốc gia từ khi chưa phát hành trong nước... Với khoản đầu tư dự kiến khoảng 5,3 triệu USD, Mật mã 45: Ma đói, dự án kinh dị-giả tưởng mới nhất của đạo diễn Lương Đình Dũng được các nhà đầu tư kỳ vọng thu về tới 50 triệu USD, khi mở rộng bối cảnh ra nhiều nước châu Á, hội tụ nhiều gương mặt làm phim đình đám của Hàn Quốc, Mỹ, Estonia, Nhật Bản... Đó có lẽ là một trong những lý do quan trọng khiến phim kinh dị trở thành trào lưu được ưu tiên hàng đầu trong thời gian gần đây.
Nếu ra rạp từ tháng chín này, bất kỳ khán giả nào cũng sẽ hoa mắt với lịch chiếu dày đặc những bộ phim kinh dị cả Tây lẫn ta. Cạnh tranh một cách sòng phẳng cùng hàng loạt tác phẩm bom tấn nước ngoài là những Vô diện sát nhân, Cù lao xác sống, Mười: Lời nguyền trở lại, Đảo độc đắc - Tử mẫu Thiên linh cái... khiến người xem Việt Nam thót tim vì sợ hãi.
Nếu tính cả những cái tên được dự báo sẽ “oanh tạc” phòng chiếu trong năm 2023 như Tết ở làng địa ngục, Mật mã 45: Ma đói cùng những bộ phim gây ám ảnh đã “chào sân” từ đầu năm như Nhà không bán, Chuyện ma gần nhà, Kẻ đào mồ, Duyên ma..., cả chục phim kinh dị được dồn dập đầu tư sản xuất trong một năm là hiện tượng “độc nhất vô nhị” trong lịch sử điện ảnh Việt Nam từ trước tới nay. Đặc biệt là sau một khoảng thời gian dài vắng bóng dễ có tới dăm năm của dòng phim này, ngay trên chính sân nhà.
 |
Poster phim Đảo độc đắc - Tử mẫu Thiên linh cái. |
Đợi chờ sự bứt phá
Loại phim “nhát ma” vốn không dành cho số đông khán giả, đặc biệt là những người yếu tim. Câu chuyện về những hồn ma bóng quỷ cùng những kẻ tâm thần có sở thích giết người hàng loạt, những loại bùa ngải ghê sợ cùng những âm mưu tàn độc, những phân cảnh ngập máu me chết chóc luôn tạo ra một hiệu ứng sợ hãi, hồi hộp cho người xem. Nhưng cũng chính yếu tố rùng rợn, bầu không khí đặc quánh đầy căng thẳng, những hình ảnh cùng âm thanh gây ám ảnh đặc trưng đã khiến dòng phim này luôn tỏa ra hấp lực khó cưỡng với mọi đối tượng liên quan. Nhà sản xuất mạnh tay đầu tư vì tin chắc sẽ có những sản phẩm mới lạ, thu hút sự tò mò khi ra rạp. Đội ngũ làm phim mạnh dạn thử nghiệm những thủ pháp, kỹ xảo hiện đại nhất để gây hiệu ứng khiếp sợ cho người thưởng thức. Công chúng yêu điện ảnh thì háo hức bỏ tiền mua vé, háo hức chờ đợi những món ăn tinh thần độc lạ, hứa hẹn “không đụng hàng”. Chỉ có điều, nền nghệ thuật thứ bảy của chúng ta còn khá non trẻ so với những cường quốc phim ảnh thế giới. Phim kinh dị vốn tiềm ẩn nhiều thách thức, lại đòi hỏi biên độ sáng tạo rất rộng, khả năng áp dụng công nghệ hiện đại, kinh phí hậu kỳ tốn kém nên chưa trở thành thế mạnh cũng là điều dễ hiểu.
Dù mới chập chững những bước đi ban đầu trong hành trình chuyên nghiệp hóa, nỗ lực kiếm tìm hướng đi mới trong sáng tạo là điều cần đặc biệt ghi nhận của dòng phim này. Người chọn hướng làm phim kinh dị hiểu rất rõ, sự lặp lại, cũ mòn trong đề tài cùng ngôn ngữ, hình thức kể chuyện chắc chắn sẽ bị khán giả quay lưng. Vì thế, sau những câu chuyện xoay quanh nhiều loại bùa ngải đặc sản của các quốc gia Đông Nam Á, sau hình ảnh bóng ma tóc tai rũ rượi cùng váy trắng vật vờ trong những ngôi biệt thự ma quái ẩn mình giữa bạt ngàn đồi thông Đà Lạt của giai đoạn trước, phim Việt giờ đã đi vào những đề tài phức tạp hơn như Vô diện sát nhân (mang phong cách slasher với những cảnh bạo lực sử dụng hung khí), Rừng xác sống và Cù lao xác sống (tái hiện thế giới zombie đầy ám ảnh), Móng vuốt (cuộc chiến giữa con người bé nhỏ và quái thú hung tợn). Rồi mổ xẻ đời sống tâm lý của những tên sát nhân có sở thích giết người hàng loạt, những bệnh nhân tâm thần phân liệt, chứng đa nhân cách như Bóng đè; vén màn bí mật khủng khiếp với Tết ở làng địa ngục, chọn hướng đi kinh dị - giả tưởng mới lạ cho Mật mã 45: Ma đói...
 |
Cảnh trong phim Mười: Lời nguyền trở lại. |
Đã thành công thức, chìa khóa giúp dạng phim này ăn khách gồm mức độ đáng sợ trong tạo hình ma quỷ cùng âm thanh rùng rợn ma quái. Không thể phủ nhận tay nghề của các chuyên gia hóa trang, các chuyên gia hậu kỳ trong lĩnh vực hòa âm, phối khí cùng sự trợ giúp đắc lực của kỹ xảo CGI đã giúp phim kinh dị Việt ngày càng gây ám ảnh, càng làm gia tăng nỗi hoảng loạn với khán giả thưởng thức. So với những hiệu ứng thị giác đơn giản, dễ đoán và đôi lúc ngô nghê tới mức buồn cười của thuở ban đầu, những hồn ma bóng quỷ hiện tại đã thuyết phục và dọa dẫm người xem hơn rất nhiều. Thêm vào đó, những truyền thuyết đậm chất dân gian, những chi tiết đậm bản sắc văn hóa-tâm linh vùng miền như bóng đè, nguồn gốc cô Mía, cầu cơ, ma giếng, mèo đen nhảy qua xác người chết, linh hồn oan khuất báo oán, nét độc đáo trong sinh hoạt của cư dân miền Tây... cũng đem lại cho phim kinh dị Việt những sắc màu riêng có, gần gũi, dễ tiếp cận với số đông khán giả.
Sự phát triển mạnh mẽ của phim kinh dị gần đây cũng nhờ một phần vào sự cởi mở, thông thoáng hơn trong khâu kiểm duyệt. Nếu Thất Sơn tâm linh ra rạp với một bản phim “bị cắt nát”, Mười, Ám ảnh, Ngủ với hồn ma... không thể giữ được cấu trúc toàn vẹn ban đầu, hay Rừng xác sống, Bẫy cấp ba không thể phát hành vì những cảnh phim quá rùng rợn thì quá trình thẩm định và cấp phép cho Chuyện ma gần nhà, Bóng đè... mới đây khá dễ dàng, khi “được dán nhãn giới hạn độ tuổi thưởng thức và không bị cắt bỏ cảnh nào” như chia sẻ của đạo diễn Trần Hữu Tấn.
Điều kiện cần và đủ đều đã có, rất mong những dự án phim kinh dị có thể bứt phá trong tương lai gần, để không chỉ dừng ở mức hù dọa đơn thuần mà mang đến một mảng màu tươi tắn, sống động cho bức tranh toàn cảnh của điện ảnh nước nhà.
