Nhận thẻ thương binh năm… 91 tuổi

1. Theo tài liệu mà Ban Chính trị huyện đội Đạ Tẻh cung cấp, chàng trai dân tộc Tày Tô Đình Cắm (còn có bí danh là Tô Tiến Lực), sinh ngày 16-10-1922 tại bản Um, xã Tam Kim, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng. Sớm được giác ngộ cách mạng, Tô Đình Cắm đã tham gia hoạt động ngay từ năm 1941. Tháng 2 năm 1944, Tô Đình Cắm được dự lớp huấn luyện chính trị - quân sự khóa 3 ở Phạ Phá (trong khu rừng Trần Hưng Đạo) do Hội Việt Minh mở. Buổi chiều lịch sử ngày 22-12-1944, Tô Đình Cắm là một trong 34 đội viên đầu tiên của Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân tuyên thệ cùng Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại quê hương Cách mạng Cao Bằng và ngay lập tức cùng các đồng đội của mình giành chiến thắng trong trận đánh ở Phay Khắt, Nà Ngần, Đồng Mu. Sau đó, Tô Đình Cắm về công tác ở huyện Nguyên Bình và Ngân Sơn. Tháng 1 năm 1945, Cắm được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam. (Tuy nhiên năm 1954, rời quân ngũ về lại địa phương, ông không chuyển sinh hoạt Đảng, nên ngày 11 tháng 1 năm 1969, mới tiến hành kết nạp lại). Tháng 8 năm 1945, Tô Đình Cắm có mặt trong lớp lớp người tiến vào giải phóng tỉnh Bắc Cạn để rồi sau đó một tháng, vào tháng 9, ông theo đoàn quân Nam tiến, tới Rạch Giá (tỉnh Kiên Giang). Tháng 6 năm 1946, trong một trận đánh, ông bị thương ở chân. Sau khi điều trị vết thương, ông được chuyển ra Quảng Nam rồi trở về Cao Bằng. Tháng 10 năm 1947, thực dân Pháp nhảy dù xuống Bắc Cạn, Cắm lại xung phong tái ngũ và được bổ nhiệm làm Trung đội trưởng Trung đội Pháo binh. Năm 1950, Tô Đình Cắm góp mặt trong trận đánh Đông Khê của chiến dịch Biên giới và bị thương ở vai. Năm 1951, ông kết hôn với bà Đồng Thị Hiển (sinh năm 1926), cũng người dân tộc Tày và sinh được bảy người con. Bà Đồng Thị Hiển cùng tham gia vào Việt Minh từ rất sớm (năm 1943). Năm 1954, ta thắng trận Điện Biên, hòa bình lập lại trên miền bắc, Tô Đình Cắm giải ngũ về quê. Trong thời gian này, ông tích cực công tác xã hội tại địa phương (thôn trưởng, đội trưởng hợp tác xã), luôn hoàn thành tốt các trọng trách được giao. Năm 1992, lúc đã tròn 70 tuổi, do cuộc sống còn bộn bề khó khăn, Tô Đình Cắm rời Cao Bằng, dẫn vợ và bốn người con chuyển vào Đạ Tẻh (Lâm Đồng) lập nghiệp theo diện di dân tự do.

2. Trong căn nhà cấp 4 cũ kỹ, cụ Tô Đình Cắm mà thường ngày mọi người hay gọi là Tô Văn Cắm, vừa nhìn bức ảnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp, vừa trầm giọng nói: “Không có đồng chí Văn (Đại tướng Võ Nguyên Giáp) thì cũng không có mình!”. Cụ nhớ lại: “Hồi đó, tôi còn nhỏ lắm, nằm ngủ còn gác chân lên người đồng chí Văn mà! Giờ thì yếu lắm rồi, tai không còn nghe rõ và còn đau lưng, đau vai gáy nữa!”. Anh Tô Đức Tuân (sinh năm 1960), con trai thứ tư của cụ Cắm cho biết: “Từ ngày mẹ tôi qua đời (tháng 11 năm 2011), bố tôi yếu hẳn đi. Với lại, do vết thương cũ tái phát và tuổi già”. Khi được hỏi lý do vì sao sau 67 năm bị thương, cụ Cắm mới được công nhận là thương binh, anh Tô Đức Tuân giải thích: “Trước đây, do giấy tờ chứng thương của bố tôi hầu như bị thất lạc hết và chúng tôi cũng chẳng biết kêu ở đâu, thành thử mãi đến ngày 23 tháng 7 vừa rồi, bố tôi mới được Bộ Tư lệnh Quân khu 7 trao giấy chứng nhận thương binh”.

Ông Đinh Viết Bảo - Trưởng phòng Lao động, Thương binh và Xã hội huyện Đạ Tẻh nói: “Từ trước tới nay, chúng tôi chưa nhận được một giấy tờ đề nghị nào từ phía gia đình cụ Tô Đình Cắm, nên không thể làm gì hơn. Còn các chế độ ưu đãi khác, cụ vẫn được hưởng bình thường. Hiện nay, hằng tháng, cụ nhận 2.106.000 đồng từ tiền chế độ cán bộ lão thành cách mạng. Năm 2000, cụ được lĩnh 50 triệu đồng cho đối tượng tiền khởi nghĩa”. “Việc giải quyết các chế độ chính sách cho người có công gắn với từng giai đoạn lịch sử cụ thể và sự chậm trễ trong việc cấp thẻ thương binh cho cụ Tô Đình Cắm là vì vậy” - Ông Trịnh Văn Khả, Phó Chủ tịch UBND thị trấn Đạ Tẻh khẳng định. Trao đổi với chúng tôi, Thượng tá Hoàng Đình Tuấn, Chính trị viên Huyện đội Đạ Tẻh nói rõ hơn: “Lý do chậm trễ trước hết do cụ Cắm đã làm mất giấy tờ. Năm 1992, cụ Tô Đình Cắm vào Đạ Tẻh, Lâm Đồng, xây dựng kinh tế theo dạng tự do, khoảng một, hai năm sau, chúng tôi mới biết. Hơn nữa, căn cứ vào Hướng dẫn số 250/ HD-CS ngày 5 tháng 3 năm 2012 về một số nội dung công tác xác nhận, giám định và quản lý thực hiện chính sách thương binh tồn đọng của Cục Chính sách (Tổng cục Chính trị), thì giấy tờ để làm căn cứ xét duyệt, cấp giấy chứng nhận bị thương khi người bị thương còn lưu giữ được một trong các giấy tờ gốc, có ghi các vết thương cụ thể như: Giấy chứng nhận bị thương được đơn vị cấp sau khi bị thương; phiếu chuyển thương, chuyển viện; bệnh án điều trị; giấy ra viện..., mà cụ Tô Đình Cắm lại không có đủ những giấy tờ trên, nên chưa thể cấp thẻ thương binh cho cụ được. Tuy nhiên, sau khi biết cụ Tô Đình Cắm là một trong số 34 đội viên Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân vào Đạ Tẻh sinh sống, chúng tôi đã tham mưu cho Huyện ủy, UBND huyện Đạ Tẻh biết và từ đó đến nay, hằng năm, vào các dịp lễ Tết, cấp ủy, chính quyền địa phương, lực lượng vũ trang huyện đều tổ chức đến thăm hỏi, tặng quà và chúc Tết gia đình cụ”.

Quyết định cấp giấy chứng nhận thương binh cho cụ Tô Đình Cắm đến sau 63 năm.

3. Thượng tá Hoàng Đình Tuấn cho biết thêm: “Mới đây, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Quân Khu 7, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Lâm Đồng đã đồng ý trong thời gian tới sẽ hỗ trợ 250 triệu đồng để xây cho cụ Cắm một căn nhà”. Ông Bùi Văn Hùng, Chủ tịch UBND huyện Đạ Tẻh cũng hết sức đồng tình ủng hộ: “Địa phương rất quan tâm và sẽ hỗ trợ cho cụ từ 50 đến 100 triệu đồng. Nếu số tiền vượt quá 100 triệu đồng, huyện sẽ kêu gọi các tổ chức, doanh nghiệp đóng trên địa bàn Đạ Tẻh góp sức thêm. Hiện tại, huyện đang chờ bản thiết kế và đang làm việc với gia đình ông Nông Son Sắt - hàng xóm phía trên nhà cụ Cắm, để đổi mảnh đất mà ông đang canh tác cho gia đình cụ Cắm. Vì căn nhà mà cụ Cắm đang ở có thế đất thấp trũng và lùi xa so với mặt đường. Nếu đổi được, sẽ làm nhà sớm cho cụ”. Cũng theo ông Hùng, nếu đúng tiến độ vào đầu mùa khô này, căn nhà sẽ được xây dựng và người cựu Đội viên Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân, nhận thẻ thương binh năm 91 tuổi sẽ có thêm niềm vui được về một căn nhà mơ ước bấy lâu.