Tăng cường phổ cập AI trong trường học
Vào tháng 12 năm ngoái, Bộ Giáo dục Trung Quốc đã ban hành hướng dẫn kêu gọi tăng cường giáo dục AI ở các trường tiểu học và trung học, đồng thời quy định rằng công nghệ này phải phổ biến vào năm 2030.
AI được áp dụng trong việc lập kế hoạch bài học và giảng dạy trên lớp ở nhiều trường tiểu học và trung học. Tháng 2/2024, Bộ Giáo dục đã công bố danh sách 184 trường tiểu học và trung học được chọn làm cơ sở để triển khai giáo dục AI. Tại một trường tiểu học ở quận Sa Bình Bá - Trùng Khánh, học sinh lớp năm đã tập thiết kế nhiều sản phẩm thông minh như: đèn điều khiển bằng giọng nói, máy tạo độ ẩm và quạt thông minh, liên quan đến kỹ năng lập trình và công nghệ nhận dạng giọng nói.
Trường trung học thực nghiệm tỉnh Cát Lâm có một lớp AI được thực hành với robot, máy bay không người lái, công nghệ in 3D và cả một câu lạc bộ AI dành cho những học sinh quan tâm. Câu lạc bộ này giúp học sinh trải nghiệm được sức hấp dẫn của sáng tạo và hiện thực hóa các ý tưởng của mình. Học sinh tại trường thường xuyên sử dụng ứng dụng dịch ảnh hoặc bút từ điển trong các lớp học tiếng Anh. “Những công cụ này cung cấp câu trả lời nhanh chóng và tiện lợi. Thí dụ, khi gặp phải các câu hỏi khó trong bài tập về nhà, chúng ta chỉ cần chụp ảnh và có câu trả lời ngay lập tức. Nếu gặp khó khăn trong việc tìm ý tưởng để viết bài luận, những công cụ AI có thể giúp gợi mở suy nghĩ”, một học sinh cho biết.
Giáo sư Mohamed Ally - Đại học Athabasca (Canada) nhận định, AI có thể đáp ứng nhu cầu của từng người học và cung cấp dịch vụ một kèm một cho sinh viên cũng như tạo điều kiện cho việc học tập suốt đời. Các quốc gia trên thế giới cũng đang cố gắng tìm cách sử dụng AI linh hoạt hơn, hướng đến mục tiêu cung cấp giáo dục cho học sinh ở vùng sâu vùng xa và dạy mọi người các kỹ năng cần thiết để xây dựng sự nghiệp thành công trong thế kỷ XXI.
Đại học Bưu chính Viễn thông Bắc Kinh - một trong những trường đại học đầu tiên có chuyên ngành AI vào năm 2006 đã chứng kiến sự gia tăng đột biến về số lượng tuyển sinh. “Năm đầu tiên, chúng tôi chỉ có 30 (sinh viên); bây giờ chúng tôi có 180 người theo chuyên ngành AI mỗi năm”, ông Vương Tiểu Kiệt - người đứng đầu Trung tâm nghiên cứu khoa học và công nghệ thông minh của trường cho biết.
Tuy nhiên, một số thầy cô giáo cho rằng, để thành thạo công nghệ AI ban đầu thật sự khó khăn và cũng có một số hạn chế. Giáo viên vật lý Khổng Linh Đông cho rằng: “(Chúng) có thể không giải quyết tốt các vấn đề liên quan đến giao tiếp và khía cạnh cảm xúc của học sinh”. Ông khẳng định: “AI là một công cụ hỗ trợ. Tôi sẽ không dùng AI để thay thế toàn bộ các phương pháp giảng dạy truyền thống” .
Nở rộ các nền tảng hỗ trợ giáo dục
Năm ngoái, Bộ Giáo dục Trung Quốc đã công bố 50 ứng dụng tích hợp AI với giáo dục đại học, bao gồm askpku.com, một nền tảng giáo dục hỗ trợ AI dành riêng cho các thầy cô giáo và sinh viên của Đại học Bắc Kinh để cải thiện hiệu quả giảng dạy và học tập. OpenEdu4Fin - một nền tảng giáo dục tài chính thông minh dựa trên mô hình ngôn ngữ lớn do Đại học Tài chính và Kinh tế Đông Bắc ở Đại Liên, tỉnh Liêu Ninh thiết kế cũng nằm trong danh sách này.
Bà Vương Huyền Nam- Phó Giám đốc Viện Nghiên cứu giáo dục số thuộc Viện hàn lâm Khoa học Giáo dục quốc gia Trung Quốc cho biết, nhờ AI thúc đẩy, giáo dục ngày càng nhấn mạnh vào các kỹ năng nâng cao như tư duy phản biện, giải quyết vấn đề và nhận biết thông tin sai lệch. “AI cho phép chuyển từ giáo dục đồng nhất sang giáo dục thích ứng với từng học sinh, tập trung vào sự phát triển, khai thác tiềm năng và giải quyết điểm yếu của từng cá nhân”, bà khẳng định.
Hiệu trưởng Đại học Đồng Tế (Thượng Hải) Chính Thanh Hoa cho biết, công nghệ AI tạo sinh đã trở thành một công cụ thiết yếu để thu thập và phổ biến kiến thức. Nhiều mô hình do các công ty internet và trường đại học phát triển đã được áp dụng vào các hoạt động giáo dục. Ông chia sẻ, phần lớn sinh viên đại học ở Trung Quốc đã sử dụng công nghệ này, bao gồm Ernie Bot - một chatbot AI do Baidu Inc phát triển. Những công cụ này, với DeepSeek là thí dụ hàng đầu có thể viết luận và giải quyết các vấn đề khoa học, giúp hỗ trợ hiệu quả sinh viên làm bài tập và bài kiểm tra.
Giáo sư Vương Hoa Thụ - Trường sau đại học về biên dịch và phiên dịch thuộc Đại học Ngoại ngữ Bắc Kinh cho biết, AI tạo sinh cũng mở ra những khả năng mới cho hướng dẫn cá nhân hóa. Giáo viên có thể sử dụng AI để tạo ra các kịch bản đối thoại cho bài thực hành nhập vai, trong khi học sinh được phản hồi tức thời về kỹ năng ngôn ngữ nói và viết, nâng cao khả năng giao tiếp của mình. Ông nói thêm rằng, các trường đại học cần vượt qua các mô hình giáo dục truyền thống và khám phá ứng dụng AI trong giảng dạy, đánh giá và quản lý.
Từ năm 2018, một phần tư số trường học của Trung Quốc được báo cáo là đã sử dụng trí tuệ nhân tạo để chấm bài luận. Sau đó, vào năm 2022, Thứ trưởng Bộ Giáo dục Trung Quốc khẳng định, bộ đang thúc đẩy “đánh giá giáo dục bằng AI”. Một công ty được hưởng lợi từ sáng kiến này là iFlytek - nơi có các sản phẩm giáo dục thông minh đã được sử dụng tại hơn 50 nghìn trường học trên 32 tỉnh.
 |
Các thí sinh nhỏ tuổi chuẩn bị cho cuộc thi WIC tại Thiên Tân, một sự kiện về trí tuệ nhân tạo tại Trung Quốc. Ảnh | Tân Hoa Xã |
Ông Dương Vũ - Phó Giám đốc Văn phòng Thanh tra giáo dục Quốc gia thuộc Bộ Giáo dục cho biết, hồ sơ chính xác về các môn đánh giá được tạo ra thông qua máy học đã cải thiện đáng kể hiệu quả và độ chính xác của việc chấm bài. “Với các đối tượng đánh giá, những công nghệ này có thể tạo ra các báo cáo cụ thể, xác định chính xác nhu cầu của từng cá nhân và hỗ trợ khoa học cho các điều chỉnh phù hợp”, ông Dương nói.
Kỷ nguyên AI đòi hỏi giáo viên phải suy nghĩ lại về mục đích và cách thức chấm điểm, chuyển từ hiểu biết và ghi nhớ đơn giản sang sáng tạo ở cấp độ cao hơn. Ông Keric Lee - Phó Hiệu trưởng trường tiểu học S.K.H. Yuen Chen Maun Chen Jubilee ở Hồng Kông (Trung Quốc) cho rằng “giáo viên không còn là người truyền đạt kiến thức có thẩm quyền nữa mà trở thành người chia sẻ kiến thức và hướng dẫn, học hỏi và suy ngẫm cùng với học sinh của mình. Mặt khác, các giáo viên cần cân nhắc về vai trò mới của mình trong lớp học, trao quyền cho học sinh và khuyến khích các em xem xét và đánh giá công việc của nhau, do đó thúc đẩy sự tiến bộ”.
Tuy nhiên, AI cũng gây rất nhiều tranh cãi về tính nguyên bản của nghiên cứu học thuật. Trước tình trạng này, ngày càng nhiều trường đại học ở Trung Quốc ra quy định nghiêm ngặt về việc sử dụng AI trong quá trình nghiên cứu, viết luận văn. Đại học Phúc Châu, tỉnh Phúc Kiến đã đưa ra một hệ thống thử nghiệm nhằm phát hiện nội dung do AI tạo ra, được sử dụng trong quá trình chấm điểm luận văn đại học. Đại học Khoa học và Công nghệ Thiên Tân cho biết, nếu nội dung do AI tạo ra trong luận văn đại học vượt quá 40%, sinh viên sẽ bị trường cảnh cáo và yêu cầu sửa bài. Ông Hùng Bính Kỳ - Giám đốc Viện Nghiên cứu Giáo dục Thế kỷ 21 cho biết, các trường đại học ở Trung Quốc không cấm sinh viên sử dụng AI để hỗ trợ viết luận văn nhưng cấm sử dụng công cụ này để viết cả bài. “Sinh viên đại học có thể sử dụng AI trong quá trình nghiên cứu và viết luận, nhưng không được quá phụ thuộc vào AI, hoặc chỉ sao chép và dán văn bản do AI tạo ra làm nội dung bài luận”, ông nói.
Theo một cuộc khảo sát do China Youth Daily thực hiện, hơn 80% sinh viên đại học sử dụng các công cụ AI để hỗ trợ làm bài. Đại học Truyền thông Trung Quốc tại Bắc Kinh cũng đã ban hành thông báo về việc tăng cường quy định sử dụng AI trong luận văn tốt nghiệp, nhiều khoa yêu cầu sinh viên báo cáo việc sử dụng AI tạo sinh hay chưa. Thông báo cho biết, nếu sử dụng công cụ này khi viết luận văn, họ phải nêu rõ các nội dung liên quan đến AI để bảo đảm tính chính xác và tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ của các tác giả khác.
Trung Quốc đặt mục tiêu xây dựng ngành công nghiệp AI trị giá 1 nghìn tỷ nhân dân tệ (khoảng 137 tỷ USD) vào năm 2030 nhằm phát triển lực lượng lao động có năng lực về AI và sử dụng công nghệ để thúc đẩy nền kinh tế của mình. Phù hợp với kế hoạch dài hạn này là “kế hoạch hiện đại hóa giáo dục năm 2035”, với mục tiêu nhằm thu hẹp khoảng cách giữa thành thị và nông thôn và tăng tỷ lệ tuyển sinh đại học chất lượng cao. Trung Quốc cũng công bố kế hoạch xây dựng “cường quốc giáo dục” vào năm 2035.
