Đánh thức nguồn năng lượng sáng tạo

Yêu nước và tự hào dân tộc, cần phải được xem là một phẩm tính phổ quát của mỗi con người trên thế giới. Chính vì vậy, nền văn học nghệ thuật của bất kỳ quốc gia, dân tộc nào cũng có một bộ phận thể hiện rất rõ tinh thần yêu nước và tự hào dân tộc.

Văn học Việt Nam thể hiện một cách mạnh mẽ tinh thần yêu nước và tự hào dân tộc. Cả trong văn học dân gian và văn học thành văn, truyền thống ấy như một nguồn mạch, chảy xuyên suốt từ thuở khai thiên lập địa đến nay. Câu chuyện cậu bé làng Gióng là một minh chứng đậm nét, giàu sắc thái sử thi về tình yêu đất nước. Bài Nam quốc sơn hà là áng tuyên ngôn hào hùng, đanh thép về chủ quyền quốc gia dân tộc. Tiếp nối truyền thống đó, văn học Việt Nam từ trung đại đến hiện đại, đều thể hiện một cách ngời sáng lòng yêu nước, ý chí, sức mạnh, tự hào về đất nước Việt Nam. Ở một khía cạnh khác, truyền thống yêu nước, tự hào dân tộc từ trong lịch sử như một nguồn cảm hứng để các tác giả quay về, nối nhịp đập của trái tim mình vào quá khứ hào hùng, oanh liệt của cha ông. Khi những cuộc chiến đi qua, tình yêu nước, lòng tự hào dân tộc vẫn mãi được gìn giữ, lưu truyền, thể hiện trong những đề tài, chủ đề, cảm hứng khác của đời sống.
 
 Các bộ phim truyền hình, điện ảnh, phim tài liệu, phóng sự hay hoạt hình đều thể hiện một cách khá đậm nét lòng yêu nước và tự hào dân tộc. Điện ảnh cách mạng Việt Nam với những tác phẩm kinh điển như Chung một dòng sông, Bài ca ra trận, Bao giờ cho đến tháng Mười, Em bé Hà Nội, Con chim vành khuyên, Cánh đồng hoang, Vĩ tuyến 17 ngày và đêm, Biệt động Sài Gòn, Ván bài lật ngửa, Mùi cỏ cháy, Đừng đốt… đã thể hiện rất tốt phẩm chất anh hùng, lòng yêu nước của con người Việt Nam. Ở đó, sự khốc liệt trên chiến trường thử lửa hay cuộc đấu trí trên mặt trận tình báo, ở làng quê hay đô thành, từ người phụ nữ đến em bé, từ người dân lao động đến người chiến sĩ, trí thức… đã bộc lộ phẩm chất yêu nước, nguyện gắn bó và hy sinh cho độc lập dân tộc. Điện ảnh đương đại Việt Nam vẫn tiếp tục với nguồn cảm hứng yêu nước, tự hào dân tộc, đã tích cực thể hiện hình ảnh con người Việt Nam trong thời đại mới. Dù các vấn đề đương đại thật sự phức tạp, đa chiều, nhưng trong những tác phẩm điện ảnh đương đại, công chúng vẫn nhận ra vẻ đẹp của đất nước, con người, truyền thống, bản sắc văn hóa Việt Nam. Nếu không có tình yêu thương đối với mảnh đất này, những khung hình ấy liệu có đem đến nhiều cảm hứng cho người xem như thế.
 
 Tình yêu đất nước, lòng tự hào sâu sắc và khát vọng vươn lên của dân tộc Việt Nam còn được thể hiện rõ nét trong nhiều tác phẩm âm nhạc. Phách nhịp, âm hưởng của những ca khúc này thúc giục con người mạnh bước đi lên, đương đầu với sóng gió, hiểm nguy, để chiến đấu và chiến thắng, để bảo vệ vẻ đẹp đất nước và con người Việt Nam. Trong những ca khúc mới của giới trẻ hiện nay, ở nhiều thể loại, chủ đề, đều cố gắng chuyển tải tới người xem vẻ đẹp của đất nước, con người Việt Nam trên mọi vùng miền. Các MV ca khúc của giới trẻ được đầu tư khá công phu về mặt hình ảnh, truyền thông, là con đường để quảng bá hình ảnh đất nước Việt Nam đến đông đảo công chúng. Cứ như vậy, bằng tình yêu với đất nước mình, họ đã góp phần đưa đất nước đi xa.
 
 Ở các loại hình nghệ thuật khác như hội họa, điêu khắc, sân khấu, kiến trúc, chúng ta cũng cảm nhận được tình yêu quê hương đất nước và lòng tự hào dân tộc. Nguồn cảm hứng ấy làm nên một dòng chảy mạnh mẽ trong đời sống tinh thần xã hội Việt Nam.
 
 Tuy nhiên, nhìn lại một cách tổng thể, vẫn phải sòng phẳng để nói rằng, trong nhiều thời điểm, giai đoạn của dòng chảy lịch sử, đặt bên cạnh những mảng đề tài, cảm hứng khác, văn học nghệ thuật với điểm nhấn là tình yêu đất nước, lòng tự hào dân tộc dường như có phần thưa vắng. Mạch nguồn ấy vẫn âm thầm chảy, vẫn biểu hiện thấp thoáng hoặc đồng hiện trong những dòng cảm xúc khác, nhưng chưa thật sự trở thành một bình diện có sức ảnh hưởng lớn. Một trong những lý do chính, như vẫn thường được nêu ra đó là thời bình, khi đất nước không còn những xung đột mang tính toàn thể dân tộc với kẻ thù xâm lược, khi những câu chuyện thế sự, đời tư là cảm hứng chủ đạo, những âu lo thường nhật về sinh kế, thân phận cá nhân nổi lên chiếm lĩnh các diễn đàn văn học nghệ thuật. Giải quyết vấn đề này không thể sử dụng mệnh lệnh hành chính hay những ý chí từ bên trên, mà phải đánh thức năng lượng yêu nước, tự hào dân tộc trong mỗi cá nhân, mỗi nghệ sĩ. Đại dịch Covid-19 vừa qua hay những cảm xúc về biên cương, hải đảo, thiên tai lũ lụt hiện nay có thể là một dẫn chứng về nguồn sức mạnh kích hoạt năng lượng ấy. Điều quan trọng là ý thức trách nhiệm, vai trò cộng đồng, xã hội của công dân đối với đất nước. Khi các nghệ sĩ, nhất là nghệ sĩ trẻ, nuôi giữ được khát vọng đủ lớn đối với đất nước, dân tộc, cùng một hành trình trải nghiệm và tích lũy vốn sống đa dạng, sinh động, công chúng có quyền hy vọng và chờ đợi những tác phẩm có chất lượng tốt, lan tỏa tình yêu đất nước từ trái tim đến trái tim.