Xu thế mới từ mô hình xuất khẩu tại chỗ

Bắt nhịp dòng vốn FDI

Năm 2019, sau hơn tám năm lao động ở Hàn Quốc dưới hình thức thực tập sinh du học, một kiểu xuất khẩu lao động "vừa học vừa làm" khá được ưa chuộng trước đây, anh Ngô Văn Tuấn (Thuận Thành, Bắc Ninh) trở về quê hương với chút vốn ít ỏi tích cóp được chỉ đủ cưới vợ và trang trải cuộc sống cho vài tháng sau đó.

Không tiếp tục tìm kiếm cơ hội ra nước ngoài lao động, Anh Tuấn hướng đến những cơ hội việc làm gần nhà. Với kinh nghiệm làm việc trong môi trường lao động tại Hàn Quốc và vốn tiếng Hàn khá vững, anh Tuấn đã được tuyển dụng vào làm tại Công ty trách nhiệm hữu hạn Samsung Display (xã Yên Trung, Bắc Ninh) với mức lương cao hơn cả khi xa nhà sang lao động ở Hàn Quốc. Từ những trải nghiệm của bản thân, đã đưa anh đến quyết định khá táo bạo - thành lập doanh nghiệp cung ứng lao động cho các doanh nghiệp FDI trên địa bàn.

"Tại Bắc Ninh, một trong những địa phương phát triển công nghiệp mạnh nhất cả nước, có nhiều doanh nghiệp FDI đến đầu tư, người lao động hoàn toàn có thể kiếm được công việc có thu nhập cao ngay trên quê hương mình. Tuy nhiên, họ cần được đào tạo phù hợp, đúng cách", anh Tuấn chia sẻ.

Hiện nay, ở Bắc Ninh có gần 2.400 doanh nghiệp FDI đầu tư và hoạt động trên địa bàn tỉnh, trong đó có nhiều tập đoàn công nghệ hàng đầu như: Tập đoàn Foxconn, Samsung, Amkor Technology, Goertek... Ngoài việc giải quyết việc làm cho số lượng lớn lao động phổ thông trên các dây chuyền lắp ráp, các doanh nghiệp này cũng đã mở ra cơ hội với mức thu nhập hấp dẫn cho lao động chất lượng cao như: kỹ sư, chuyên gia quản lý dây chuyền…

Theo anh Tuấn, khi vốn FDI chảy vào Việt Nam ngày một lớn và đa dạng hơn, kéo theo đó nhu cầu tuyển dụng lao động Việt Nam vào khu vực này ngày càng tăng lên, cơ hội "xuất khẩu lao động tại chỗ" ngày càng nhiều. Tuy nhiên, không phải ai cũng có được cơ hội "xuất khẩu lao động tại chỗ" bởi doanh nghiệp FDI không chỉ tìm ứng viên giỏi mà cần người phù hợp và sẵn sàng thích ứng.

Tại cuộc hội thảo về lao động việc làm do Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới tổ chức ở Bắc Ninh mới đây, đại diện Tập đoàn Foxconn đã chỉ ra một nghịch lý khá phổ biến đang diễn ra trên thị trường lao động Việt Nam. Đó là nhiều lao động tốt nghiệp đại học song lại thiếu kỹ năng mềm, thiếu sự tự tin, nên doanh nghiệp phải đào tạo lại từ điểm căn bản nhất.

Kết nối với doanh nghiệp, tạo nguồn tại chỗ

Nhận thức rõ tầm quan trọng của mối liên kết giữa cơ sở đào tạo với doanh nghiệp để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, năng suất lao động quốc gia, tạo thế và lực cho đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới, PGS, TS Huỳnh Quyết Thắng, Giám đốc Đại học Bách khoa Hà Nội, nhận định, vấn đề cần được đặc biệt quan tâm là nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thông qua sự gắn kết chặt chẽ giữa cơ sở đào tạo với các doanh nghiệp. Những năm gần đây, trường đã mở rộng mô hình liên kết này, nhất là đối với các ngành kỹ thuật chế tạo mới, khoa học, công nghệ...

Từ kinh nghiệm vận hành khá tốt chương trình đào tạo nhân lực chất lượng cao với sự hợp tác của Công ty CAMCOM Group, một công ty nhân sự uy tín tại Nhật Bản, PGS, TS Nguyễn Tiến Đông, Hiệu trưởng Trường cao đẳng Lý Thái Tổ (tỉnh Bắc Ninh) phân tích, thị trường lao động hiện nay đã thay đổi căn bản nên việc đào tạo phải gắn kết chặt chẽ với sự chuyển động của nền kinh tế. Nhu cầu sử dụng lao động đang dần tiệm cận chuẩn mực quốc tế ở ngay chính thị trường lao động trong nước.

Cùng với mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, hướng đến "xuất khẩu lao động tại chỗ", Hiệp hội Doanh nghiệp ngành công nghệ hỗ trợ Hà Nội (HANSIBA) đã phối hợp cùng các nhà sản xuất linh kiện máy bay, hàng không, robot… vùng Kobe Aero Network (KAN) của Nhật Bản thành lập tổ hợp công nghiệp (Techno Park) Việt Nam-Nhật Bản tại Khu Công nghiệp Nam Hà Nội.

Theo ông Nguyễn Hoàng, Chủ tịch HANSIBA, tại Techno Park, nhân lực chất lượng cao sẽ được đào tạo theo đơn đặt hàng của các doanh nghiệp FDI và do chính các doanh nghiệp này tham gia đào tạo ngay tại các nhà máy đạt tiêu chuẩn cao ở đây. Mô hình này hướng tới sự tích hợp các nhà máy sản xuất đạt tiêu chuẩn quốc tế với cơ sở đào tạo đào tạo chuyên biệt nhằm cung cấp nguồn nhân lực tại chỗ cho ngành công nghiệp hỗ trợ.

Minh chứng rõ nét là tại nhà máy sản xuất các sản phẩm linh kiện cho ngành hàng không vũ trụ, tàu cao tốc, máy sản xuất chất bán dẫn, robot… do Công ty Onaga tại Việt Nam đầu tư vận hành ở Techno Park, doanh nghiệp này đang chủ động tham gia quá trình đào tạo nhân lực chất lượng cao theo tiêu chuẩn Nhật Bản nhằm đáp ứng cho chính nhu cầu phát triển của doanh nghiệp trong tương lai ■