Nguyễn Thành Phong đa tài

Nói Nguyễn Thành Phong đa tài có lẽ không ngoa. Này nhé, có thơ in báo từ năm 17 tuổi, hồi còn ở Sơn La thì phải. Học Đại học Bách khoa ngành hóa thực phẩm nhưng là nhà thơ trẻ đình đám từ thời sinh viên, là một trong mấy “yếu nhân” lập nên nhóm thơ Bách khoa Vòm cửa xanh tiếng tăm một thời. Rồi viết truyện ngắn, đến mấy tập, có cái truyện từng được chuyển thể thành bộ phim Canh bạc nổi tiếng.

Thứ năm, ngày 26/08/2021 - 11:07

Ký họa chân dung nhà thơ Nguyễn Thành Phong của họa sĩ Đỗ Hoàng Tường.

Rồi là một trong mấy tác giả viết kịch bản cho bộ phim Cảnh sát hình sự khá hót một thuở. Tôi nhớ hồi ấy giới thiệu đủ danh xưng không bằng bảo: Đây là tác giả của Cảnh sát hình sự là mọi người ồ à lên ngay. Mà nghe đâu anh có tới hàng chục kịch bản không chỉ mỗi Cảnh sát hình sự. Rồi là nhà báo, ở cả hai tư cách, nhà báo và làm báo. Nhà báo thì không thể kể số lượng những bài báo anh đã viết. Làm báo thì anh từng cầm vai trò trọng yếu nhiều tờ báo, trong đó hai tờ có dấu ấn đậm là Văn Nghệ trẻ và Lao động Xã hội.

Nguyễn Thành Phong có nhiều tài lẻ nữa, trong đó, một trong những cái tài thượng thặng, được bạn bè văn nhân, những người ăn uống thuộc loại tinh, công nhận, là chế biến món ăn, nôm na là làm món nhậu.

Nhắc món ăn bởi đấy là cái nghề đòi hỏi sự tỉ mỉ, tinh tế, tài hoa, thăng hoa và tiết chế.

Thì nó cũng như làm thơ, làm báo.

Và tập thơ anh mới ra, Đêm ngồi ngã ba sông nó phần nào thể hiện một Nguyễn Thành Phong tài hoa và tiết chế.

Quả thật là, đời tôi chưa bao giờ đọc tập thơ mà lâu và mệt thế, dù rất nhiều trang đã lướt qua, tức là đọc rất nhanh.

Tác giả thì Đêm ngồi ngã ba sông nhưng tôi lại đọc ở đấy một dáng ngồi rất động.

Tập thơ như một hành trình 9 khúc, dù thời gian thơ đâu như chỉ diễn ra khoảng ba, bốn năm chi đó, nhưng nó dồn nén, nó tiêu biểu, nó hiển lộ một không gian rất rộng. Là tôi nói tới một không gian vô hình, không gian tâm tưởng, không gian chiêm nghiệm, không gian sống, không gian của những đau đáu suy nghĩ, đau đáu tâm trạng, của những liên tưởng, hành trình liên tưởng và mơ hồ, một thứ mơ hồ đủ để nhoi nhói, để dư ba, để dẫu mơ hồ nhưng không thể chuội đi.

Diện quan sát liên tưởng của tác giả rất rộng, từ ở tư thế nhà báo, tổng biên tập nữa, nhà thơ, tới cái bệ xi-măng, ngắm con muỗi, thạch sùng, bạn với mèo... Tác giả biến được cái căn phòng bé tí ấy thành thế giới của... thi ca thì quả là ông đã “vô ngã” tới mức nào “Trong cõi tạm bợ này/ Cũng còn bao nhiêu chuyện/ Con mèo nằm lơ đễnh/ Lừa vồ đám thạch sùng/. Đám thạch sùng im lặng/ Vũng đớp muỗi bay qua/ Bầy muỗi lại vo ve/ Lòng vòng hơi máu người/. Lũ ta nằm bất lực/ Suốt ngày dài đêm dài/ Đến khi giải thoát được/ Liệu còn thương con người”.

Ơn giời, ở cõi tăm tối với muỗi, với thạch sùng, với mèo ấy, cuối cùng vẫn là con người, vẫn có con người. Không buông xuôi, không bỏ mặc, không thả lỏng để mình tự trôi vào cõi vô định, cái ánh sáng hắt hiu kia, ánh sáng dự cảm “giải thoát được” vẫn một mong manh con người, dù là một câu hỏi?

Vừa tinh vừa giỏi, như một bố cục số, Nguyễn Thành Phong chia tập thơ 63 bài của mình ra thành 9 khúc. Là để, ít nhất với tôi, sắp chìm vào một vùng mê nào đấy thì lại kịp thoát ra bởi nó mở ra một khúc khác. Quê tôi có những độn cát rất lớn. Muốn ra biển phải đi qua những độn cát ấy. Ngày xưa chưa có đường, hồi mới về quê, tôi rất thích ra biển, chính xác là đi trên những độn cát. Nó luôn mở ra những bất ngờ. Cứ cố vượt một độn cát, nắng và nóng. Hy vọng lên đỉnh là thấy biển. Không ngờ trèo lên đỉnh thì trước mặt lại một độn khác, đỉnh hơn. Cứ thế, có khi liên tục 5, 6 đỉnh độn như thế, tới lúc ta mệt nhoài, định quay về, thì trước mặt ta xanh rờn biển.

Gặp Nguyễn Thành Phong ngoài đời nếu anh không khai đã là ông nội thì thấy đoán tuổi anh là điều bất khả, anh luôn có những chiêm nghiệm khiến ta miên man đi từ thái cực này tới thái cực khác, đi từ trạng huống này tới trạng huống khác, để cuối cùng, về với yên bình tươi xanh: “Trong lòng ta yên tĩnh và đắm đuối/ Nơi bắt đầu những rộn rã đấy thôi” (Từ mình)...

Thế nên tôi đọc thơ Phong với tâm thế là chiêm nghiệm hành trình, một hành trình vừa phát hiện vừa khám phá, vừa tự thú vừa biện minh, vừa đồng hiện vừa bất chợt, vừa trải vừa cuốn, vừa bằng phẳng vừa lô nhô: “Mùa hạ nắng lửa qua nhanh/ Đã kịp vàng thu phấp phới/ Hết đông hoang tàn rét buốt/ Xuân đang nhú màu lá mới”. Mấy câu này không dẫn để minh họa điều tôi vừa viết, mà nó chỉ giản đơn là, nó là bốn mùa.

Còn cái điều tôi viết kia, phải đọc cả tập để thấm “Ông ấy sống không phút giây chán nản/ Để dựng nên hào sảng đời mình” và “Lúc đi bên trời như ánh chớp/ Khi lầm lụi mép rừng nhìn cánh hoa bay”- anh viết về văn nhân, những đàn anh lớn trong nghề, nhưng cũng như là cách để mình tựa vào.

Thì là hành trình nên thơ anh tãi ra ở nhiều không gian thời gian. Nó có làng mình, có quê hương, những vần thơ quê hương trĩu nặng, đọc xong muốn nhao lên một chuyến, những bài thơ viết ở Trường Sa, có những người bạn, từ bạn văn tới bạn học, bạn thân tới bạn thoáng gặp.

Có những vấn đề cá nhân tới quốc gia đại sự, những suy nghĩ cho mình, cho gia đình tới Tổ quốc, dân tộc... anh đưa ta phiêu du trong dằng dặc xúc cảm nhưng vẫn tỉnh táo tiết chế. Cái không gian của anh rất nhiều nốt lặng, nhiều thế động trong tĩnh. Như cái sân chùa này: “Lá đa bay trong rùng rùng gió thổi/ Ngập sân chùa còn chỗ quét hay không!”. Và cuộc cờ cũng lắc cắc binh đao: “Người chơi cờ xưa quân đi như bấc/ Mà xoay vần mà thảng thốt nhân gian”.

Tôi thích đọc thơ như một cách đuổi bắt cảm xúc. Và vì thế mà thích sự thập thững của cảm xúc, để nó tạo nên một ma trận, để ta không biết được phía trước là gì, để luôn gặp những bất ngờ, luôn hưng phấn háo hức kiểu như thời sinh viên hẹn người yêu rồi hồi hộp vì trong lúc đợi đến giờ thì vẩn vơ lo lắng rằng nàng có đến không, nàng mặc áo mầu gì, nàng vui vẻ hay chịu đựng, thậm chí là nàng có chịu cho ta... thơm không?

Nhân Dân hằng tháng trân trọng giới thiệu hai bài thơ của nhà thơ Nguyễn Thành Phong:

Nhớ Sơn La

Mình ơi ta nhớ Sơn La quá

Châu Mộc xa vời một giấc xanh

Núi hoa ban tím ngày sương mỏng

Lau trắng ngời lên một khởi hành

Ta thành một kẻ phân thân mới

Ngọn gió vô hồi cuộn đôi nơi

Đường dài thung thẳm chiều đang đến

Chân bước chập chùng thương nhớ ơi!

Dưới mái hiên quê

Đã đi suốt những chặng đường tít tắp