Giấy "sức khỏe"-cần bao nhiêu cũng có
Chưa kịp dừng xe trước cổng bệnh viện Đa khoa Hà Đông, năm đối tượng "cò mồi" đã xô lại hỏi: "Sức khỏe không?". Một người phụ nữ chừng 35 tuổi chen sát vào tôi: "Nhanh lắm, chẳng cần phải khám đâu". Đi theo người phụ nữ tên K. tấp vào lề đường, chị nói: "Cần bao nhiêu cũng có. Trước đây bọn mình thường lấy giấy của bệnh viện Đa khoa Hà Đông, nay trong đó làm chặt, chị lấy ở chỗ khác cho, nhanh thôi". Hai bên thỏa thuận, giá của tờ giấy CNSK là 200 nghìn đồng. Lấy thông tin xong, chị K. đi vào một con ngõ, chỉ ít phút sau đã có tờ kết quả.
Cầm tờ giấy CNSK, xem qua thì thấy nhiều điểm vô lý. Thí dụ, ở hàng trên cùng thể hiện nơi cấp, ghi là Sở Y tế Hà Nội, nhưng con dấu lại là của bệnh viện Giao thông vận tải Trung ương (GTVTT.Ư). Tiếp tục trở lại Trung tâm Giám định Y khoa của Sở Y tế Hà Nội, trụ sở ở 86 Thợ Nhuộm cũng được người phụ nữ tên Thanh Nhàn "tiếp". Mua một tờ CNSK của chị Nhàn với giá 250 nghìn đồng, chỉ nhìn sơ qua cũng phát hiện sự vênh nhau giữa nơi cấp giấy và con dấu.
Mang những tờ giấy CNSK mua được đến bệnh viện GTVTT.Ư để đối chiếu với mẫu giấy tại đây. Bác sĩ Nguyễn Công Sơn - Phó trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp đưa cho chúng tôi xem mẫu vẫn cấp cho khách hàng. Xem kỹ, phát hiện con dấu, chữ ký, tên giấy đều không giống với mẫu của bệnh viện này. "Đây rõ ràng là giả mạo", ông Sơn nói. Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Thị Xuân Loan, người chịu trách nhiệm ký kết luận cho biết: "Họ làm giả con dấu khá tinh vi. Nhưng nhìn kỹ thì biết thông tin giấy mua bên ngoài mâu thuẫn, đầu một đằng, đuôi một nẻo".
Theo tìm hiểu, vấn nạn này đã và đang diễn ra ở nhiều địa phương như Thái Bình, Bà Rịa-Vũng Tàu, Bình Dương... Trong hàng trăm vụ xử lý nhỏ lẻ, đầu năm 2015, Phòng Cảnh sát hình sự (PC45) phối hợp với Phòng Cảnh sát phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (PC50) Công an TP Hà Nội đã làm rõ, phá đường dây làm giả và mua bán giấy xuất, nhập viện, CNSK, giấy xác nhận... tại một số bệnh viện đóng trên địa bàn Hà Nội. Vụ thứ nhất có năm đối tượng chuyên làm giả và tiêu thụ hàng trăm các loại giấy tờ của bệnh viện GTVTT.Ư, "chế" được con dấu gần giống dấu thật. Cả năm đối tượng này đều là sinh viên các trường đại học trên địa bàn Hà Nội. Vụ thứ hai là nhóm đối tượng làm giả, mua bán giấy CNSK, xuất - nhập viện của bệnh viện GTVTT.Ư. Đinh Thế Nam và Bùi Thị Thu Hà đều là sinh viên thuê trọ ở phường Mai Động, quận Hoàng Mai, đã bán được hàng trăm giấy giả. Tổng cộng cả hai vụ, cơ quan chức năng thu giữ 268 tài liệu và năm con dấu giả.
Các đối tượng trong một đường dây bị bắt.
Giấy thật cũng lộn xộn
Có điều đáng nói là tình trạng bán giấy CNSK không chỉ diễn ra ở đối tượng là "cò mồi", ngay cả tại những phòng khám, trạm y tế cấp xã, cơ sở của Nhà nước không đủ điều kiện cũng "bán". Tại những cơ sở này, người xin giấy thậm chí không cần phải đến tận nơi, mà chỉ cần gửi giấy chứng minh thư đến là được cấp giấy CNSK với con dấu và chữ ký thật 100%, thời gian chỉ mất chừng nửa tiếng. Trong khi đó, nếu theo đúng quy định, người muốn có giấy đủ tiêu chuẩn, phải đến cơ sở đủ điều kiện, xếp hàng như bệnh nhân, chờ hai tiếng đồng hồ, có khi chờ đợi mất cả buổi. Giá tiền tùy cơ sở, dao động từ 200 đến 260 nghìn đồng/giấy. Đối với người làm hồ sơ lái xe, phải thử máu xác định có sử dụng hê-rô-in hay không, cộng thêm 40 đến 100 nghìn đồng.
Chính tâm lý ngại xếp hàng, chờ đợi, nhất là thấy việc khám xét xin giấy cũng sơ sài, chẳng tìm ra bệnh, nên người dân nhờ "cò" làm luôn cho tiện, mà giá tiền cũng chẳng cao hơn bao nhiêu. Thậm chí, những kẻ kinh doanh trên mạng xã hội còn quảng cáo các loại giấy siêu rẻ, từ 50 đến 150 nghìn đồng. Một người dân đi khám cho biết: "Tôi đi xin giấy cùng người thân nên biết. Không ít cơ sở khám, trong hơn 10 nội dung khám gồm: tuần hoàn, hô hấp, tiêu hóa, cơ xương, thần kinh, tai mũi họng, răng hàm mặt, da liễu... người đến xin giấy chỉ phải khám một vài nội dung, rồi bác sĩ ghi đủ điều kiện sức khỏe học tập, công tác. Thực chất thì giấy CNSK cũng chẳng đáng tin, bởi nhiều trạm y tế xã, cơ sở bé thế, chẳng có đủ điều kiện cũng đã bán loại giấy này".
Trước những phản ánh, bức xúc của dư luận, thời gian qua, sở Y tế Hà Nội đã chỉnh đốn hàng loạt cơ sở khám, chữa, cấp giấy CNSK như Phòng khám đa khoa 52C Hàng Bài, Trung tâm Giám định pháp y (số 86 Thợ Nhuộm), bệnh viện Đa khoa Thanh Trì, bệnh viện Đa khoa Sóc Sơn (Hà Nội)...
Thế nhưng, có một nghịch lý xảy ra là, tại nhiều cơ sở đào tạo lái xe, trong hồ sơ học viên có giấy CNSK do cơ sở đủ điều kiện, nhưng trung tâm đào tạo lái xe lại coi là... giả (!?). Bác sĩ Nguyễn Công Sơn - Phó trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp (bệnh viện GTVTT.Ư) cho biết: "Các cơ sở đào tạo lái xe đó đã "ăn giơ" với vài cơ sở khám chữa và họ cho rằng giấy của họ mới đủ điều kiện. Đây cũng là việc cần điều chỉnh để tránh gây lãng phí".
Lúng túng hay xem nhẹ?
Theo ước tính của các cơ quan chức năng, mỗi năm cả nước có đến hàng triệu hồ sơ cần có giấy CNSK. Tình trạng "sức khỏe giả", lộn xộn trong việc cấp giấy không chỉ gây ảnh hưởng đến các cơ sở khám chữa uy tín, mà còn tác động đến kết quả đánh giá nhân sự của doanh nghiệp, cơ sở đào tạo...
Bác sĩ Nguyễn Công Sơn - Phó trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp (bệnh viện GTVTT.Ư) kiến nghị: "Tôi đã phải chứng kiến cảnh người tàn tật được ghi chứng nhận sức khỏe tốt, người hỏng mắt có thị lực 10/10, khi doanh nghiệp phát hiện không còn cách nào khác là sa thải. Như thế đủ thấy chúng ta cần phải quản lý chặt việc cấp các loại giấy tờ. Bắt đầu phải là từ các đơn vị tuyển dụng".
Căn nguyên của tình trạng này là do đâu, phải chăng các cơ quan chức năng vẫn còn xem nhẹ, buông lỏng quản lý?
Thực tế, cũng đã có một số giải pháp được ngành y tế triển khai để chấn chỉnh tình trạng lộn xộn trong việc cấp giấy CNSK. Như Thông tư số 14/2013/TT-BYT, do bộ Y tế ban hành ngày 6-5-2013, yêu cầu lãnh đạo các cơ sở khám, chữa bệnh tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn hoạt động khám sức khỏe tại các cơ sở khám, chữa bệnh. Thông tư chỉ cho phép những cơ sở khám, chữa bệnh đã đáp ứng đầy đủ điều kiện được quy định tại Thông tư này số mới được tổ chức hoạt động khám sức khỏe, và chỉ được khám sức khỏe theo đúng nội dung đã công bố.
Theo đó, cơ sở không đủ điều kiện về cơ sở vật chất, nhân lực đã phải tạm dừng hoạt động, hoặc tạm dừng cấp giấy CNSK, đồng thời xử lý những cơ sở vi phạm trong khám, chữa bệnh và cấp giấy CNSK.
Tuy nhiên, theo đại diện thanh tra sở Y tế Hà Nội, đến nay vẫn chưa có cơ chế cụ thể cho việc xử phạt trong cấp giấy CNSK trong khối công lập, mà chỉ có thể xử lý theo luật viên chức.
Ông Đào Thiện Tiến, Phó giám đốc bệnh viện Đa khoa Hà Đông (Hà Nội) bày tỏ: "Tình trạng diễn ra nhiều năm. Các đối tượng đứng ở bên ngoài bệnh viện, chúng tôi không thể xử lý được". Với các đối tượng "cò mồi", thanh tra y tế không có chức năng xử phạt, việc quản lý thuộc trách nhiệm của công an cơ sở. Song, chính lực lượng công an cơ sở cũng cho hay chế tài xử phạt hiện rất nhẹ, không đủ sức răn đe.
Rõ ràng, việc siết chặt quản lý công tác cấp và sử dụng giấy CNSK không còn là việc của riêng ngành y tế, mà đòi hỏi nỗ lực liên ngành, góp phần thiết lập lại sự chính xác, đúng yêu cầu trong một hoạt động có tác động không nhỏ đến mỗi cá nhân và xã hội.
Ông Nguyễn Hồng Anh, Giám đốc nhân sự - hành chính
Công ty TNHH MTV May mặc Bình Dương (tỉnh Bình Dương):
Chúng tôi xem CNSK là vấn đề quan trọng. Theo quy định, trong hồ sơ xin việc người lao động nộp vào bắt buộc phải có CNSK người lao động đi khám tại các trung tâm, cơ sở y tế và bệnh viện được Nhà nước cho phép. Sau đó, trạm y tế công ty sẽ tiến hành kiểm tra lại. Nếu xét người lao động làm giấy đúng, đủ điều kiện thì nhận vào làm.
