Đấy khi ta bước vào phòng trưng bày triển lãm “Chiêm bao” của họa sĩ Tô Ngọc Trang tại tầng 1 địa chỉ nghệ thuật Area 75 - Art & Auction 75 Hàng Bồ (Hoàn Kiếm, Hà Nội) và thấy những mảnh vỡ của chum, vại, bình, bát, chai, lọ nhiều mầu, cùng với thìa cũ, ca nhôm, bi ve, thêm cả vỏ con trai, chiếc gọng kính cũ… đã làm nên 26 tác phẩm trên nền sơn mài.
Không thỏa mãn với những gì quá quen thuộc quanh mình nữa, họa sĩ xuất thân thủy thủ viễn dương, đã qua đào tạo mỹ thuật công nghiệp, nhiều năm khi thì vào cơ quan, công ty, khi ra ngoài làm nghệ thuật tự do… bắt tay vào cuộc kiến tạo mới từ một việc rất tình cờ là gắn lại chiếc bát đẹp bị vỡ. Rồi nảy ra những ý tưởng mới, họa sĩ thu gom những mảnh vỡ, đúng nghĩa vỡ mảng, vỡ vụn, vỡ tung, hỏng, vứt đi để gắn thành các chân dung nhân vật danh tiếng. Họ là các “tượng đài quốc tế” như các họa sĩ Van Gogh, Picasso, Sanvador Dali, nhà văn Lev Tolstoy, nhà vật lý Einstein, vua hề Charlie Chaplin, nhạc sĩ John Lennon, ca sĩ huyền thoại Michael Jackson và cả đức Phật, đức Chúa…; là những nghệ sĩ nước nhà tiêu biểu như nhạc sĩ Văn Cao, họa sĩ Bùi Xuân Phái…; và cả nhân vật văn học đã đi vào cuộc đời như Don Quixote, “cặp đôi” Chí Phèo-Thị Nở...
Điều thú vị là ngay chính tác giả, khi nhìn các tranh gốm đã bày long lanh trong phòng sơn ve ánh sáng trang nhã cũng có phần… giật mình. Bởi lúc để ở xưởng trong làng Hạ Thái (Thường Tín, Hà Nội) còn bừa bộn, ngổn ngang quá, chưa cảm được hết. Bây giờ - thôi dành để cho người xem cảm nhận - thấy có gì đó vừa gần gũi khi đúng là những mảnh vật liệu quá quen, thậm chí như quen từ trong tiềm thức người dân Việt đã gắn với gốm, sành, chum, vại, bát chiết yêu, hoa văn dây…; lại vừa có gì sang sang, bóng bóng tạo nên khoảng cách, kiểu cách của những gương mặt người phương Tây và cả những mặt người Việt cũng có nét gì đó hơi… Tây.
Lại nữa là vừa thấy quen khi bàn tay nghệ sĩ tạo hình, xếp, gắn các mảnh vỡ ra được nét của các nhân vật, nghệ sĩ danh tiếng so với hình của họ trên ảnh, trên tranh tự họa, tranh ký họa, phim tài liệu… vốn đã phổ biến qua sách báo, truyền thông; nhưng cũng có gì đó là lạ, khác nữa qua “bản diện gốm vỡ” này, gồ ghề, mạch lạc, nổi khối, đa mầu sắc. Và như rất mới mẻ, như của hôm nay, như là những gương mặt hoàn thiện từ mảnh vỡ ấy đang đối diện và đối thoại với ta vậy.
Những gương mặt làm dấy lên trong ta câu hỏi về chính khuôn mặt mình có thể nhận thấy qua gương, và sâu hơn: “bản diện” tính cách, tình cảm, tâm hồn mình mà phải qua tháng năm thăng trầm, trôi nổi ta mới dần nhận ra thêm được. Điều này càng được chứng minh qua chính mấy bức tự họa của tác giả mà ở đó ánh lên chút gì hơi hóm hóm, hơi tinh quái, hơi lãng đãng mà cũng có gì hảo hán, dãi dầu…
Làm nghệ thuật để thấy mình hơn, triển lãm cá nhân đầu tiên của họa sĩ Tô Ngọc Trang sẽ mở cửa đến 19/1, nhưng như đã hứa hẹn nhiều cuộc “Chiêm bao” hào hứng khác.