“Không ai được phép lãng quên quá khứ”

Ghi dấu sự hy sinh mất mát cùng những chiến công vang dội của lực lượng TNXP không chỉ có những địa danh đã thuộc về lịch sử như Hàm Rồng, Truông Bồn, ngã ba Đồng Lộc, Cổng Trời, đèo Mụ Giạ, phà Xuân Sơn, đường 20 Quyết thắng, hang Tám Cô, trạm Chín Cô... mà còn nhiều, rất nhiều tên đất, tên người bị quên lãng, chưa được thế hệ hôm nay biết tới. Ở cương vị người đứng đầu ngành Giao thông vận tải (GTVT), có khi nào ông nhớ tới quá khứ hào hùng đó và chạnh lòng thương cảm cho những đồng nghiệp kém may mắn của mình?

Không ai trong chúng ta, những người đang thừa hưởng hòa bình, được phép lãng quên quá khứ đau thương của dân tộc với sự hy sinh mất mát của hàng triệu người, trong đó có các TNXP. Điều này cần được chúng ta ghi vào tâm khảm. Với ngành GTVT thì đạo lý đó càng phải nuôi dưỡng, truyền bá ngày ngày, đến từng người, mọi lúc, mọi nơi, một cách thường xuyên liên tục. Bởi vì sự nghiệp GTVT có một mối gắn kết đặc biệt với lịch sử ra đời, trưởng thành và những chiến công vĩ đại của lực lượng TNXP. Thái độ ứng xử của thế hệ hiện nay với quá khứ luôn mang tính nhân quả. Nhân nào thì quả ấy! Ở cương vị của người đứng đầu ngành, tôi đã và sẽ làm mọi cách để cấp dưới của mình hiểu điều quan trọng đó, hành động cho xứng đáng với phẩm giá, xứng với những gì chúng tôi đang được kế thừa. Tuy nhiên, vì rất nhiều lý do, hiện vẫn còn tồn tại những nghịch lý đau lòng như nhà báo vừa nêu. Thậm chí tôi đang có trong tay những số liệu chi tiết không ai có thể đọc lên mà yên lòng. Đó là vẫn còn 150.000 cựu TNXP, chiếm một nửa toàn bộ số người từng tham gia lực lượng này hiện còn sống, chưa được hưởng bất cứ chế độ đãi ngộ nào; đó là 10.000 người và con cái họ đang bị phơi nhiễm chất độc da cam, phải vật lộn sống trong những hoàn cảnh ngặt nghèo nhất về tinh thần cũng như vật chất. Thương tâm hơn nữa là tình cảnh của gần 1.000 phụ nữ từng là TNXP đang sống đơn thân hoặc lâm vào cảnh cô đơn, thiếu nơi nương tựa. Sự quên lãng họ là có tội và làm tổn thương văn hóa dân tộc! Đã đến lúc chúng ta không được phép đổ lỗi cho hoàn cảnh, mà điều đáng làm hơn là mỗi người phải hành động bằng lương tâm của mình. Đó là suy nghĩ và mong muốn của tôi về nghĩa vụ không thể thoái thác với những cựu TNXP.

Không sự tri ân nào hữu ích hơn với các cựu TNXP đang chịu nhiều thiệt thòi bằng việc chia sẻ với họ một phần cuộc sống mà chúng ta đang có. Được biết Quỹ Xã hội - từ thiện Công đoàn GTVT Việt Nam do ông khởi xướng nhằm hỗ trợ các cựu TNXP khó khăn, là một phần của các hoạt động theo hướng nhân văn này. Quỹ đã được triển khai như thế nào và hiệu quả cho tới thời điểm này đến đâu, theo ghi nhận cá nhân ông?

Tôi hoàn toàn chia sẻ quan điểm mà bạn vừa nêu về phương cách đền ơn đáp nghĩa. Cần phải làm như vậy, cần phải đề cao tinh thần chia sẻ của cộng đồng. Nói nhiều, nói hay không bằng bắt tay vào làm, làm những việc thiết thực, có hiệu quả tức khắc cho những đối tượng không còn nhiều thời gian để chờ đợi. Trên tinh thần như vậy mà chúng tôi thành lập Quỹ Xã hội - từ thiện Công đoàn GTVT Việt Nam. Tôn chỉ của Quỹ là rõ ràng, mang tính từ thiện gắn với trách nhiệm xã hội, với mục đích trợ giúp những đối tượng có công nhưng chưa được hưởng các chính sách ưu đãi của nhà nước. Trong số đó chủ yếu là các cựu TNXP và dân công hỏa tuyến đang gặp khó khăn về đời sống, đang rất cần thuốc men để chữa bệnh, đang phải sống tạm bợ trong những ngôi nhà lụp xụp. Thành phần quan trọng nữa mà Quỹ nhằm tới là con em của những trường hợp vừa nêu. Quỹ có thể hỗ trợ việc học tập, chữa bệnh cho họ, đặc biệt với những người bị ảnh hưởng do bố mẹ nhiễm chất độc da cam đi-ô-xin. Nguyên tắc hoạt động của Quỹ là trên tinh thần tự nguyện đóng góp của mọi thành phần trong xã hội. Trong nội bộ ngành, Công đoàn GTVT Việt Nam đã phối hợp với lãnh đạo bộ, ban hành văn bản liên tịch “Về việc quyên góp, ủng hộ Quỹ Xã hội - từ thiện Công đoàn GTVT Việt Nam”, vận động mỗi cán bộ, công nhân viên chức, người lao động trong toàn ngành ủng hộ tối thiểu hai ngày lương thu nhập và kêu gọi mọi sự tham gia khác từ các nhà hảo tâm. Theo tôi được biết, chỉ sau hơn một tháng vận động, Quỹ đã quyên góp được hơn 50 tỷ đồng. Bước đầu đã tặng 38 nhà tình nghĩa, đã có 396 cựu TNXP được tặng quà qua các cuộc thăm hỏi kèm với khoảng 300 sổ tiết kiệm tặng cho các cựu TNXP của tỉnh Thanh Hóa, Nam Định, Thái Bình, Điện Biên. Ngoài ra, Quỹ rất tích cực tham gia nhiều hoạt động xã hội khác như tặng quà cho cán bộ, quân dân trên đảo Trường Sa, lực lượng Cảnh sát biển và Kiểm ngư Việt Nam; ủng hộ 70 con bò cho Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh Bắc Cạn; hỗ trợ chương trình “Mắt sáng cho người cao tuổi”...

Bộ trưởng Đinh La Thăng thăm và tặng quà Tết các cựu TNXP trong đội vệ sinh môi trường Hội cựu TNXP phường Quảng Thành, TP Thanh Hóa. Ảnh: TUẤN ANH

Ngoài các hoạt động có yếu tố từ thiện tri ân cựu TNXP, Bộ GTVT đã làm gì tác động tới các nhà thực thi chính sách về chăm sóc người có công, để đòi sự công nhận chính danh, một chế độ công bằng cho các cựu TNXP chưa được hưởng ưu đãi do nhiều lý do cả khách quan lẫn chủ quan?

Trước hết những tồn tại chỉ thuần túy về mặt thủ tục ảnh hưởng đến việc giải quyết chính sách cho một số lượng lớn cựu TNXP là thiếu sót của cộng đồng, dù với bất cứ lý do gì. Không thể kéo dài tình trạng này. Nó cần phải sớm được khắc phục dứt điểm không chỉ vì những nguyên tắc đạo đức, lẽ công bằng, mà trước hết vì sự thanh thản của tất cả chúng ta. Với tư cách cá nhân, tôi đã và sẽ tận dụng cương vị công tác của mình để tiếp tục làm việc với các cơ quan hữu trách của nhà nước về vấn đề đó. Là ngành có số lượng rất lớn TNXP chưa được giải quyết chế độ, Bộ GTVT và cá nhân tôi cảm nhận rõ trách nhiệm nặng nề của mình với những người có công nhưng chưa được đền đáp. Vì thế chúng tôi thường xuyên phối hợp chặt chẽ với Hội cựu TNXP Việt Nam, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và chính quyền các địa phương, tìm mọi cách tháo gỡ những ách tắc về thủ tục để giải quyết sớm nhất những trường hợp tồn đọng chưa được hưởng chế độ, đặc biệt là với các anh chị bị mất, thất lạc hồ sơ. Mặt khác, chúng tôi đã cùng với các bộ, ngành và đơn vị liên quan khẩn trương triển khai thực hiện Pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng, chủ động giải quyết theo thẩm quyền những kiến nghị của cựu TNXP; tham mưu với lãnh đạo Đảng, Nhà nước về những nội dung văn bản còn vướng mắc, đồng thời đề xuất nhanh chóng bổ sung, sửa đổi, thậm chí loại bỏ những bất cập trong một số quy định để nó phù hợp với tình hình thực tế. Tuy nhiên, vì đây là vấn đề không của riêng ngành GTVT, nên chúng tôi cần có sự vào cuộc giúp đỡ của toàn xã hội.

Như ông đã từng nói, thời gian với chúng ta có thể còn dài, nhưng với những cựu TNXP thì mọi thứ đã ở đoạn cuối. Nếu chậm trễ, nhiều người trong số họ không thể chờ đợi cho tới ngày tên mình được bổ sung vào danh sách những người có công. Vậy làm cách nào để cỗ máy hành chính vốn nặng các yếu tố quan liêu giấy tờ của chúng ta khởi động, vào cuộc nhanh hơn, rốt ráo hơn mặc dù thực tế, có thể chính những cựu TNXP cũng chưa chắc đã trông đợi, đòi hỏi điều này?

Tôi đã nói nhiều lần, ở nhiều nơi là việc đền ơn đáp nghĩa chỉ hiệu quả và thường xuyên khi nó trở thành một thói quen, một nhu cầu tinh thần của mọi thành viên trong cộng đồng. Điều chắc chắn là xã hội không thể bình yên thật sự khi ở đâu đó vẫn còn những người có công với đất nước cần sự trợ giúp mà chưa được đáp ứng kịp thời. Giờ đây tôi tiếp tục nhắc lại quan điểm này. Đó cũng là điều mà tôi luôn trăn trở và đặt nó vào trọng tâm của những việc cần phải ưu tiên hoàn thành sớm.Những cựu TNXP Việt Nam rất xứng đáng được nhận sự bù đắp vô điều kiện về cả vật chất lẫn tinh thần của xã hội. Họ cần có nhà để ở, cần có tiền để mua thuốc chữa bệnh. Trong khi chờ Nhà nước tiếp tục ban hành những chính sách, chế độ mới với những đối tượng đã nêu ở trên, trách nhiệm chăm lo cho họ thuộc về tất cả chúng ta. Tôi cho rằng, để giải quyết rốt ráo vấn đề nhức nhối này, cả hệ thống chính trị phải cùng hành động, bằng tinh thần quyết liệt và liên tục. Bởi vì việc chăm sóc, tương trợ, giúp đỡ những người là nạn nhân của chiến tranh rất cần đến sự quan tâm, chia sẻ, chung tay giúp sức của toàn xã hội. Về phía ngành GTVT, chúng tôi sẵn sàng làm mọi việc trong quyền hạn của mình, chủ động trợ giúp tư pháp để các cựu TNXP, dân công hỏa tuyến còn lại có thể sớm hoàn tất thủ tục hành chính theo quy định của Nhà nước.

Tinh thần TNXP đã được tiếp nhận, phát huy thế nào trong các hoạt động hiện nay của ngành GTVT, thưa Bộ trưởng?

Chúng tôi đang chuẩn bị tổ chức Kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống và Đại hội Thi đua yêu nước Ngành GTVT Việt Nam (28-8-1945 - 28-8-2015). Đây sẽ là dịp để mọi người được cảm nhận lại tinh thần cống hiến hết mình cho sự nghiệp chung của các thế hệ cha anh mà không hề đòi hỏi được đền đáp. Không ai có thể phủ nhận giao thông vận tải là ngành có đóng góp và hy sinh rất lớn trong cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ của dân tộc. Nhưng giờ đây điều đó đang trở thành tài sản quý báu, có tác dụng làm nền tảng tinh thần cho những hành động yêu nước trong thời kỳ mới. Ý thức được điều quan trọng đó, trong những năm qua, cùng với tập thể Ban cán sự Đảng, lãnh đạo Bộ GTVT luôn quan tâm giáo dục truyền thống hào hùng “Đi trước mở đường” cho các cán bộ, công nhân viên chức, đặc biệt là thế hệ trẻ. Chúng tôi muốn mỗi cán bộ, công nhân viên của ngành, từ Bộ trưởng trở xuống, đều phải thể hiện sự biết ơn quá khứ bằng hành động cụ thể, trong từng công việc hằng ngày. Đó là sự trung thực, tính liêm khiết, thượng tôn luật pháp và đạo đức nghề nghiệp, nâng cao tinh thần tiết kiệm, quyết nói không với tham ô, lãng phí, đề cao kỷ luật trong lao động, quan tâm đến nhau trong cuộc sống hằng ngày với một sự gắn bó, đoàn kết cao nhất để hoàn thành nhiệm vụ.

Trân trọng cảm ơn và chúc cho những ý tưởng rất nhân văn của Bộ trưởng luôn được thực thi hiệu quả.