Không chỉ là những đam mê

Underground được nhắc tới nhiều trong thời gian gần đây khi mà hàng loạt các gương mặt và những sản phẩm âm nhạc của một bộ phận giới trẻ yêu thích âm nhạc xuất hiện, với tỷ lệ có vẻ ngày càng nhiều. Sự phát triển của nhạc underground ở ta ít nhiều khác biệt so với thế giới, và đang đặt ra những vấn đề cần được nhìn nhận kỹ lưỡng hơn.

Hình ảnh giới thiệu MV Thu cuối.
Hình ảnh giới thiệu MV Thu cuối.

Không hẳn là dòng nhạc

So với thế giới thì underground Việt có những khác biệt tương đối, khi mà những người hoạt động không hẳn là đam mê tính thể nghiệm, cũng không hẳn là những người không chịu hợp tác với những nhà sản xuất, không thích xuất bản một cách chính thống các sản phẩm âm nhạc và những tác phẩm âm nhạc nặng tính thể nghiệm... Tuy nhiên, ngay cả trên thế giới hiện đã qua thời của underground song thuật ngữ này dùng để chỉ một loại nhạc gần đây lại trở nên phổ biến tại Việt Nam.

Underground Việt gần như dùng để chỉ một bộ phận giới trẻ yêu thích các loại nhạc nặng tính tiết tấu, gần gũi với âm nhạc đường phố kiểu như hiphop, rap, R&B, rock... Có một điểm chung là tất cả những người sử dụng loại nhạc này đều xuất phát từ những khám phá, thỏa đam mê mang tính cá nhân và sử dụng phương tiện truyền tải chung đó là internet, đặc biệt là các trang mạng xã hội và youtube.

Với xu hướng nặng về tiết tấu, rất gần với hát nói lại khai thác các chất liệu âm nhạc phổ biến thế giới một mặt khác, sáng tạo chủ yếu mang tính cá nhân trong khi những tác giả đều là người trẻ, có cá tính và hoạt động sôi nổi nên những tác phẩm họ sáng tạo ra gần như đều đáp ứng được nhu cầu của giới trẻ, đánh trúng tâm lý cũng như xu hướng giải trí mà giới trẻ cần.

Khán giả của underground Việt cũng chính là những người trẻ, có thể bắt đầu là những người bạn của các tác giả, sau đó, sức lây lan của nó sẽ tương tự như sự lan tỏa mạng nhện của mạng xã hội, những tên tuổi sáng tác những ca khúc được tạm xếp vào underground dần lộ diện và bước ra khỏi thế giới mạng.

Bước ra "ánh sáng"

Thành công nhất trong nhạc underground Việt phải kể tới những cái tên như Cường Seven, Kimese, Yanbi, Young Uno, Karik, Touliver...

Kimese đã từng được coi là một hiện tượng âm nhạc gắn với hiphop trong khi Suboi, Karik. Mr.A lại sử dụng nhạc rap để thỏa chí đam mê âm nhạc còn Justa Tee gắn liền với R&B... Trong đó, đình đám thời gian gần đây phải kể tới Cường Steven. Dẫu giọng hát không phải là một lợi thế nhưng bù lại Cường Steven có ngoại hình giống các hotboy xứ Hàn, đặc biệt là những vũ đạo "độc" cùng với những hình ảnh "bắt mắt" trong các MV nên cái tên này nhanh chóng chinh phục cộng đồng mạng, đặc biệt là các bạn nữ trẻ. Trong khi đó, Yan Bi lại gây chú ý với Thu cuối, một ca khúc khá dài và rườm rà về nội dung, song nó lại hấp dẫn bởi âm nhạc đầy chất tiết tấu và gần gũi, trong khi phần nội dung lại nói về tình yêu gắn liền với Hà Nội trong chính cảm xúc và góc nhìn của người trẻ, Thu cuối đã đưa Yan Bi bước ra khỏi thế giới mạng...

Sự trẻ trung và sức hấp dẫn từ yếu tố không quá chuyên nghiệp, đặc biệt là sự lan tỏa từ những cái "tên ngầm" trong cộng đồng mạng nhiều khi còn mạnh mẽ hơn rất nhiều so với các nghệ sĩ chính thống, có lẽ vậy mà giới nhạc underground đã lọt vào tầm ngắm của một số ca sĩ có tên tuổi và họ đã mời những gương mặt ấy cộng tác trong các dự án nghệ thuật của mình. Chẳng hạn như Hồ Ngọc Hà từng hợp tác với Suboi tạo nên bản hit My Apologize hay Cường Steve và Suboi cùng góp sức trong Ðừng ngoảnh lại của Lưu Hương Giang... Rõ ràng việc kết hợp với các gương mặt ngầm nhưng có sức lan tỏa mạnh mẽ là một quyết định khôn khéo có tính toán của các nghệ sĩ chính thống, song ngược lại, đây cũng chính là một trong những lý do giúp những "gương mặt ngầm" bước ra ánh "ánh sáng".

Tuy nhiên, sự khác biệt giữa các nghệ sĩ chính thống và không chính thống ở chỗ, nếu như nghệ sĩ chính thống coi âm nhạc là nghề nghiệp, họ có sự chuẩn bị kỹ càng trước khi chính thức hoạt động nghề nghiệp thì các nghệ sĩ underground do chỉ coi âm nhạc là nơi để thỏa đam mê mang tính cá nhân nên sự không chuyên nghiệp và thiếu kỹ năng của một người hoạt động nghệ thuật chuyên nghiệp là điều dễ hiểu. Sự cố phát ngôn bừa bãi của các "gương mặt ngầm" khi ra "ánh sáng" trong một show diễn ở Hải Phòng khiến ngành văn hóa ở địa phương này phải "thổi còi", hay vụ bài Phiếu bé ngoan không phù hợp với lối sống lành mạnh và thuần phong mỹ tục của người Việt đã bị cơ quan chức năng xử phạt là những thí dụ điển hình cho sự thiếu bản lĩnh hoạt động nghệ thuật.

Dẫu vậy, rõ ràng underground Việt có những tác dụng tích cực nhất định. Nhất là việc nó đã đáp ứng nhu cầu tự thỏa mãn âm nhạc và thể hiện "cái tôi" của một bộ phận giới trẻ và được một bộ phận cộng đồng đón nhận. Tuy nhiên, cho dù chỉ dừng lại ở cuộc chơi mang tính cá nhân, hay thể hiện đam mê, mạnh dạn bước lên sân khấu lớn, ranh giới mong manh giữa nghệ thuật và dung tục vẫn là điều mỗi thành viên của cộng đồng này cần ý thức rõ hơn nữa, bởi thế giới mạng tuy ảo, nhưng lại có tác động không nhỏ đến đời thực.