Năng khiếu văn chương
Một lần, trong nhà Xa-ma-rơ-xki, điện thoại bỗng đổ chuông - có nhà xuất bản gọi đến, nhận in tác phẩm của Mi-kha-in Xa-ma-rơ-xki: Hóa ra cậu nhóc đã âm thầm viết truyện rồi gửi bản thảo điện tử đến một số nhà xuất bản.
Chào đời năm 1996, mới mười ba tuổi, M.Xa-ma-rơ-xki đã giật giải cuộc thi sáng tác văn học do hãng truyền thông OLMA tổ chức, xuất bản được hai cuốn truyện Đánh đu giữa những triền đồi vàCầu vồng cho người bạn, năm sau cho ra mắtMười hai lần chạm tới chân trời (phần tiếp theo củaĐánh đu giữa những triền đồi). Từ đó, tác giả nhí "đẻ sòn sòn": ba cuốn Cầu vồng cho người bạncùng phần tiếp theo Công thức của thiện tâm và Phu-ku-xi-mahay là Chuyện tình thân của chó(2012), tuyển tập Ngày hy vọng(2013), tất cả đều do nhà xuất bản danh tiếng "Eksmo" ấn hành, nhận được nhiều lời khen của giới phê bình văn học và nhiều giải thưởng.
Các cuốn truyện của M.Xa-ma-rơ-xki thường kể về hai nhân vật chính: người khiếm thị và chó dẫn đường Tri-xơn. Nhà văn thiếu nhi dùng một thủ pháp độc đáo - lời kể của con chó trước những gì diễn ra trong thế giới loài người. Giữa một xã hội không ít kẻ tham lam, toan tính, bon chen, phản phúc và vô cảm, nó trải qua "kiếp chó" thực sự: Khi lang thang vô gia cư, khi giữ nhà gác cổng, khi gặp những tình huống dễ mất mạng nhưng vẫn thực thi bổn phận phụng sự thân chủ bằng những phẩm chất rất người, và khi thân chủ khiếm thị đã thấy được cầu vồng thì lưu luyến chia tay để đến với một người khiếm thị mới. Chấp nhận một cuộc sống luôn luôn thay đổi, nó cũng có những lúc thảnh thơi suy ngẫm và triết lý về những điều mình tâm đắc... Truyện của M.Xa-ma-rơ-xki đã được ấn hành bằng các thứ ngữ Đức, Séc, Bun-ga-ri, Thụy Điển, đang được dựng thành phim truyện nhựa và đặc biệt bằng chữ nổi cho người khiếm thị đọc.
"Nhân vật" bốn chân
M.Xa-ma-rơ-xki hằng đau đáu nỗi niềm của người khiếm thị. Lần đầu tiên trong đời, cậu nghe được câu "Chúng tôi có cặp mắt đã chết, nhưng trái tim thì đang sống" từ một thanh niên lớn tuổi hơn mình. Khi ấy, trời đã chuyển tối, thấy anh "dắt" chó đi dạo nhưng vẫn không gỡ kính râm, cậu tò mò, và khi anh em quen nhau rồi mới biết: Anh bị mù lòa, phải nhờ con chó dẫn đường. Nghe chuyện anh phải hằng ngày, hằng giờ đối mặt với sự bất lực, nỗi sợ hãi và tuyệt vọng, cậu ướm thử mình vào hoàn cảnh mù lòa, dùng băng đen bịt mắt suốt ba ngày ba đêm... Khi gỡ băng, thấy lại ánh cầu vồng chói chang trên bầu trời, cậu đã nguyện: "Còn sống trên cõi đời này, mình còn bắc cầu vồng cho người khiếm thị".
Tìm được ở ven Mát-xcơ-va một ngôi trường luyện chó dẫn đường, cậu thường tranh thủ đến đó xem cách huấn luyện, học hỏi ở những thầy dạy. Thì ra, chó dẫn đường có thể nhớ 30 - 40 lộ trình, tất nhiên, phải đặt cho mỗi lộ trình một mã hiệu để hễ xướng lên là nó dẫn đi đúng rắp. Chó biết từng mầu đèn hiệu giao thông và khi thấy đèn xanh, nó còn biết chờ cho hàng xe đầu tiên dừng lại hẳn rồi mới tiến bước. Nó còn biết ngủ ngay cạnh giường thân chủ, để ban đêm, nhỡ người mù có cần gì đó thì còn hỗ trợ được ngay. Trường luyện chó dẫn đường là độc nhất vô nhị ở nước Nga, nhưng tiếc là mỗi năm chỉ cho ra trường được 80 chú khuyển, mà trên toàn quốc có đến 300.000 người khiếm thị, theo thống kê chính thức...
Bắc cầu
Đã viết về người khiếm thị, M.Xama-rơ-xki bắt đầu giúp họ bằng thực tế - sáng lập quỹ "Những trái tim đang sống", nhằm quyên tiền mua máy đọc chữ nổi của Nhật Bản và những bàn phím chuyên dụng cho người mù điều khiển máy vi tính để họ vào in-tơ-nét. Đời vẫn có nhiều người tốt: ông A.Riabin-xki thấy con gái thích thú cuốn sách của M.Xa-ma-rơ-xki, bèn hiến 2,5 triệu rúp, và tấm gương này lan truyền ra nhiều bậc phụ huynh, thu hút nhiều nhà hảo tâm, nên trong một thời gian ngắn, Quỹ đã giúp được hơn 100 học sinh khiếm thị. Cũng có khi gặp khúc mắc: khi muốn chuyển tiền quyên được cho thành phố Nô-vơ-sác-tin-xcơ, thì vị Trưởng phòng giáo dục sở tại đáp ráo hoảnh "ở đây không có học sinh khiếm thị"... Nhờ những người viết blog địa phương điều tra cụ thể, M. Xa-marơ-xki biết chắc tại đó có chín học sinh khiếm thị, và tiền của quỹ "Những trái tim đang sống" được chuyển ngay tới điạ chỉ.
Tháng 11-2011, buổi phát sóng trực tiếp cảnh Tổng thống Liên bang Nga gặp gỡ những người viết blog, thấy trên màn hình, M.Xa-ma-rơ-xki trình bày gì đó với Đ. Mét-vê-đép... Tổng thống đã đọc Cầu vồng cho người bạnnhưng khi gặp tác giả, ông mới biết về trường hợp nữ sinh Na-chia Na-cô-pia ở vùng Tun-xcơ, mười bảy tuổi, làm thơ hay, khi ra trường thì mọi thiết bị dành cho người khiếm thị (bàn phím chuyên dụng, máy vi tính, máy đọc chữ nổi...) đều bị giữ lại, mà mua sắm bộ mới phải có khoảng 6.000 rúp -quá sức của gia đình cô! Một số vấn đề cấp thiết nữa của người khiếm thị đã được tác giả trẻ chuyển tiếp tới người đứng đầu nhà nước. Và sau khi nghe ý kiến của cậu bé mười lăm tuổi, Tổng thống giao cho Bộ Giáo dục sửa ngay chính sách, nhờ đó, các học sinh khiếm thị sau khi ra trường được mang theo đầy đủ thiết bị chuyên dụng để bước vào cuộc đời của người đã thành niên.
Năm 2012, M.Xa-ma-rơ-xki tham gia làm bộ phim tài liệu Những trái tim đang sốnggợi niềm thương cảm lớn với cuộc sống của người khiếm thị. Hiện nhà văn trẻ đang học năm thứ nhất khoa Chính trị học thuộc Đại học Quốc gia Mát-xcơ-va (MGU). Quen nếp nhà - bố là nhà soạn kịch, mẹ viết truyện ly kỳ - cậu nêu chỉ tiêu hằng ngày đọc 100-200 trang sách để trau dồi kiến văn. Cậu công khai chê những sáng tạo thời thượng hiện nay ở sự trốn tránh hiện thực để chui vào những thế giới khác như ma cà rồng, người ngoài hành tinh... Ở tuổi mới lớn đã in sáu cuốn sách được đón đọc rộng rãi, M.Xa-marơ-xki chỉ nhận mình là sinh viên đang phấn đấu trở thành nhà văn, trong khi tác phẩm của cậu đang được những vị giáo sư khả kính nghiên cứu, và họ kinh ngạc bởi cậu học trò hiện đại này biết dùng nhiều từ ngữ cổ và lối diễn đạt thuần Nga...
