Mong muốn bởi lẽ, mỗi lần xem thời sự trên Ðài Truyền hình Việt Nam, được chứng kiến nghi thức đón chào nguyên thủ các quốc gia tại Phủ Chủ tịch, tôi vô cùng ấn tượng, cảm kích khi giai điệu hùng tráng, hào sảng của bài Quốc ca được vang lên từ dàn quân nhạc oai nghiêm của Ðội quân nhạc, cùng đội hình ngay hàng thẳng lối với những gương mặt chiến sĩ trẻ măng, đĩnh đạc, rạng rỡ, bồng súng lưỡi lê sáng loáng của Ðội danh dự QÐND Việt Nam.
Len lỏi qua dòng người chật như nêm của mấy đoạn phố Hà Nội, vừa bước vào doanh trại Ðoàn Nghi lễ Quân đội, tôi không còn cảm giác ngột ngạt bởi khuôn viên doanh trại đơn vị khá rộng rãi, thông thoáng. Nhưng không như các đơn vị khác thường có một không khí yên lặng trong giờ hành chính, Ðoàn Nghi lễ Quân đội khá tấp nập và ồn ào do âm thanh tiếng trống, tiếng kèn, tiếng thanh la đan xen, hòa quyện. Còn ở ngoài sân, cán bộ và chiến sĩ Phân đội danh dự đang luyện tập đội ngũ với những tiếng hô điều lệnh to, khỏe, dõng dạc, dứt khoát.
- Nghiêm, nhìn bên phải, chào!
Trung tá Võ Xuân Hùng, Chỉ huy trưởng Phân đội danh dự vừa dứt khẩu lệnh, như một phản xạ tự nhiên, các chiến sĩ danh dự trong tư thế nghiêm trang, nhất loạt bồng súng lên, cùng hướng mắt về mũi lê sáng loáng. Chỉ trong giây lát, hàng trăm chiến sĩ nhất cử, nhất động thực hiện động tác theo khẩu lệnh của người chỉ huy một cách thuần thục. Trong bộ trang phục danh dự với đủ dây đai, cầu vai, huân, huy chương, găng tay, giày tất cao tới đầu gối khiến những giọt mồ hôi thấm trên cơ thể người chiến sĩ càng mặn mòi hơn. Lúc giải lao, anh Hùng chia sẻ với tôi:
- Mỗi động tác, cử chỉ của chiến sĩ đều có ảnh hưởng trực tiếp đến sự thống nhất và sức mạnh của Ðội danh dự, do đó chúng tôi phải chú trọng rèn luyện tỉ mỉ cho mỗi người thực hiện các động tác điều lệnh răm rắp, chính xác đến độ tuyệt đối. Nếu việc luyện tập, diễn tập ở đơn vị nào đó, bộ phận nào đó sai sót vẫn có thể chấn chỉnh lại được để rút kinh nghiệm. Riêng đối với Bộ đội danh dự, sai sót đồng nghĩa với không hoàn thành nhiệm vụ, thậm chí ảnh hưởng đến vị thế quân đội, quốc gia. Vì thế, trong quá trình huấn luyện, chỉ huy các cấp luôn bám sát bộ đội, tận tình chỉ bảo, hướng dẫn và uốn nắn từng chi tiết nhỏ nhất, với bốn yêu cầu là 'đúng, đều, mạnh, đẹp'.
Ðể có một đội hình nghi lễ chuẩn mực, chính quy, đúng với tên gọi 'Ðội danh dự QÐND Việt Nam', đơn vị thường xuyên làm tốt năm khâu liên hoàn là: Luyện tập, kiểm tra, hợp luyện, tổng duyệt và thừa hành nhiệm vụ. 'Cả năm khâu đó phải gắn kết chặt chẽ với nhau như một 'dây chuyền công nghệ khép kín' mà mỗi khâu là một mắt xích, thiếu hoặc trục trặc ở một mắt xích nào đều dẫn đến những kết quả không tốt'. Sau khi ví von khá hình ảnh như vậy, Ðoàn trưởng - Ðại tá Ngô Chí Doanh, nguyên Ðội trưởng Ðội danh dự nổi tiếng một thời, giải thích:
- Luyện tập phải chặt chẽ, kiểm tra phải chu đáo, hợp luyện phải nhịp nhàng, tổng duyệt phải toàn diện thì mới thực hiện tốt yêu cầu nhiệm vụ đón khách cấp cao của lãnh đạo Ðảng, Nhà nước và Quân đội. Mỗi lần hành quân ra Phủ Chủ tịch đón khách quốc tế, trước giờ G, chúng tôi phải kiểm tra từng chiến sĩ rất sát sao, tỉ mỉ từ cái nếp quần, cúc áo, vị trí đeo huân, huy chương đến đầu tóc, móng tay và độ bóng sạch của mỗi đôi giày... Làm những việc chi tiết như thế không ngoài mục đích tôn lên vẻ đẹp chính quy, thống nhất của người chiến sĩ danh dự Quân đội nhân dân Việt Nam.
Thượng tá Nguyễn Phương Ðông, Phó Tham mưu trưởng Ðoàn Nghi lễ Quân đội đã có năm năm trên cương vị Ðội trưởng Ðội danh dự QÐND Việt Nam, tâm sự rằng, mỗi lần được đứng ở Phủ Chủ tịch chào, báo cáo các nguyên thủ quốc gia trên thế giới đến thăm Việt Nam, anh vô cùng phấn khởi, tự hào, và cũng rất hồi hộp. Mỗi lần đón nguyên thủ quốc gia và lãnh đạo, chỉ huy cấp cao của quân đội các nước đến thăm nước ta, đơn vị luôn coi đây là nhiệm vụ chính trị đặc biệt phải thực hiện đến nơi đến chốn, không được phép để xảy ra bất cứ một sai sót, sơ suất nào, cho dù là nhỏ nhất. Chỉ tính năm năm trở lại đây, Ðoàn Nghi lễ Quân đội đã đón theo nghi thức 127 lần các đoàn nguyên thủ Nhà nước và quân sự cấp cao đến thăm Việt Nam; phục vụ tám lần tổ chức lễ kỷ niệm lớn của đất nước và các sự kiện, hội nghị quốc tế quan trọng tổ chức ở nước ta, để lại ấn tượng tốt đẹp trong lòng các vị khách quốc tế và nhân dân.
Nếu Ðội danh dự là lực lượng nòng cốt góp phần làm nên vẻ đẹp oai phong, hùng dũng của Quân đội ta, thì Ðội quân nhạc được coi là linh hồn đã tạo dựng 'thương hiệu' cho Ðoàn Nghi lễ Quân đội hơn 60 năm qua. Ra đời chỉ sau đúng một ngày cuộc Cách mạng Tháng Tám thành công vang dội ở Thủ đô Hà Nội (19-8-1945), 'Ban âm nhạc Giải phóng quân' (tiền thân của Ðoàn Nghi lễ Quân đội hiện nay) đã được thành lập để chuẩn bị lực lượng phục vụ cho Lễ tuyên ngôn Ðộc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, dù không trực tiếp ra mặt trận, nhưng những người lính kèn cách mạng cũng có một tinh thần 'chiến đấu độc đáo'. Sự kiện ngày 20-7-1964 là một mốc son đáng nhớ trong lịch sử của Ðoàn Nghi lễ Quân đội. Ngày đó, ngụy quyền Sài Gòn dự định chọn bờ nam cầu Hiền Lương để tổ chức kỷ niệm 10 năm ngày ký hiệp định Giơ-ne-vơ (20-7-1954) với ý đồ chính trị thâm độc và phản động. Nhưng quân ta đã 'tương kế, tựu kế' bằng cách bố trí một dàn quân nhạc với gần 100 nhạc công tại vị trí sát bờ Bắc sông Bến Hải thổi những bài ca cách mạng vào micrô rồi phóng lên loa tăng âm cỡ lớn, tạo nên một dàn âm thanh cực đại 'đánh' vào tai địch phía bờ sông bên kia. Nghe thấy những giai điệu cách mạng thân quen, đồng bào ta ở bờ Nam ra sông Bến Hải để cùng hướng về miền Bắc ruột thịt với tất cả niềm tin dành cho ngày chiến thắng và thống nhất non sông sẽ sớm trở về Tổ quốc Việt Nam.
Dù không phải đứng hàng tiếng đồng hồ luyện tập ngoài sân trời nắng và thuần thục từng thao tác điều lệnh đến mức tuyệt đối như các chiến sĩ tiêu binh, danh dự, song các chiến sĩ - nghệ sĩ quân nhạc cũng phải kỳ công rèn luyện từ hơi thở, nhịp phách đến vóc dáng, quân dung, từ kỹ thuật cá nhân đến hợp luyện toàn đội hình tập thể. Sự nghiêm trang, hùng dũng, chuẩn mực của Bộ đội danh dự hòa quyện vào vẻ đẹp hùng tráng, oai phong của Bộ đội quân nhạc trong các hoạt động nghi lễ trọng đại đã trở thành một biểu tượng văn hóa của Quân đội ta.
