Ðứng dậy sau vấp ngã
Chuyện xảy ra đã 13 năm trước. Hai ngày trước khi bảo vệ luận văn tốt nghiệp, Trần Xuân Thắng (thị trấn Bo) bị bắt về tội tàng trữ trái phép ma túy. Hồi học Ðại học Bách khoa, Thắng hay tụ tập, đua đòi bạn bè "xài" thử "cái chết trắng". Khói hê-rô-in khiến cậu đê mê, quên hết mệt nhọc sau những buổi thi hay những đêm ôn bài căng thẳng. Khi Công an quận Hai Bà Trưng kiểm tra hành chính tại công viên Tuổi trẻ, trong túi Thắng có 0,01 g hê-rô-in (vừa đủ mức khởi tố).
Bao hoài bão, tương lai rộng mở bỗng chốc tiêu tan. Bố mẹ nghe tin dữ về con trai út quá sốc, ngất xỉu. Hai năm tù là cái giá quá đắt cho những giây phút đua đòi. Hôm ra trại, Thắng mặc bộ quần áo thật đẹp, mong sẽ "lột xác" làm lại cuộc đời. Nhưng, ý nghĩ vu vơ vẫn lởn vởn trong đầu. "Mình trở về liệu có được tha thứ, chấp nhận? Hay tiếp tục lang bạt kiếp giang hồ?" Cuối cùng, Thắng quyết định về nhà, để đối diện với sự thật và chính mình.
Sự trở về của "con nghiện" làm phố xóm dậy lên những lời dị nghị. Ðã có lúc, sức ép bủa vây khiến Thắng nản lòng. Nhưng rồi, bản lĩnh và quyết tâm sửa sai không cho phép cậu chùn bước. Thắng muốn chứng minh với mọi người bằng chính việc làm của mình. Cậu nhờ bố mẹ "cắm" sổ đỏ, vay ngân hàng 50 triệu đồng mở quán bán đồ điện và xe đạp.
Những lời xì xào "Không khéo lại hút hít hết thôi!" vẫn chưa dứt. Mặc kệ dư luận, Thắng chuyên tâm buôn bán, làm ăn. Mọi việc hanh thông, thu nhập dần khấm khá. Thắng tìm được tình yêu từ cô gái cùng xóm Lê Thị Thanh Mai. Gia đình cô hết sức khuyên can, chỉ lo con gái sẽ khổ, ngộ nhỡ "nó lại ngựa quen đường cũ". Song, sự chân thành và khát khao hoàn lương của Thắng đã chứng tỏ Mai không trao nhầm niềm tin. Tổ ấm hai vợ chồng giờ còn ngọt ngào hơn, khi bi bô tiếng cười con trẻ.
Nghĩ về quãng đời đã qua, Thắng không khỏi nuối tiếc. Nhưng ngẫm lại, cậu bảo "vẫn còn may!". Biết đâu, không có lần vấp ngã ấy, Thắng vẫn còn đắm chìm trong nghiện ngập. "Cậu ấy đã tìm lại được chính mình", lời khen của Thượng sĩ Bùi Mạnh Tiến, phụ trách địa bàn dành cho Thắng quả thật không quá lời.
Sai lầm lớn nhất trong cuộc đời Bùi Duy Tân (xóm Trám, xã Bắc Sơn) xuất phát từ một phút bồng bột, khi cùng trai làng đánh nhầm người trộm chó cuối năm 2005. Sau một tháng tạm giam, hôm 28 Tết, Tân được tại ngoại vì thành khẩn khai báo. Thêm nỗi đau lớn, khi bố Tân, trên đường đi đón con thì bị tai nạn giao thông, qua đời. Nợ ông một lời tạ lỗi, Tân vô cùng ân hận và thầm nhủ: sẽ nỗ lực sửa sai để chuộc lỗi. Hôm TAND huyện xử 36 tháng tù treo, Tân vừa mừng vừa lo. Mừng vì được khoan hồng, hưởng án nhẹ, nhưng đột nhiên phải trở thành trụ cột gia đình, bản thân mang án tích, không biết cuộc sống thế nào. Sau nhiều đêm trằn trọc, Tân nghĩ, phải chăm chỉ làm ăn, vực dậy kinh tế gia đình. Hết trồng ngô, mía, keo, rồi nuôi lợn, việc gì cũng đến tay. Trời cũng thử thách lòng người. Sâu, rệp đục thân mía, vườn ngô xơ xác sau trận lũ quét, Tân chỉ biết thở dài ngao ngán. "Thua keo này, bày keo khác", nỗ lực của Tân rồi cũng được bù đắp, thu hoạch sau mỗi mùa vụ khá hơn. Mức lương bảo vệ nhà trường chỉ hơn một triệu đồng, Ban giám hiệu cũng tạo điều kiện cho Tân làm tổ trưởng văn phòng để có thêm thu nhập.
Qua nhiều lần gần gũi tiếp xúc, Bí thư đoàn xã Nguyễn Khắc Thành thấu hiểu tâm tư chàng trai Mường ít nói. Ban đầu, khi anh Thành thuyết phục Tân tham gia sinh hoạt đoàn, cậu rất ngại ngùng, tự ti; làng xóm cũng không ít người "điều ra, tiếng vào". Anh Thành đứng ra giải thích cho bà con hiểu, bản chất thanh niên không xấu, sai lầm chỉ là nhất thời, "đánh kẻ chạy đi chứ không ai đánh người chạy lại". Những lời động viên chân thành: "Lỗi lầm là quá khứ, mình còn trẻ, phải cố gắng phấn đấu, khẳng định bản lĩnh để họ thấy con người thật của mình!" khiến Tân thêm vững tin, vượt qua mặc cảm. Cậu hăng hái tham gia công tác đoàn, rồi được bầu làm bí thư đoàn xóm. Từ khi có tân bí thư đoàn năng nổ, phong trào đoàn sôi nổi hẳn lên. Tin mừng liên tiếp đến, Tân được bà con tín nhiệm giới thiệu, trúng cử HÐND xã và vinh dự được kết nạp Ðảng. Tân tâm sự: "Ðảng viên phải luôn đi đầu trong mọi phong trào. Em đang xin đi học địa chính nâng cao trình độ và phấn đấu tốt hơn nữa, để không phụ niềm tin yêu của mọi người".
Chia sẻ yêu thương
Trở về với hai bàn tay trắng, khó khăn thường gặp là thiếu vốn làm ăn. Cuộc sống mới ra tù quá khó khăn, vợ bỏ, con dại, không có việc làm, Bùi Hồng Dương (khu Tân Nhất, thị trấn Bo) viết đơn "cầu cứu", khát khao đề nghị xin được vay năm triệu đồng làm vốn sinh nhai. Thấu hiểu hoàn cảnh và tâm nguyện ấy, công an huyện đứng ra bảo lãnh để Dương được vay vốn từ Quỹ hoàn lương. Quỹ mang đậm tính xã hội hóa, do các doanh nghiệp và nhà hảo tâm ủng hộ, tuy không nhiều, nhưng tấm lòng luôn rộng mở. Trưởng công an huyện Kim Bôi - Ðào Văn Minh bộc bạch: "Một chút tiền trợ giúp tuy nhỏ, nhưng "một miếng khi đói bằng một gói khi no", sẽ giúp người lầm lỗi ấm lòng, có thêm cơ hội hướng thiện, bởi đôi khi chỉ trong một phút quẫn bách, họ có thể lại trở về con đường cũ tối tăm".
Cảm hóa, giáo dục, tạo điều kiện cho hơn 400 người lầm lỗi trên địa bàn hoàn lương, nhanh chóng ổn định cuộc sống là mong muốn của chính quyền, công an và mỗi người dân huyện Kim Bôi. Xuất phát từ trách nhiệm và tình thương, những việc làm cụ thể, thiết thực chính là "thần dược" tiếp sức để họ xóa bỏ mặc cảm, vượt qua rào cản kỳ thị, nỗ lực tìm đường về nẻo thiện.
