Bước ngoặt cuộc đời Yêu khoa học, ham học hỏi từ nhỏ. Mới 13 tuổi, B.Slat đã quan tâm đến cơ chế vận hành của... tên lửa, và thậm chí còn tự chế ra một phiên bản tên lửa cho riêng mình, ở độ tuổi mà các bạn đồng trang lứa vẫn “ăn chưa no, lo chưa tới”. Tư chất thông minh đi kèm nỗ lực hơn người, cánh cửa trở thành một kỹ sư hàng không rộng mở với cậu. Tất cả có lẽ sẽ đi theo con đường đã định nếu không có kỳ nghỉ “định mệnh” ở Hy Lạp.
“Tôi tham gia lặn khám phá ở Hy Lạp năm 16 tuổi và tôi chợt nhận ra rằng, tôi băng qua nhiều túi nhựa hơn cả cá” - Slat nhớ lại. Cậu không thể quên cảm giác bất lực trước một “núi rác” khổng lồ trôi trên mặt biển.
Nhưng, Boyan Slat không mãi chìm đắm trong sự thất vọng. Những câu hỏi rõ ràng hơn đã hiện ra trong đầu cậu: “Tại sao chúng ta không thể dọn sạch rác?”; “Tại sao dọn sạch đại dương lại khó đến như vậy?” Từ những câu hỏi “tại sao” ấy, Slat bắt đầu dành thời gian lên mạng tìm kiếm thông tin và kết hợp kiến thức đã học, với mong muốn từng bước trả lại sự trong xanh cho đại dương.
Để có được bản phác thảo ý tưởng ban đầu, Slat đã liệt kê được hơn 50 vấn đề có thể gặp phải, và tìm cách trả lời từng câu hỏi trong suốt một năm rưỡi. Năm 2012, tại Sân khấu Ted (một diễn đàn dành cho người trẻ) xuất hiện một chàng trai mảnh khảnh với mái tóc bồng bềnh như sóng biển cùng đôi mắt xanh thăm thẳm, say sưa diễn giải về tham vọng “dọn sạch đại dương”.
Một năm sau đó, cậu đã huy động thành công hàng trăm nghìn USD cho dự án từ các nhà đầu tư và những người yêu khoa học. Boyan Slat thuyết phục đối tác bằng sự chân thành, bằng ngọn lửa kiên định và suối nguồn tuổi trẻ dạt dào.
Năm 19 tuổi, Boyan Slat từ bỏ trường đại học, thành lập Công ty “The Ocean Cleanup” (tạm dịch: Dọn sạch đại dương). Kể từ đây, cậu dành toàn bộ tâm lực cho đứa con tâm huyết ấy. Bản lĩnh hiếm có
The Ocean Cleanup là hệ thống ống nổi được ghép thành hình chữ V, neo sâu xuống biển. Các hệ thống này sẽ đặt theo đường đi của các dòng hải lưu lớn để “ép” rác thải trôi vào, và tập hợp tại góc hẹp của chữ V khổng lồ. Phía bên dưới vẫn hở, bảo đảm phần lớn các sinh vật biển đều có thể bơi qua mà không ảnh hưởng đến tập tính sinh hoạt hằng ngày của chúng. Rác thải sẽ được phân loại và xử lý tái chế.
Theo tính toán của nhóm The Ocean Cleanup, tấm chắn dài 100km hoạt động trơn tru trong 10 năm sẽ giúp thu gom tới 42% rác thải ở “núi” rác trôi trên Thái Bình Dương, tương đương hơn 70 nghìn tấn! Ngay lập tức, phát minh của Boyan Slat đã gặp phải vô số hoài nghi từ các nhà khoa học thuộc khắp các lĩnh vực. Họ cho rằng cậu quá ảo tưởng, khi mà ngay cả những tên tuổi lớn trong ngành môi trường học còn không “dám” mơ đến viễn cảnh đại dương không còn rác.
Nhà sáng chế trẻ đáp lại: “Tôi đã chuẩn bị cho điều này (bị chỉ trích). Đây là cái mà tôi gọi là thế tiến thoái lưỡng nan của người phát minh. Để phát triển ý tưởng của mình, tôi phải giao tiếp với thế giới và truyền thông. Truyền thông như con dao hai lưỡi và bạn phải sẵn sàng đón nhận chỉ trích, vì dù sao tất cả cũng mới là ý tưởng”.
Chàng trai 22 tuổi tiếp tục nghiên cứu và công bố bản báo cáo dài 530 trang dựa trên kết quả phân tích liên quan đến các ngành hải dương học, sinh thái học, môi trường học, tài chính... để chứng minh tính khả thi của phương pháp chữ V. Boyan Slat đáp lại những sự dè bỉu bằng một nụ cười đầy cương quyết: “Lịch sử loài người là một chuỗi những điều tưởng như bất khả thi, nhưng rồi cuối cùng mọi thứ vẫn đâu vào đấy”.
Không có giấc mơ nào quá lớn và không có kẻ mộng mơ nào quá bé nhỏ. Vượt qua mọi rào cản, Boyan Slat và các cộng sự vui mừng cho biết hệ thống The Ocean Cleanup đầu tiên sẽ xuất hiện trong năm nay, tại vùng biển giao giữa Nhật Bản và Triều Tiên để cải thiện phần nào tình trạng ô nhiễm đại dương - niềm mơ ước không chỉ của nhóm sáng chế mà còn là của cả thế giới.
Khi người ta trẻ Kể từ khi xuất hiện trên Sân khấu Ted, Boyan Slat đã trở thành một trong những thần tượng của giới trẻ yêu khoa học. “Thiên tài”! - Rất nhiều người đã dành mỹ từ này cho nhà phát minh Hà Lan. Nhưng có lẽ, từ tận bên trong, Boyan Slat chỉ đơn giản là một người trẻ dám nghĩ và dám làm.
Boyan Slat say sưa nói về dự án của mình với tất cả niềm đam mê, cháy bỏng và trong trẻo. Khi đăm chiêu với thực trạng ô nhiễm đại dương, lúc lóng ngóng tay chân rất trẻ con trước những ý tưởng cứ chực tuôn trào không thể diễn đạt kịp thời. “Nhiệm vụ của tôi là dọn sạch đại dương này” - Slat tin rằng công việc mình đang thực hiện là định mệnh của cuộc đời mình, một cách thành thực nhưng cũng có phần ngông cuồng.
Hãy còn quá sớm để khẳng định mức độ thành công của dự án đầy tham vọng kia. Nhưng, chàng trai 22 tuổi ấy đã làm được điều mà rất nhiều người thèm muốn: Tự tay thực hiện ước mơ.
Người trẻ không hề thiếu ý tưởng. Khát khao khám phá và đầy mơ mộng, rất nhiều những “người trẻ” mơ ước cải tạo thế giới này. Song, những dị nghị, định kiến và cả những sợ hãi mơ hồ đã cản bước họ. Ngay cả cựu Thủ tướng Anh Đ.Ca-mơ-rôn (David Cameron) cũng từng gọi lớp trẻ ở Anh là “những kẻ rập khuôn lười biếng”, và tỏ ra không mấy tin tưởng về khả năng thành công của họ trong tương lai.
Và Boyan Slat đã xuất hiện, để một lần nữa khiến những người chỉ trích như ông Cameron phải suy nghĩ lại. Nhỏ bé, nhưng quyết tâm và đủ đam mê học hỏi để đi đến tận cùng con đường, Boyan Slat sẽ là “ngọn đuốc giữa đại dương”, là nguồn cảm hứng soi đường, đối với rất nhiều bạn trẻ còn đang tìm kiếm lẽ sống cho riêng mình, để rồi làm được điều gì đó tốt đẹp cho thế giới.
“Thiên nhiên không cần con người. Con người mới cần thiên nhiên” - trích video của dự án “Thiên nhiên đang lên tiếng”. Boyan Slat không có tham vọng làm sạch đại dương để cứu Trái đất. Cậu chỉ đang làm mọi thứ để bảo vệ nguồn sống của con người và các loài sinh vật khác - những người anh em cùng chia sẻ dinh dưỡng từ Mẹ Thiên nhiên. Dự án của cậu cũng là lời nhắc nhở: Đã đến lúc loài người trả nợ thiên nhiên.
