Người mua cần gì, người bán có đó
Mùa Tết đến, nhu cầu đổi tiền mới, tiền lẻ để lì xì tăng cao. Chỉ cần tìm kiếm trên Facebook với từ khóa “đổi tiền lì xì Tết”, hàng trăm bài đăng quảng cáo dịch vụ này sẽ xuất hiện. Các hội, nhóm trao đổi tiền lẻ, tiền mới cũng rất sôi nổi với lượng thành viên tham gia đông đảo. "Văn mẫu" chung cho những bài quảng cáo này là “phí đổi thấp”, “phí giao dịch thấp”, “đầy đủ mệnh giá”, “tiền đẹp theo số seri”, “tiền có bộ số phát tài”... Các chủ giao dịch luôn tỏ ra uy tín, sẵn sàng giao dịch trực tiếp, bảo đảm chất lượng tiền. Nếu không thể đến tận nơi, người mua cũng có thể đặt hàng online và kiểm tra tiền trước khi thanh toán.
Mỗi giao dịch đổi tiền như thế này sẽ mất phần trăm phí đổi, phụ thuộc vào mệnh giá tiền, chất lượng tiền và loại tiền. Cụ thể, các mệnh giá từ 50 nghìn đồng trở xuống có mức phí đổi 6%, mệnh giá lớn hơn có mức phí là 5%. Ở những cơ sở khác, tỉ lệ giao dịch này có thể lên tới 8% hay 10%. So với tiền mới, tiền “lướt” có mức phí đổi thấp hơn từ 2-3%.
Anh Nguyễn Trường Nhật (Đống Đa, Hà Nội) chia sẻ, anh đã từng sử dụng dịch vụ đổi tiền mới lì xì cho lịch sự. Đổi 1 triệu đồng tiền mới có mệnh giá 100 nghìn đồng, anh nhận lại được 900 nghìn đồng sau khi trừ phí đổi. “Do tôi đổi sớm, lại chỗ người quen giới thiệu nên mất phí 100 nghìn đồng, những chỗ khác có thể phải mất tới 15-18%”, anh Nhật cho biết thêm.
Không chỉ đổi tiền mới, các cơ sở này còn cung cấp dịch vụ “mua tiền số seri đẹp”. Những tờ tiền này thường có số 3, số 9 hay số 6 hoặc số 8. Càng nhiều các số này, được sắp xếp theo dãy càng đẹp thì giá trị càng cao. Ngoài ra còn có dịch vụ tìm số se-ri theo ngày tháng năm sinh, dãy số mong muốn và cũng không có giá cố định nào cho dịch vụ này. Thường tờ tiền có mệnh giá cao từ 100 nghìn đồng trở lên thì giá trao đổi sẽ gấp đôi, gấp 3 thậm chí gấp 5 khi xuất hiện tình trạng ép giá.
Bạn Hoàng Mai Anh (Thanh Xuân, Hà Nội) chia sẻ, bản thân đã có ý định mua những tờ seri ngày tháng năm sinh hoặc dãy số phát tài "393939" để mừng tuổi bố mẹ lấy may nhưng đã lập tức từ bỏ ý định sau khi nghe mức giá lên tới 2 triệu đồng.
Cẩn thận tiền mất tật mang
Việc đổi tiền lẻ, tiền mới, đặc biệt là tiền số seri đẹp, tiềm ẩn nhiều rủi ro do người dùng khó kiểm chứng được độ tin cậy của người cung cấp dịch vụ. Hầu hết các nhà cung cấp này đều chỉ có trên mạng xã hội, không có thông tin, địa chỉ cụ thể thực tế. Để thực hiện giao dịch đổi tiền, người dân thường phải chuyển khoản đặt cọc trước. Tuy nhiên, không ít trường hợp, sau khi đặt cọc không thể liên lạc được với người nhận đổi tiền, hoặc nhận lại số tiền ít hơn so với thỏa thuận ban đầu. Trường hợp người mua muốn nhận số seri đẹp càng tăng khả năng nhận được tiền giả vì mỗi dãy số chỉ có một tờ tiền mệnh giá.
Suýt trở thành nạn nhân của dịch vụ này, anh Nguyễn Văn Huy (Đống Đa, Hà Nội) chia sẻ: Tôi giao dịch trên mạng với tài khoản Huong Hoang, nhận tiền tại địa chỉ ở Mỗ Lao (Hà Đông, Hà Nội). Khi tiền vừa giao đến, chưa kịp kiểm đếm thì bên kia đã giục chuyển khoản liên tục để người giao hàng còn về. Kết quả là sau kiểm đếm, phát hiện ra số lượng tiền chỉ là 17 triệu đồng, thiếu 3 triệu đồng so giao dịch ban đầu, tiền cũng không mới như quảng cáo.
Một trường hợp khác không may mắn như anh Huy, chị Nguyễn Mai Trang (Hoàng Mai, Hà Nội) đã giao dịch một tờ tiền 200 nghìn đồng với số seri đẹp "8888" với giá 3 triệu đồng. Về kiểm tra kỹ lại tờ tiền chị mới phát hiện ra số seri này đã bị người bán tinh xảo cắt ghép, khi đó đã quá muộn, người bán đã chặn số và “biến mất”.
Theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, việc đổi tiền cũ sang tiền mới chỉ được thực hiện trong trường hợp đồng tiền bị rách, nát, hư hỏng đến mức không còn giá trị lưu thông. Mục đích của quy định này là để bảo đảm chất lượng tiền tệ và duy trì sự ổn định của hệ thống thanh toán. Tuy nhiên, để phục vụ nhu cầu của khách hàng, một số ngân hàng thương mại đã có những chính sách linh hoạt hơn. Cụ thể, khi ngân hàng còn dư nguồn tiền mới và nhận thấy nhu cầu đổi tiền của khách hàng, họ có thể thực hiện việc đổi tiền cũ sang tiền mới một cách miễn phí. Điều này giúp khách hàng thuận tiện hơn trong việc giao dịch và không vi phạm các quy định hiện hành của Ngân hàng Nhà nước.
Luật sư Diệp Năng Bình (Trưởng văn phòng luật sư Tinh Thông Luật) cho biết, các hành vi thu đổi tiền mới, tiền lẻ của các nhân, tổ chức nhằm hưởng phần trăm chênh lệch là hành vi vi phạm pháp luật theo Điều 12 và Điều 13 của Thông tư số 25/2013/TT-NHNN. Các hành vi này có thể bị xử phạt từ 20-40 triệu đồng đối với cá nhân, 40-80 triệu đồng đối với tổ chức. Ngoài ra còn có thể bị truy cứu dưới tội danh lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.