Kinh tế vẫn đối mặt nhiều khó khăn, thách thức
Trên cơ sở tình hình thị trường trong nước quý I/2024, đánh giá tình hình thế giới và phân tích các yếu tố tác động tới lạm phát của Việt Nam trong thời gian tới, chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Bích Lâm - nguyên Tổng cục trưởng Thống kê, cho rằng, thực tế, quý I/2024, kinh tế Việt Nam vẫn phải đối mặt nhiều khó khăn, thách thức của một nền kinh tế có độ mở lớn. Cụ thể, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng theo giá so sánh chỉ tăng 5,1% so cùng kỳ năm trước. Điều này phản ánh khó khăn của các hộ gia đình khi việc làm và thu nhập vẫn bị ảnh hưởng do sự phục hồi chậm và yếu của nền kinh tế; tỷ lệ hộ gia đình gặp khó khăn về tài chính còn cao, phải thắt chặt chi tiêu…
Mặt khác, chỉ số Quản lý thu mua quốc gia (PMI) đã đạt hơn 50 trong hai tháng liên tiếp, sau khi đạt dưới 50 trong cả bốn tháng cuối năm 2023. Điều này được phản ánh qua khảo sát của Tổng cục Thống kê về đơn đặt hàng xuất khẩu. Trong quý I/2024 so quý IV/2023, chỉ có 19,1% số doanh nghiệp khẳng định số đơn hàng xuất khẩu mới cao hơn; 47,3% số doanh nghiệp có đơn hàng xuất khẩu mới ổn định và 33,6% số doanh nghiệp có đơn hàng xuất khẩu mới giảm.
Theo TS Nguyễn Bích Lâm, những diễn biến này là do tổng cầu tiêu dùng cuối cùng của nền kinh tế phục hồi chậm; thị trường đầu ra của doanh nghiệp "trầm lắng".
Chia sẻ quan điểm về vấn đề này, tại buổi họp báo công bố số liệu thống kê kinh tế-xã hội quý I/2024 mới đây, bà Nguyễn Thu Oanh - Vụ trưởng Thống kê Giá (Tổng cục Thống kê) nhận định, lạm phát trong nước chịu áp lực rất lớn với rủi ro lạm phát từ nền kinh tế thế giới. Thêm vào đó, hiện nay giá nguyên vật liệu đầu vào thế giới đang ở mức cao trong khi tình hình kinh tế, chính trị trên thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp cũng tạo nên những thách thức không nhỏ với Việt Nam.
Bà Nguyễn Thu Oanh phân tích sâu hơn, Việt Nam là nước nhập khẩu nhiều nguyên liệu phục vụ sản xuất nên biến động của giá hàng hóa trên thế giới sẽ ảnh hưởng đến chi phí, giá thành, tạo áp lực cho sản xuất của doanh nghiệp và từ đó đẩy giá hàng hóa tiêu dùng trong nước tăng lên. Việc đồng USD tăng giá làm tăng chi phí nhập khẩu nguyên nhiên vật liệu, gây sức ép lên mặt bằng giá hàng hóa trong nước.
 |
| Sự biến động của giá hàng hóa trên thế giới sẽ ảnh hưởng đến chi phí, giá thành và tạo áp lực đối với hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. Ảnh: NGUYỄN HÀO |
Cẩn trọng đề xuất các giải pháp điều hành giá
Để kiểm soát lạm phát năm 2024 đạt được mục tiêu Quốc hội đề ra, bà Nguyễn Thu Oanh khẳng định, Tổng cục đã xây dựng ba kịch bản lạm phát cho năm 2024, tương ứng với Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân năm lần lượt là 3,8%; 4,2% và 4,6%. Các kịch bản lạm phát này được xây dựng thông qua dự báo biến động giá của các nhóm hàng hóa và dịch vụ ảnh hưởng nhiều tới chỉ số giá tiêu dùng như: lương thực, thực phẩm, điện sinh hoạt, xăng dầu, dịch vụ y tế, dịch vụ giáo dục…
Ngoài ra, các yếu tố nội tại nền kinh tế cũng tác động đến lạm phát, như việc thực hiện điều chỉnh giá dịch vụ do nhà nước quản lý theo hướng tính đúng, tính đủ các yếu tố, các chi phí thực hiện vào giá dịch vụ y tế và học phí giáo dục... Hay các yếu tố như: Tập đoàn Điện lực có thể tiếp tục tăng giá điện; nguyên liệu đầu vào như: xăng dầu, than đều đang ở mức cao; việc cải cách tiền lương từ ngày 1/7 tới đây… sẽ kéo theo giá các hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng trong gia đình tăng lên. Cùng với đó, thiên tai và dịch bệnh có thể gây ảnh hưởng đến giá lương thực, thực phẩm tại một số địa phương, điều này cũng sẽ tác động làm tăng CPI. Đặc biệt, các chương trình hỗ trợ phục hồi kinh tế, giải ngân vốn đầu tư công của Chính phủ dự kiến cũng sẽ gây áp lực lên mặt bằng giá trong thời gian tới.
Trên cơ sở phân tích này, đại diện Tổng cục Thống kê cho biết, Tổng cục đã kiến nghị một số giải pháp như sau: Ban chỉ đạo điều hành giá của Chính phủ chủ trì, chỉ đạo các bộ, ban, ngành xây dựng và báo cáo các phương án tăng giá các mặt hàng thiết yếu với mức độ tăng và thời điểm cụ thể để xem xét quyết định về mức độ và thời điểm điều chỉnh giá các mặt hàng, dịch vụ do Nhà nước quản lý phù hợp, chủ động, đồng bộ, thống nhất bảo đảm mục tiêu kiểm soát lạm phát.
Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương theo dõi chặt chẽ diễn biến giá cả, lạm phát trên thế giới, kịp thời cảnh báo các nguy cơ ảnh hưởng đến giá cả, lạm phát của Việt Nam để có các biện pháp ứng phó phù hợp nhằm bảo đảm nguồn cung, bình ổn giá trong nước. Từ đó có giải pháp điều hành phù hợp và chủ động chuẩn bị các nguồn hàng vào dịp cuối năm nhằm hạn chế tăng giá, tăng cường công tác thông tin, truyền thông, đưa thông tin kịp thời, minh bạch, tạo sự đồng thuận trong dư luận đối với công tác điều hành giá của Chính phủ, để vừa ổn định tâm lý người tiêu dùng, vừa ổn định kỳ vọng kiểm soát lạm phát.
