Điều thứ tư trong năm điều Bác Hồ dạy

Tháng 9, mùa khai trường, đã ở tuổi ngũ thập tri thiên mệnh tôi bỗng nhớ về những điều Bác dạy thuở nhi đồng. Bởi vì lời của Bác tuy giản dị, dễ nhớ, dễ thuộc nhưng nghiêm túc mà nói thì làm theo cả đời cũng chưa hết. Trước những sự cố môi trường thời gian vừa qua và quan sát thực trạng vệ sinh đô thị quanh ta, tôi nghĩ, Năm điều Bác Hồ dạy không chỉ các em nhỏ mà cả người lớn cũng cần phải học, ngay cả điều tưởng như không mấy khó. Ấy là tôi muốn nói tới điều thứ tư: “Giữ gìn vệ sinh thật tốt”. Vì sao giữ gìn vệ sinh lại được Bác Hồ căn dặn các em học sinh phải làm thật tốt cùng bốn điều hệ trọng khác trong phấn đấu và rèn luyện là: “Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào/ Học tập tốt, lao động tốt/ Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt.../ Khiêm tốn, thật thà, dũng cảm”?

Giữ vệ sinh là việc chắc ai cũng hiểu và thấy không khó thực hiện. Thế nhưng hiện nay nhiều người (bao gồm cả người lớn lẫn trẻ nhỏ) chẳng những không giữ mà còn đang làm mất vệ sinh bằng sự tùy tiện, vô ý thức đáng kinh ngạc. Ngay giữa Thủ đô hễ có sự kiện tụ họp đông người thì y như rằng rác thải sinh hoạt tràn ngập. Mấy ngày mở tuyến phố đi bộ mới quanh hồ Hoàn Kiếm, công nhân vệ sinh môi trường phải làm liên tục năm ca/ngày, dọn rác 24/24 giờ mà vẫn không xuể. Nhiều khu vực ở Thủ đô, mương thoát nước bị đủ thứ rác thải làm tắc nghẽn, mùi xú uế bốc lên nồng nặc, vậy mà nhiều người cả dân lẫn “quan” vẫn thấy mình vô can. Thế nên có chuyện “ông Tây dọn rác” (James Joseph Kendall, người Mỹ) tại phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy hồi tháng 5 vừa qua, mới được Ban tổ chức Giải thưởng Bùi Xuân Phái trao giải “Việc làm - Vì tình yêu Hà Nội” năm 2016! Là người Hà Nội liệu bạn có nghĩ gì về điều này không?

Suy rộng ra, những người thiếu ý thức giữ gìn vệ sinh công cộng hẳn không thể thật sự biết cách giữ gìn thân thể và ngôi nhà của họ sạch sẽ. Những người đang tâm buôn bán thực phẩm bẩn, đầu độc người tiêu dùng từ từ hoặc ngay lập tức, khó có thể là một nhân cách ngay ngắn, trong sạch. Còn những kẻ dự mưu hay đồng loã trong các “dự án” xả chất thải độc hại, huỷ hoại môi trường sông, biển, đất liền thời gian qua, để lại hậu quả kéo dài nhiều thập kỷ, chắc chắn tâm hồn và đạo đức đã “mất vệ sinh” từ lâu; đã bị ô nhiễm bởi sự tham lam, đen tối dẫn đến tội ác.

Chính vì vậy, “Giữ gìn vệ sinh thật tốt” là tiêu chí rèn luyện rất quan trọng, là một trong những phần cơ bản góp nên đạo đức và nhân cách một con người từ lúc tuổi còn thơ. Việc tưởng nhỏ và dễ thực hiện (vì vậy cũng dễ bị chủ quan, coi nhẹ trong lúc dạy và học) nhưng để duy trì thường xuyên, liên tục trong suốt cả cuộc đời lại không dễ chút nào! Nó phải được gây dựng, giáo dục thường xuyên, bền bỉ mới có thể trở thành thói quen văn minh trong hành xử văn hóa. Thói quen và hành xử này hiện nay đang ở mức khá thấp và tiềm ẩn những hệ luỵ không hề thổi phồng trong tương lai.

Theo số liệu của Bộ Giáo dục và Đào tạo (tính ở thời điểm tháng 9 năm ngoái), cả nước ta có khoảng 4,4 triệu trẻ em mầm non và 15 triệu học sinh phổ thông, chiếm tỷ lệ hơn một phần năm dân số đất nước. Nếu gần 20 triệu trẻ em, học sinh sau khi rời ghế nhà trường, bước vào tuổi trưởng thành là những công dân biết “giữ gìn vệ sinh thật tốt” theo nghĩa trọn vẹn của điều này thì sẽ tốt biết bao! Mong các thầy giáo cô giáo, đặc biệt là các em học sinh, ngoài dạy và học những điều lớn lao, thông thái đừng xem nhẹ nhận thức cùng việc rèn luyện điều thứ tư trong Năm điều Bác Hồ dạy đã được cô đúc giản dị mà vô cùng sâu sắc.