Từ bất ngờ thú vị...
Chắc chắn 1977 Vlog là cái tên mang lại bất ngờ thú vị nhất năm 2019, khi ba chàng trai trẻ lần đầu làm phim đã đĩnh đạc nhận nút vàng, chỉ sau bốn clip độc đáo thu hút lượng người xem kỷ lục. Lấy cảm hứng từ những tác phẩm văn học nổi tiếng như Tắt đèn, Lão Hạc, Chí Phèo, Sống mòn, Vợ chồng A Phủ... rồi kết hợp khéo léo với những câu nói đang thịnh hành và trở thành trào lưu trong giới trẻ, nhóm tác giả đã tạo nên những sản phẩm hài hước, trẻ trung nhưng cũng không kém phần sâu sắc, chuyển tải những thông điệp sống lành mạnh tới người trẻ hôm nay. Khoản đầu tư trang phục khiêm tốn từ 200 đến 400 nghìn đồng cho mỗi clip, thiết bị quay duy nhất là chiếc máy tính bảng, cảnh ngoại thì chờ đêm xuống mới có thể thực hiện, dùng nến hoặc đèn pha xe máy để tạo nguồn ánh sáng ghi hình... Đó là tất cả những gì mà đoàn làm phim này cần, để đoạt nút vàng danh giá của YouTube.
 |
Chủ nhân NTN Vlogs với những nút vàng YouTube.
Tính đến hết tháng 11, Chị Dậu Parody - Kỷ nguyên hắc ám đã đạt tới 13 triệu lượt xem. Chí Phèo - Hồi ký của một dân chơi cũng đạt 9,5 triệu lượt. Gần 10 triệu views cho Spoil phim mới Cậu Vàng cực mạnh và cũng chừng đó cho Vợ chồng A Phủ Parody - Vòng xoáy của bạc... Chọn tông mầu đen trắng cho toàn bộ các phim ngắn, làm méo giọng thoại cho gần với cách nói của người ngày xưa, mỗi clip hoàn chỉnh ngốn của bộ ba khoảng chục ngày sáng tạo. Và trái ngọt mà họ nhận lại, khi kênh được bật chức năng kiếm tiền (nút vàng biểu tượng cho đoạn quảng cáo được chèn vào sẽ xuất hiện trên các video) sẽ là những khoản doanh thu trong mơ từ số lượt xem cũng như lượt quảng cáo của các nhãn hàng.
Bà Tân - người phụ nữ nông dân nhỏ thó, chỉ “cao 1,1m và nặng 32kg” đã làm được điều kỳ diệu vào giữa năm 2019, khi nhận nút vàng chỉ sau ba tuần phủ sóng cộng đồng mạng, khi thu hút 41 triệu lượt views chỉ bằng những món ăn thức uống cùng mang công thức chung “siêu to, siêu khổng lồ”. Cách nói chuyện hồn nhiên, dân dã kiểu “cuộc đời bà gần 60 nồi bánh chưng” hay “các cháu thấy bà có ngầu không” cùng những mẹt, những nồi, những cốc đĩa đồ ăn mà bà cần mẫn đi chợ, chế biến hàng ngày đã giúp người phụ nữ này sở hữu tới 3,34 triệu sub - một con số trong mơ ngay cả với những người nổi tiếng được công chúng nhớ mặt thuộc tên.
Cũng phải kể tới thành công của Lâm Vlog của chàng trai sinh năm 1990. Nghỉ học từ năm lớp 11, phải lăn lộn nhiều nghề để kiếm sống, vậy mà Lâm đã kịp sở hữu kho nội dung phong phú với hơn 500 clip đầy ắp những trải nghiệm hấp dẫn về ẩm thực, du lịch và những thử thách vượt lên chính mình. Lâm cũng đã kịp sở hữu hai nút vàng, cho Lâm Vlog (2,9 triệu sub) và Lâm TV (hơn 1 triệu sub) và thu hút tới một tỷ lượt xem, cho các sản phẩm giàu ý tưởng sáng tạo của chính mình.
... đến những bất ngờ gây khó hiểu
Mới đây, Nguyễn Thành Nam - chủ nhân NTN Vlog đã đăng tải một clip gây tranh cãi. YouTuber sinh năm 1994 này đã bó cả trăm con dao nhọn bằng băng dính sơ sài rồi thả từ trên nóc nhà xuống một miếng thịt dưới sân. Điều đáng nói là Nam không thể không biết sức ảnh hưởng rộng khắp của mình đến với cộng đồng tuổi teen đang coi anh như một thần tượng. Là người Việt duy nhất sở hữu bốn nút vàng cho cả bốn kênh nội dung (NTN Vlog, Funny Game, Monster NTN và NTN, trong đó kênh chuyên biệt về các thử thách mang tính hài hước NTN Vlog đạt lượng sub lên tới 8,12 triệu), Nam không hề đưa ra cảnh báo nguy hiểm, cũng chẳng có bất cứ động thái nào nhắc nhở những cô cậu học trò đừng dại dột thử làm theo bởi nếu con trẻ bắt chước như một trò vui, hệ lụy sẽ thật khôn lường. Bệnh viện Nhi đồng 2 vừa phải cấp cứu cho một cậu bé tám tuổi ở Nhà Bè, TP Hồ Chí Minh, sau khi em suýt mất mạng vì học theo một trò chơi trên YouTube hướng dẫn cách treo cổ tự tử mà không chết là một minh chứng đau lòng.
Và Khoa Pug, một YouTuber có tới 2,3 triệu sub cũng vừa khiến cộng đồng mạng “dậy sóng”, khi tải lên một clip có tựa đề Phụ nữ Nhật quỳ khóc xin cho quay phim được ăn, với nội dung được cho là bịa đặt và xúc phạm người khác. Cũng đừng quên những tay giang hồ vặt như Khá Bảnh, Dương Minh Tuyền... cũng đã từng lọt vào danh sách nhận nút vàng - nút bạc, bằng những nội dung cổ suý sặc mùi xã hội đen.
Công luận đã từng nhiều lần bức xúc lên tiếng, khi những kênh YouTube nhảm nhí, câu view bằng mọi giá đang ngày một nhiều như nấm mọc sau mưa. Đáng lo ngại là những cái tên kể trên đều nổi tiếng, đều thu hút sự quan tâm theo dõi của hàng triệu người dùng. Và cách họ chọn hướng đi thu hút sự tò mò, hiếu kỳ của số đông người trẻ bằng mọi giá mà dường như không chịu sự kiểm soát từ chính YouTube đang khiến nhiều bậc phụ huynh cảm thấy bất an.
Rất cần một bộ lọc hữu hiệu
Theo báo cáo của Công ty Nielsen, hiện có tới 92% người dùng internet Việt Nam có thói quen xem video trực tuyến hàng tuần, đạt tỷ lệ cao nhất trong khu vực Đông-Nam Á. Vài năm gần đây, không dừng lại là nơi để nghe nhạc và xem phim trực tuyến, YouTube đã trở thành ngôi nhà thứ hai, là mỏ vàng cho hàng triệu nhà sáng tạo nội dung (content creator) tha hồ vẫy vùng, thỏa sức gây ấn tượng bằng những ý tưởng sáng tạo không giới hạn của bản thân. Nút play YouTube (YouTube Play Buttons) chính là phần thưởng (YouTube Creator Awards) mà website chia sẻ video trực tuyến lớn nhất thế giới này dành tặng, khi kênh YouTube cá nhân của họ thu hút được một lượng người đăng ký theo dõi (subscribes - sub) đạt tới ngưỡng nhất định nào đó. Có ba loại nút play phổ biến hiện nay, Bạc khi đạt 100 nghìn sub, Vàng khi cán mốc một triệu sub và Kim cương - khi lượng sub chạm ngưỡng 10 triệu. Về lý thuyết, việc xem xét kỹ lưỡng trước khi tiến hành trao giải giúp YouTube kiểm soát được độ tuân thủ nguyên tắc cộng đồng của từng kênh cá nhân, nhằm sàng lọc những nội dung nhạy cảm bị cấm hoặc gây ảnh hưởng tiêu cực tới cộng đồng. Nhưng trong thực tế, chuỗi phản hồi bất tận của người dùng về những video mang nội dung xấu độc, gây tác hại chưa bao giờ có dấu hiệu kết thúc. Nguyên nhân chính là bởi YouTube được Alexa Internet - một công ty chuyên phân tích lưu lượng truy cập xếp hạng là trang web phổ biến thứ hai trên toàn cầu, với trung bình 65 nghìn video mới tải lên và thu hút hai tỷ lượt xem mỗi ngày. Quản lý, kiểm soát triệt để được khối lượng nội dung khổng lồ ấy gần như là điều không tưởng.
Rất may là vẫn có những lớp lưới lọc hỗ trợ, đủ để những người liều mạng, bất chấp nhất cũng phải dè chừng. YouTube đã từng có động thái quyết liệt khóa - tắt chức năng kiếm tiền hai kênh của Nguyễn Thành Nam, vì sản xuất những clip nhảm nhí vào đầu năm 2018. Bản thân nhóm thực hiện “trò đùa troll bom đường phố” phát trên kênh Monster NTN của Nam cũng từng bị cơ quan chức năng xử lý. Clip thả dao của Nam cũng đã nhận về lượng dislike (không thích) kỷ lục, lên tới 30 nghìn. Thậm chí nhiều hội nhóm còn phát động chiến dịch report để buộc chủ nhân gỡ bỏ video nhằm ngăn chặn ảnh hưởng tiêu cực tới con trẻ. Sau những quyết định kịp thời này, YouTube cũng đã bắt đầu siết chặt kiểm soát nội dung và hạn chế lượt view của kênh này xuống còn phân nửa. Còn Khoa Pug cũng phải tự xóa clip tệ hại về nữ phục vụ người Nhật, sau làn sóng phản đối mạnh mẽ của người dùng.
Tấm huân chương nào cũng có hai mặt, YouTube cũng không ngoại lệ. Truy cập mỗi ngày, người dùng có thể được giải trí với những sản phẩm thú vị của 1977 Vlog, Bà Tân Vlog... nhưng cũng có thể phải nhận về những thứ nhảm nhí, vô bổ và thậm chí xấu độc như vài thí dụ kể trên. Vì thế, thay vì chờ đợi sự sàng lọc của nhà cung cấp dịch vụ, cần tự thiết lập những rào chắn bảo vệ cộng đồng và cho cả chính mình để trở thành người tiêu dùng thông thái, kể cả trong không gian ảo.
