Việt Nam đã có bước tiến ấn tượng trong lĩnh vực năng lượng tái tạo

Chuyển dịch năng lượng đã và đang mở ra thị trường đầu tư khổng lồ cho doanh nghiệp tư nhân. Chỉ trong vòng một thập kỷ qua, Việt Nam đã có bước tiến ấn tượng trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện mặt trời và điện gió.

Điện mặt trời áp mái trong khu công nghiệp DEEP C, Hải Phòng. (Ảnh: HNV)
Điện mặt trời áp mái trong khu công nghiệp DEEP C, Hải Phòng. (Ảnh: HNV)

Từ chỗ gần như vắng bóng trên bản đồ năng lượng sạch khu vực, Việt Nam đã vươn lên nhóm dẫn đầu Đông Nam Á với tổng công suất lũy kế điện mặt trời đạt khoảng 18,6GW vào năm 2023; tổng công suất gió và mặt trời đã vượt 21GW. Đáng chú ý, phần lớn các dự án này do khu vực tư nhân đầu tư và vận hành, cho thấy năng lực huy động vốn, quản lý dự án và ứng dụng công nghệ ngày càng mạnh mẽ của doanh nghiệp Việt Nam.

Theo World Bank, Việt Nam cần huy động khoảng 135 tỷ USD cho quá trình chuyển dịch năng lượng giai đoạn 2021-2030, tức trung bình 13,5 tỷ USD mỗi năm, trong đó 75% dự kiến đến từ khu vực tư nhân. Theo các chuyên gia, đây là không gian để doanh nghiệp tư nhân tham gia ở nhiều khâu: Từ phát triển dự án, cung ứng thiết bị, dịch vụ kỹ thuật đến các giải pháp quản lý năng lượng thông minh. Sự ra đời của cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) cũng tạo điều kiện để doanh nghiệp sản xuất ký hợp đồng dài hạn với nhà phát triển năng lượng tái tạo, vừa ổn định chi phí, vừa bảo đảm tuân thủ tiêu chuẩn ESG (môi trường-xã hội-quản trị).

Song song với chuyển dịch năng lượng, cơ chế định giá carbon đang trở thành công cụ quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng xanh. Việt Nam đã khởi động lộ trình thiết lập thị trường carbon trong nước từ năm 2025, tiến tới vận hành toàn diện vào 2028-2029, tập trung vào các ngành phát thải lớn như điện, thép, xi-măng.

Cũng theo các chuyên gia, trong giai đoạn đầu, phần lớn hạn ngạch phát thải được phân bổ miễn phí nhằm giảm áp lực cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, cơ chế này sẽ tạo khuôn khổ pháp lý ban đầu để doanh nghiệp làm quen với việc tính đúng, tính đủ chi phí carbon, từ đó thúc đẩy đầu tư đổi mới công nghệ và áp dụng giải pháp sản xuất sạch hơn.

Ở giai đoạn sau, phạm vi ngành nghề được mở rộng, tỷ lệ miễn phí giảm dần, cơ chế đấu giá và giao dịch tín chỉ carbon sẽ trở thành phổ biến, đồng bộ với thông lệ quốc tế. Đây chính là nền tảng để doanh nghiệp Việt Nam tuân thủ quy định trong nước và chứng minh năng lực cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Đánh giá về thị trường carbon, các chuyên gia cho rằng, nhìn ở khía cạnh khác, còn là cơ hội kinh doanh mới. Doanh nghiệp đầu tư sớm vào công nghệ tiết kiệm năng lượng, tái chế phụ phẩm hay trồng rừng hấp thụ carbon có thể tạo ra tín chỉ carbon dư để bán lại trên thị trường. Với sự năng động và linh hoạt, đây chính là lợi thế mà khu vực tư nhân có thể khai thác đầu tiên. Nếu Việt Nam xây dựng được hệ thống tín chỉ carbon minh bạch, đạt chuẩn quốc tế, doanh nghiệp trong nước hoàn toàn có thể tham gia thị trường khu vực và toàn cầu, từ đó thu hút thêm ngoại tệ và vốn đầu tư xanh.

ndo_br_diengio.jpg
Các tua-bin gió tại dự án điện gió khu vực đồi chè Cầu Đất, Lâm Đồng. (Ảnh: BẢO VÂN)

Tất nhiên, cả chuyển dịch năng lượng và thị trường carbon đều đi kèm thách thức. Công nghệ sạch, thiết bị tiết kiệm năng lượng hay các dự án năng lượng tái tạo đều đòi hỏi vốn đầu tư lớn, trong khi đa số doanh nghiệp tư nhân Việt Nam là vừa và nhỏ. Việc tiếp cận tín dụng xanh còn hạn chế do thiếu tài sản bảo đảm, chưa đáp ứng tiêu chí ngân hàng. Các tổ chức tài chính trong nước cũng chưa có cơ chế đánh giá rủi ro môi trường đầy đủ.

Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp thiếu nhân lực am hiểu về tiêu chuẩn ESG (môi trường-xã hội-quản trị), hệ thống MRV (đo lường-báo cáo-thẩm định phát thải) hay các chứng chỉ xanh quốc tế, dẫn đến khó khăn khi tiếp cận những thị trường xuất khẩu áp dụng chuẩn mực khắt khe.

Khung pháp lý và hạ tầng hỗ trợ cũng chưa đồng bộ: Thị trường điện cạnh tranh, cơ chế DPPA, quy hoạch lưới truyền tải và hệ thống tiêu chuẩn xanh thống nhất vẫn đang trong quá trình hoàn thiện. Đồng thời, các điều kiện nền tảng cho kinh tế tuần hoàn như phân loại rác tại nguồn, logistics ngược, hệ thống thu hồi-tái chế hay tiêu chuẩn tái chế thống nhất còn thiếu hoặc vận hành chưa hiệu quả, khiến doanh nghiệp khó triển khai mô hình trên diện rộng.

Các chuyên gia khuyến nghị, để khu vực kinh tế tư nhân thực sự phát huy tiềm năng trong tiến trình chuyển đổi xanh, cần sớm tháo gỡ các rào cản về vốn, công nghệ, thể chế và hạ tầng. Đây là điều kiện nền tảng giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, từng bước đảm nhận vai trò tiên phong trong tăng trưởng xanh, đồng thời đóng góp thiết thực vào việc thực hiện cam kết Net Zero.

Có thể bạn quan tâm

Rừng đóng vai trò quan trọng trong chiến lược đạt phát thải ròng bằng 0 (Net Zero).

Rừng xanh đến Net Zero

Trong chiến lược giảm phát thải và đạt phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050, rừng đóng vai trò quan trọng. Không chỉ là “lá phổi xanh” của hành tinh, rừng còn là nơi hấp thụ tự nhiên lượng khí CO₂, góp phần cân bằng khí nhà kính.

Các chuyên gia, diễn giả trong nước và quốc tế tại 1 trong rất nhiều phiên thảo luận khác nhau trong khuôn khổ diễn đàn. (Ảnh: HNV)

Việt Nam có khả năng vượt rủi ro nếu chuyển đổi xanh tích cực, hiệu quả

Hưởng ứng tinh thần “Tiên phong đổi mới, Kiến tạo tương lai” của Diễn đàn Kinh tế xanh (GEF) 2025 tại Hà Nội vào ngày 27/11 do Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) tổ chức, các đối tác quốc tế và Việt Nam đều nhận thức đây chính là thời điểm để dẫn dắt, để kiến tạo và hành động.

Những tán rừng ở thôn 3, xã Tiên An, huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam (cũ), nay là xã Thạnh Bình (Đà Nẵng). (Ảnh TÙNG LÂM)

Giai đoạn mới cho thị trường carbon

Sau COP30, các thỏa thuận toàn cầu, đặc biệt là những quy định liên quan đến Điều 6 của Thỏa thuận Paris, đang mở ra một giai đoạn mới cho thị trường carbon. Việt Nam cũng đang khẩn trương chuẩn bị vận hành thị trường carbon trong nước từ 2028 và tăng cường hội nhập sâu rộng hơn với các cơ chế trao đổi tín chỉ carbon quốc tế.

Toàn cảnh hội thảo.

Thúc đẩy vận hành hiệu quả thị trường carbon tại Việt Nam

Việc xây dựng và phát triển thị trường carbon cùng các cơ chế quản lý, trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon là giải pháp quan trọng nhằm thực hiện mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và hoàn thiện cơ chế chính sách về lĩnh vực tín chỉ carbon hiện nay.

Kiểm tra và bảo dưỡng pin năng lượng mặt trời ở Nhà máy nước sạch Aquaone Hậu Giang. (Ảnh: QUỐC TUẤN)

Chuyển đổi kép trong doanh nghiệp

Trong dòng chảy của nền kinh tế số và xanh toàn cầu, chuyển đổi kép (chuyển đổi số và chuyển đổi xanh) không còn là khái niệm trừu tượng mà trở thành yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh và hướng tới phát triển bền vững. 

Mô hình trồng rừng keo ở Thanh Hóa giúp hấp thụ khí CO2, góp phần giảm phát thải khí nhà kính. (Ảnh: TTXVN)

Tạo “lợi thế cạnh tranh xanh”, nâng tầm nông sản Việt

Nhằm thúc đẩy chuyển đổi hệ thống sản xuất trồng trọt theo hướng phát thải thấp, thích ứng với biến đổi khí hậu, nâng cao hiệu quả sản xuất và cải thiện sinh kế cho người dân, Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa công bố Đề án “Sản xuất giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến năm 2050” (gọi tắt là Đề án)

Toàn cảnh hội thảo.

Xây dựng mô hình quản lý điểm đến hiệu quả hướng tới du lịch xanh

Ngày 31/10, tại Hà Nội, Hiệp hội Du lịch Việt Nam tổ chức Hội thảo tham vấn xây dựng Dự án Mô hình quản lý điểm đến du lịch hiệu quả, hướng tới môi trường du lịch xanh, không rác thải nhựa và carbon thấp, thu hút sự tham gia của các đơn vị quản lý điểm đến và nhiều chuyên gia du lịch.

Cả nước đã ghi nhận hơn 600 công trình xanh với tổng diện tích gần 17 triệu m², cùng hơn 183.000 ô-tô điện và gần 1.000 xe buýt điện đang lưu hành.

Ngành vận tải thúc đẩy chuyển đổi năng lượng xanh

Tại Tuần lễ “Công trình xanh, giao thông xanh Việt Nam 2025” - diễn đàn lớn về chuyển đổi xanh đang diễn ra tại Thành phố Hồ Chí Minh, các chuyên gia và đại diện doanh nghiệp đã cùng thảo luận, trao đổi sáng kiến nhằm giảm phát thải, sử dụng năng lượng hiệu quả và phát triển hạ tầng bền vững.

Ban điều hành hội thảo. (Ảnh: TL)

Sớm ban hành quy chuẩn xử lý khí thải động cơ diesel

Theo các chuyên gia, cần sớm ban hành quy chuẩn Việt Nam về dung dịch xử lý khí thải động cơ diesel. Bên cạnh đó, cần có các chính sách hỗ trợ từ các quỹ phát triển bền vững để doanh nghiệp sản xuất tiếp tục đầu tư nghiên cứu các giải pháp hiệu quả xử lý khí thải.

Quang cảnh Hội thảo quốc tế “Thực hành kinh doanh có trách nhiệm trong nền kinh tế xanh toàn cầu”.

Thực hành kinh doanh có trách nhiệm trong nền kinh tế xanh toàn cầu

Sáng 24/10, tại Đà Nẵng, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị thành phố Đà Nẵng, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Chi nhánh miền trung-Tây Nguyên, Tổ chức Catalyste+ (Canada) phối hợp các đơn vị liên quan tổ chức hội thảo quốc tế “Thực hành kinh doanh có trách nhiệm trong nền kinh tế xanh toàn cầu”.

Các đại biểu thực hiện nghi thức ấn nút khởi động Trung tâm Hydrogen xanh Việt Nam. (Ảnh: GIZ)

Khánh thành Trung tâm Hydrogen xanh Việt Nam tại Thành phố Hồ Chí Minh

Ngày 23/10, Trung tâm Hydrogen xanh Việt Nam chính thức được khánh thành tại Trường đại học Việt-Đức (Thành phố Hồ Chí Minh), đánh dấu bước tiến quan trọng trong nỗ lực của Việt Nam hướng tới xây dựng nền kinh tế hydrogen xanh và thúc đẩy quá trình chuyển dịch năng lượng bền vững.

Cột tua-bin điện gió thuộc Công ty cổ phần Phong điện Thuận Bình, tỉnh Lâm Đồng.

Gỡ nút thắt chính sách với năng lượng sạch

Nghị quyết số 70-NQ/TW ngày 20/8/2025 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 chỉ rõ: Chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng còn nhiều bất cập, chậm được sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện; thủ tục hành chính còn rườm rà… 

Thứ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung chủ trì Hội nghị công bố Đề án “Sản xuất giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến 2050” sáng 22/10, tại Hà Nội.

Cụ thể hóa mục tiêu nông nghiệp xanh: Công bố Đề án sản xuất giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt

Đề án sản xuất giảm phát thải trong lĩnh vực trồng trọt không chỉ là một chương trình của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, mà là phong trào hành động quốc gia, là lời cam kết của nông nghiệp Việt Nam trước thế giới về trách nhiệm ứng phó biến đổi khí hậu và con đường phát triển xanh, bền vững.