Các ngành chế biến chủ lực đã hình thành gắn với sản phẩm thế mạnh của vùng như: thủy sản (cá tra), lúa gạo, trái cây (sầu riêng, xoài, thanh long, nhãn, mít), sen… Trong đó, địa phương có hơn 200 doanh nghiệp chế biến lúa gạo, với tổng công suất 4,5 đến 5 triệu tấn/năm; 25 doanh nghiệp chế biến trái cây, với tổng công suất khoảng 700 nghìn tấn/năm; gần 48 doanh nghiệp chế biến thủy sản, với công suất khoảng 640 nghìn tấn/năm.
Nguồn nguyên liệu dồi dào
Để giải quyết đầu ra cho nông sản địa phương cũng như tạo công ăn việc làm cho chị em phụ nữ quê nhà, bà Nguyễn Thị Minh Thy, Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn sản xuất thương mại dịch vụ Bắc Mỹ Thuận, xã An Hữu, tỉnh Đồng Tháp đã “bỏ phố” về quê để khởi nghiệp với trái cây sấy dẻo. Từ sự kiên trì và nỗ lực không ngừng, bà đã khởi nghiệp thành công với các sản phẩm trái cây sấy dẻo mang thương hiệu BamoFood.
Trao đổi với chúng tôi, bà Nguyễn Thị Minh Thy cho biết: “Trong một lần về quê, tôi nhìn thấy xoài cát chín rụng nhiều và nhớ lại những món xoài, chuối phơi khô ngày trước bà nội thường làm. Tôi đã gọt, sấy xoài và đem tặng bà con, bạn bè. Ai ăn cũng khen ngon. Từ đó, tôi mới nảy sinh ý nghĩ sản xuất xoài sấy dẻo để cho nhiều người biết hơn, đưa xoài cát Hòa Lộc vươn xa hơn. Khi thấy phản hồi tích cực từ thị trường và có đơn đặt hàng nhiều, tôi mới đẩy mạnh sản xuất”.
Khi nắm bắt được những thế mạnh của sấy dẻo xoài, bà đã đầu tư máy móc, công nghệ và mở xưởng để sản xuất. Sản phẩm làm ra bảo đảm không đường, không phẩm màu, không hóa chất bảo quản. Sau nhiều khởi nghiệp, bà đã tích lũy kinh nghiệm từ thực tế và học hỏi từ các chuyên gia nên chất lượng, mẫu mã sản phẩm ngày càng được nâng cao, có nhiều đơn đặt hàng lớn.
Sau sản phẩm xoài sấy dẻo, bà đã thử nghiệm sấy chuối xiêm, mãng cầu, khóm, thanh long... và đều được thị trường đón nhận. Đến nay, công ty của bà đã phát triển 8 loại trái cây sấy dẻo như: xoài cát Hòa Lộc, chuối xiêm, ổi, thanh long... Trong các sản phẩm trái cây sấy, xoài cát Hòa Lộc và thanh long là 2 mặt hàng chủ lực của công ty. Mỗi năm, công ty cung cấp ra thị trường khoảng 50 tấn trái cây sấy dẻo các loại, tương đương khoảng 500 tấn nguyên liệu.
Công ty cổ phần Công nghiệp thực phẩm Thabico Tiền Giang là một trong những doanh nghiệp tiêu biểu trong chế biến nông sản xuất khẩu ở tỉnh Đồng Tháp. Mỗi năm, doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu hàng chục nghìn tấn sản phẩm nông sản các loại.
Ông Nguyễn Minh Tuấn, Giám đốc doanh nghiệp cho biết, chế biến nông sản chuyên sâu là một ngành đặc thù, đòi hỏi công nghệ cao, quy trình kiểm soát nghiêm ngặt, nhóm khách hàng khó tính; áp lực cạnh tranh giá rất khốc liệt với các nước châu Á và Nam Mỹ. Tuy nhiên, công ty xác định rõ, nếu muốn nông sản Việt Nam không chỉ xuất thô mà có thể đi xa, vươn tới các thị trường tiêu chuẩn cao, bền vững hơn thì việc đầu tư bài bản vào công nghệ chế biến là bước đi bắt buộc.
Hiện nay, Thabico Tiền Giang sử dụng toàn bộ dây chuyền chế biến và cấp đông nhanh siêu tốc IQF. Công nghệ này chế biến được 60 nghìn tấn nông sản/năm, giúp bảo toàn hương vị và giá trị dinh dưỡng sản phẩm.
Chế biến rau, củ và trái cây sấy lạnh, doanh nghiệp này sử dụng công nghệ của Hà Lan, với công suất 4.500 tấn nông sản/năm. Về chế biến nước ép trái cây cô đặc thì sử dụng công nghệ từ Ý, cho phép thu hồi hương từ sự bay hơi để cô đặc trái cây, bảo đảm chất lượng cao nhất, công suất 10.000 tấn nông sản/năm…
Trong thời gian tới, Thabico Tiền Giang tập trung phát triển vùng nguyên liệu nhằm truy xuất được nguồn gốc, canh tác ít ô nhiễm, sử dụng phân bón hữu cơ vừa phải và sử dụng nước hiệu quả; đầu tư vào công nghệ chế biến tiết kiệm năng lượng, hạn chế hao hụt và tối ưu hóa phế phẩm nông nghiệp; thực hiện trách nhiệm xã hội với nông dân và cộng đồng địa phương.
Ưu tiên phát triển công nghiệp chế biến nông sản
Thời gian qua tỉnh đã chủ động mời gọi đầu tư, tạo môi trường hấp dẫn cho doanh nghiệp chế biến nông sản. Tổ chức nhiều hội nghị xúc tiến, quảng bá tiềm năng và ban hành các chính sách ưu đãi về đất đai, tín dụng, đào tạo nhân lực… để thu hút nhà đầu tư.
Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp Lê Hà Luân cho biết, sau khi sáp nhập, tỉnh Đồng Tháp có lợi thế quy hoạch chung trên phạm vi rộng, với hàng chục khu công nghiệp, cụm công nghiệp chế biến được bố trí và quỹ đất sạch dồi dào; hiện có hàng trăm dự án đang kêu gọi đầu tư, tạo lực hút lớn hơn đối với doanh nghiệp. Nhờ môi trường thuận lợi, nhiều dự án quy mô lớn trong lĩnh vực chế biến sâu đã được triển khai trên địa bàn. Các cơ sở sơ chế, kho lạnh nông sản tại cụm cảng Sa Đéc, Thường Phước, Gò Công, góp phần hình thành trung tâm logistics - chế biến vùng.
Các dự án nhà máy chế biến đi vào hoạt động đã đem lại hiệu ứng rất tích cực cho cả khâu sản xuất và tiêu thụ nông sản. Trước hết, nhờ có nhà máy chế biến, đầu ra nông sản được bảo đảm ổn định hơn, giúp nông sản địa phương tiêu thụ ổn định, giảm tình trạng “giải cứu” mùa vụ.
Tiêu biểu như nhà máy chế biến rau quả và dừa của Công ty cổ phần công nghiệp thực phẩm Thabico Tiền Giang, với quy mô 4,8ha, công suất 120.000 tấn/năm, ứng dụng công nghệ cấp đông nhanh IQF hiện đại.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp lớn sẵn có như: Gò Đàng, Vạn Đức, Vĩnh Hoàn, Vĩnh Hoàn collagen; Hùng Cá, Phát Tiến (thủy sản); Chơn Chính, Vinarice, Cỏ May, Ricegrower, Việt Hưng (gạo); T&H, Chú Chín, Westernfarm, Song Nhi, Ecolotus, Sen Đại Việt, Ba Tre (trái cây xoài, sen)…
Theo đồng chí Lê Hà Luân, nhờ chế biến phát triển, tỷ lệ nông sản qua chế biến ngày càng tăng, giảm dần xuất thô giá trị thấp. Giá trị sản phẩm được nâng cao và mẫu mã đa dạng hơn. Nhiều mặt hàng trước đây chỉ là phụ phẩm như mỡ cá tra, cám gạo nay đã được chế biến thành sản phẩm xuất khẩu có giá trị như: dầu cá, dầu cám gạo, collagen.... Các sản phẩm chế biến chất lượng cao đã mở rộng thị trường tiêu thụ cho nông sản địa phương, vươn tới cả những thị trường khó tính.
Đáng chú ý, nhiều doanh nghiệp đã đầu tư công nghệ tiên tiến, hiện đại, giúp nâng cao chất lượng sản phẩm và khả năng cạnh tranh quốc tế. Các công nghệ đang được áp dụng bao gồm: công nghệ cấp đông nhanh IQF, chiếu xạ, xử lý nhiệt, hút chân không và bao gói khí điều chỉnh trong bảo quản nông sản tươi sống; tách màu, phân loại tự động, đánh bóng gạo bằng cảm biến quang học trong ngành xay xát; công nghệ tạo màng sinh học bảo quản trái cây kết hợp với hấp thụ ethylen giúp kéo dài thời gian lưu trữ...
Nhờ ứng dụng công nghệ hiện đại, sản phẩm nông sản chế biến ngày càng đa dạng, đáp ứng tiêu chuẩn của nhiều thị trường khó tính như: Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc. Công nghiệp chế biến không chỉ giúp giảm áp lực tiêu thụ mùa vụ mà còn tạo động lực để doanh nghiệp và nông dân đầu tư nâng cao chất lượng vùng nguyên liệu, hướng tới hình thành chuỗi giá trị khép kín, hiệu quả và bền vững.
Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp Lê Hà Luân
Để phát triển mạnh công nghiệp chế biến nông sản và đẩy mạnh thu hút đầu tư, tỉnh Đồng Tháp có kế hoạch đưa địa phương trở thành một trong những trung tâm chế biến nông sản hàng đầu của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, tạo môi trường đầu tư thông thoáng; thu hút dự án chế biến sâu, công nghệ cao; phát triển vùng nguyên liệu bền vững, đầu tư hạ tầng logistics phục vụ chế biến, phát triển nguồn nhân lực…
