Mô hình trường học không điện thoại ở Thành phố Hồ Chí Minh

Nhận thức rõ điều này, nhiều trường học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh đang triển khai các biện pháp để hạn chế học sinh dùng điện thoại trong trường học, hướng đến xây dựng trường học an toàn, thân thiện.

Không chờ đến bây giờ, từ khi thành lập năm 2004 đến nay, Trường trung học phổ thông Lương Thế Vinh, phường Cầu Ông Lãnh, Thành phố Hồ Chí Minh đã kiên trì triển khai quy định cấm học sinh sử dụng điện thoại di động trong khuôn viên trường học.

Quy định này không chỉ là một biện pháp quản lý mà còn là một phần của triết lý giáo dục, nhằm giúp học sinh tập trung vào việc học tập và các hoạt động ngoại khóa.

Để triển khai quy định này, Trường trung học phổ thông Lương Thế Vinh đã áp dụng mô hình “túi gửi điện thoại”. Đây là một giải pháp đơn giản nhưng hiệu quả, được thiết kế để bảo đảm tính khả thi và dễ dàng thực hiện.

Cụ thể, mỗi lớp học được trang bị một túi đựng điện thoại, có kích thước phù hợp để chứa toàn bộ điện thoại của học sinh trong lớp. Khi học sinh đến trường vào buổi sáng, lớp trưởng sẽ chịu trách nhiệm thu điện thoại của các bạn ngay tại lớp học.

Sau đó, lớp trưởng chuyển túi đến bàn của thầy cô giám thị khối, nơi túi đựng điện thoại sẽ được lưu giữ an toàn suốt thời gian học tập. Đến giờ tan học, học sinh sẽ nhận lại điện thoại từ lớp trưởng, dưới sự giám sát của giám thị.

Mô hình này không chỉ giúp học sinh tránh được sự “cám dỗ” từ thiết bị di động mà còn rèn luyện tính tự giác và trách nhiệm tập thể.

Theo Ban Giám hiệu Trường trung học phổ thông Lương Thế Vinh, để khuyến khích học sinh ủng hộ quy định gửi điện thoại di động cả ngày và tạo môi trường học đường lành mạnh, nhà trường đã xây dựng các giờ ra chơi ấn tượng, đa dạng và thu hút.

Các hoạt động được thiết kế không chỉ giúp học sinh tạm quên đi điện thoại mà còn mang lại lợi ích về sức khỏe thể chất, phát triển kỹ năng giao tiếp, và nuôi dưỡng tinh thần đồng đội như các trò chơi thể thao sôi động ngay tại sân trường trong giờ ra chơi.

Đồng thời, để tăng cường sức khỏe và tạo sự đồng bộ trong các hoạt động tập thể, nhà trường đã đổi mới các bài tập thể dục giữa giờ, các tiết mục văn nghệ chào mừng những sự kiện lớn, biến chúng thành điểm nhấn trong giờ ra chơi.

Trong năm học 2024-2025, Trường trung học phổ thông Thạnh Lộc, phường An Phú Đông, Thành phố Hồ Chí Minh đã mạnh dạn áp dụng chủ trương “Không sử dụng điện thoại trong nhà trường, kể cả giờ ra chơi”.

Đây là một quyết định quan trọng, xuất phát từ thực tiễn giáo dục, với mong muốn mang đến một môi trường học tập lành mạnh, năng động, đồng thời nuôi dưỡng tinh thần sáng tạo, kết nối giữa học sinh.

Trước khi triển khai quy định này, Trường trung học phổ thông Thạnh Lộc nhận thấy một thực trạng khá phổ biến: Giờ ra chơi, thay vì giao lưu cùng bạn bè, nhiều em học sinh lại cúi mặt vào điện thoại, ít trò chuyện, thậm chí gần như “sống trong thế giới ảo”.

Những điều đó đặt ra yêu cầu cấp thiết: Nhà trường cần một giải pháp mạnh mẽ và sáng tạo để thay đổi thực trạng.

Thầy Đặng Văn Thạnh, Phó Hiệu trưởng Trường trung học phổ thông Thạnh Lộc

Các hoạt động thể dục thể thao, vui chơi truyền thống bị bỏ ngỏ, sân trường trở nên vắng lặng, thiếu sự sôi động vốn có của tuổi học trò.

Không ít em sa đà vào mạng xã hội, bình luận tiêu cực, nói xấu, thậm chí xúc phạm lẫn nhau, dẫn đến mâu thuẫn, xung đột và có những trường hợp đáng tiếc xảy ra bạo lực học đường.

“Những điều đó đặt ra yêu cầu cấp thiết: Nhà trường cần một giải pháp mạnh mẽ và sáng tạo để thay đổi thực trạng”, thầy Đặng Văn Thạnh, Phó Hiệu trưởng Trường trung học phổ thông Thạnh Lộc cho biết.

Cũng theo thầy Đặng Văn Thạnh, để bù đắp khoảng trống khi không có điện thoại, nhà trường đã xây dựng cơ sở vật chất phù hợp và khuyến khích nhiều hoạt động sáng tạo cho học sinh tham gia trong giờ ra chơi.

Cụ thể, nhà trường tổ chức các học động thể thao: Bóng chuyền, bóng rổ, cầu lông, đá cầu, bóng bàn. Hoạt động nghệ thuật, văn hóa như đàn hát, nhảy dây, khiêu vũ tập thể, các câu lạc bộ ca hát và nhạc cụ...

Tạo không gian học tập mở: Thư viện được trang bị dàn máy vi tính hiện đại, cho phép học sinh vào nghiên cứu tài liệu học tập dưới sự giám sát của nhân viên thư viện.

Nhà trường còn khuyến khích giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn đồng hành cùng học sinh trong giờ ra chơi, chơi thể thao, hỗ trợ góc học tập, tạo thêm sân chơi gắn kết.

Sau một năm thực hiện, nhà trường ghi nhận học sinh tập trung hơn trong tiết học, hạn chế xao nhãng. Giờ ra chơi trở thành khoảng thời gian năng động, sôi nổi, nhiều em tích cực tham gia hoạt động thể thao và văn nghệ.

Ngoài ra, các em có cơ hội giao lưu, kết nối bạn bè, giảm rõ rệt tình trạng xung đột và mâu thuẫn trên mạng xã hội. Sức khỏe thể chất và tinh thần được cải thiện, nhiều em giảm áp lực, căng thẳng…

Tiến sĩ tâm lý Bùi Hồng Quân, Trường đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh cho biết: Sự phổ biến của việc sử dụng điện thoại di động ở học sinh, thanh thiếu niên đã tạo ra cả những giá trị tích cực lẫn hệ lụy tiêu cực đối với môi trường học đường.

Về mặt tích cực, điện thoại di động có thể trở thành công cụ học tập hiệu quả khi được sử dụng đúng cách.

Việc giáo dục ý thức sử dụng công nghệ và xây dựng cơ chế kiểm soát phù hợp trong nhà trường là điều cần thiết để phát huy mặt tích cực và hạn chế tác động tiêu cực.

Tiến sĩ tâm lý Bùi Hồng Quân, Trường đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh

Về mặt tiêu cực, nhiều công trình nghiên cứu đã chứng minh tác động bất lợi khi học sinh, thanh thiếu niên lạm dụng điện thoại trong học đường. Ở khía cạnh sức khỏe thể chất, khi cấm điện thoại trong giờ ra chơi, mức độ hoạt động thể chất ở học sinh tăng rõ rệt, thay thế hành vi “ngồi tĩnh” bằng các trò chơi vận động.

Tiến sĩ tâm lý Bùi Hồng Quân cho rằng: Có thể thấy, điện thoại di động là công cụ hai mặt: Vừa hỗ trợ học tập và kết nối thông tin, vừa tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến thành tích, sức khỏe thể chất, quan hệ xã hội và đời sống tinh thần của học sinh, thanh thiếu niên.

Do đó, việc giáo dục ý thức sử dụng công nghệ và xây dựng cơ chế kiểm soát phù hợp trong nhà trường là điều cần thiết để phát huy mặt tích cực và hạn chế tác động tiêu cực.

Để xây dựng môi trường học đường lành mạnh, an toàn, thân thiện theo tinh thần “Trường học hạnh phúc”; tăng cường hoạt động thể chất, giao lưu, vui chơi của học sinh trong giờ ra chơi, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh đang xây dựng dự thảo Kế hoạch Triển khai thực hiện hạn chế sử dụng điện thoại, thiết bị điện tử trong giờ ra chơi tại các cơ sở giáo dục trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.

Theo đó, lộ trình thực hiện được chia làm 2 giai đoạn: Giai đoạn 1 (thí điểm) từ tháng 10/2025 đến hết học kỳ I năm học 2025-2026.

Hiện, Sở giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh đang triển khai thực hiện thí điểm 16 trường trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh không sử dụng điện thoại trong giờ ra chơi.

Giai đoạn 2 (mở rộng, chính thức): Từ tháng 1/2026, triển khai đồng loạt tại tất cả cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.