Các nghệ sĩ tham gia khối văn hóa-thể thao diễu hành kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9. (Ảnh: nhandan.vn)
Các nghệ sĩ tham gia khối văn hóa-thể thao diễu hành kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9. (Ảnh: nhandan.vn)

Văn hóa soi đường: Nâng cao quyền thụ hưởng văn hóa của nhân dân

Với sứ mệnh phụng sự nhân dân, hơn 80 năm qua, ngành văn hóa Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu to lớn trong bảo đảm và nâng cao quyền thụ hưởng văn hóa của nhân dân. Những kết quả đó khẳng định vị thế của văn hóa là nền tảng tinh thần, là mục tiêu, động lực và sức mạnh nội sinh quan trọng thúc đẩy phát triển bền vững đất nước.

Hoàn thiện thể chế, mở rộng quyền tiếp cận và thụ hưởng văn hóa

Báo cáo chuyên đề “Thành tựu 80 năm của ngành văn hóa trong bảo đảm và nâng cao quyền thụ hưởng văn hóa của nhân dân” của Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam (VICAST), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nêu rõ, ngay từ khi đất nước còn trong khói lửa đấu tranh giành độc lập, Đảng ta đã khẳng định vị trí, vai trò đặc biệt của văn hóa trong chiến lược giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Đề cương về văn hóa Việt Nam (năm 1943) xác lập 3 nguyên tắc lớn: Dân tộc, khoa học, đại chúng, khẳng định nền văn hóa mới mà Đảng ta xây dựng là nền văn hóa thuộc về nhân dân và do nhân dân.

Tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ nhất (năm 1946), Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ: “Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”, khẳng định vai trò dẫn dắt của văn hóa và mục tiêu cao nhất của văn hóa là vì con người, vì hạnh phúc của nhân dân.

Từ Đề cương văn hóa năm 1943 đến nay, hệ thống chính sách văn hóa Việt Nam được xây dựng và hoàn thiện toàn diện, gắn liền với thực tiễn, hướng tới mục tiêu cao nhất là bảo đảm quyền tiếp cận và thụ hưởng văn hóa của mọi tầng lớp nhân dân.

Các nghị quyết Trung ương qua các thời kỳ, từ Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII đến Nghị quyết số 33-NQ/TW (năm 2014), đều nhất quán khẳng định: Xây dựng và phát triển văn hóa là sự nghiệp của toàn dân, do Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân là chủ thể sáng tạo, đội ngũ trí thức giữ vai trò quan trọng.

screenshot-2025-11-09-114653-7945.png
Ảnh: VICAST

Trong thời gian qua, hệ thống chính sách, pháp luật về văn hóa ngày càng được hoàn thiện theo hướng mở, linh hoạt và thích ứng, bảo đảm tính bao trùm và bình đẳng trong thụ hưởng văn hóa. Nhiều chiến lược, chương trình lớn được triển khai như Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa đến năm 2030; Chiến lược phát triển thể dục, thể thao đến năm 2030; đặc biệt là Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035.

Cùng với đó, các quy định pháp lý quan trọng được ban hành, bảo đảm quyền văn hóa cho mọi công dân, đặc biệt là các nhóm yếu thế. Luật Người khuyết tật năm 2010 khẳng định quyền tiếp cận, tham gia và thụ hưởng bình đẳng các giá trị văn hóa, nghệ thuật, thể thao; nhiều luật khác về trẻ em, phụ nữ, người cao tuổi, người dân tộc thiểu số... đã tạo hành lang pháp lý toàn diện, thể hiện rõ tinh thần “không ai bị bỏ lại phía sau”.

Văn hóa được tiếp cận như một lĩnh vực năng động, đa chiều, gắn liền với các chính sách về giáo dục, du lịch, an sinh xã hội, môi trường và quy hoạch phát triển vùng, địa phương. Cách tiếp cận quản lý văn hóa cũng chuyển từ mô hình hành chính “từ trên xuống” sang mô hình hợp tác đa chiều, khuyến khích sự tham gia của doanh nghiệp, cộng đồng và các chủ thể sáng tạo.

Ngành văn hóa đã đổi mới tư duy, chuyển từ “làm văn hóa” sang “quản lý nhà nước về văn hóa” thông qua công cụ pháp luật, thấm nhuần quan điểm chỉ đạo “Văn hóa là nền tảng-Thông tin là mạch dẫn-Thể thao là sức mạnh-Du lịch là nhịp cầu kết nối”.

Phát huy bản sắc, bảo tồn di sản, làm giàu đời sống tinh thần của nhân dân

dd-3061.jpg
Các hoạt động văn hóa cộng đồng tại Làng Văn hóa-Du lịch các dân tộc Việt Nam. (Ảnh: Làng Văn hóa-Du lịch các dân tộc Việt Nam)

Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, văn hóa-thông tin trở thành vũ khí tinh thần sắc bén, khơi dậy lòng yêu nước, hun đúc ý chí kiên cường của toàn dân. Phong trào văn nghệ quần chúng, báo chí, xuất bản phát triển mạnh mẽ, tạo nên đời sống văn hóa sôi động gắn bó với sự nghiệp cách mạng.

Sau ngày đất nước thống nhất, văn hóa tiếp tục phát huy vai trò là nguồn lực tinh thần to lớn, góp phần hàn gắn vết thương chiến tranh, củng cố khối đại đoàn kết dân tộc, khơi dậy khát vọng xây dựng đất nước hòa bình, ấm no, hạnh phúc.

Từ sau công cuộc Đổi mới (năm 1986), đời sống văn hóa của nhân dân ngày càng phong phú, đa dạng hơn. Các thiết chế văn hóa được củng cố, phong trào xây dựng đời sống văn hóa cơ sở lan tỏa rộng khắp, gắn với chương trình xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, góp phần hình thành môi trường văn hóa lành mạnh từ gia đình, nhà trường đến cộng đồng.

Các ngày hội, liên hoan văn hóa, thể thao và du lịch vùng đồng bào dân tộc thiểu số được tổ chức thường xuyên, góp phần bảo tồn, phát huy giá trị truyền thống, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân.

Đặc biệt, công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa đạt được nhiều thành tựu nổi bật. Cả nước hiện có hơn 40.000 di tích và gần 70.000 di sản văn hóa phi vật thể được kiểm kê; 36 di sản được UNESCO công nhận hoặc ghi danh.

Đến năm 2025, Việt Nam có 9 di sản thế giới (6 di sản văn hóa, 2 di sản thiên nhiên, 1 di sản hỗn hợp). Nhiều di tích sau khi được tu bổ, tôn tạo đã trở thành điểm đến văn hóa-du lịch hấp dẫn, tạo việc làm, nâng cao thu nhập, khơi dậy niềm tự hào dân tộc.

screenshot-2025-11-09-115320-7626.png
Nhiều thành tựu nổi bật về bảo vệ và phát huy di sản văn hóa. (Ảnh: VICAST)

Cùng với đó, hệ thống bảo tàng không ngừng được mở rộng, với 204 bảo tàng trong cả nước, lưu giữ hơn 4 triệu hiện vật, trong đó 112 hiện vật, nhóm hiện vật được công nhận là bảo vật quốc gia.

Các chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, xây dựng nông thôn mới… đều gắn với việc bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa, nâng cao mức thụ hưởng đời sống tinh thần của người dân.

Trong thập niên gần đây, ngành văn hóa đạt nhiều kết quả trong việc mở rộng khả năng tiếp cận các sản phẩm văn hóa thông qua công nghiệp văn hóa, khuyến khích sáng tạo.

screenshot-2025-11-09-114856.png
Ảnh: VICAST

Thị trường văn hóa ngày càng khởi sắc, sản phẩm và dịch vụ đa dạng, chất lượng được nâng cao nhờ phát huy tri thức, sức sáng tạo của nghệ sĩ, doanh nghiệp và cộng đồng. Cách thức quản lý chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, tạo điều kiện để nghệ sĩ, doanh nghiệp chủ động sáng tạo, tự chịu trách nhiệm về sản phẩm, dịch vụ.

Từ định hướng “vì nhân dân, do nhân dân”, ngành văn hóa Việt Nam đã và đang khẳng định vị thế là trụ cột của phát triển bền vững, là sức mạnh nội sinh của đất nước.

Việc bảo đảm và nâng cao quyền thụ hưởng văn hóa của nhân dân không chỉ là thành tựu 80 năm qua, mà còn là định hướng chiến lược lâu dài, góp phần xây dựng xã hội nhân văn, công bằng, thịnh vượng, nơi văn hóa thực sự soi đường cho quốc dân đi.

Có thể bạn quan tâm

Đơn vị thi công tập trung máy móc nhân lực thi công đường động lực đoạn nối với quốc lộ 12 qua địa bàn bản Che Phai, phường Điện Biên Phủ.

Các dự án trọng điểm ở Điện Biên tăng tốc về đích

Chỉ còn hơn một tháng đến hạn cuối phải hoàn thành toàn bộ dự án trọng điểm tại tỉnh Điện Biên, những ngày này, cả hệ thống chính trị ở 4 phường, xã đang quyết liệt vào cuộc "gỡ" vướng mặt bằng; các đơn vị thi công thì huy động tổng lực nhân công, máy móc tăng tốc về đích...

Đến với Trường Mầm non và Tiểu học Tong Chiêng (thuộc Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Chiềng Sung), xã Mai Sơn, tỉnh Sơn La.

Du lịch từ thiện - Hành trình kết nối trái tim

Trong những năm gần đây, mô hình du lịch kết hợp hoạt động thiện nguyện ngày càng được nhiều du khách hưởng ứng. Không chỉ khám phá cảnh đẹp, tìm hiểu văn hóa, mà mỗi chuyến đi còn mang theo những món quà và sẻ chia đến với học sinh, người dân vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Nhiều trường học ở Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh trong giờ ra chơi.

Mô hình trường học không điện thoại ở Thành phố Hồ Chí Minh

Trong thời đại số, điện thoại thông minh đã trở thành công cụ không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên, việc sử dụng điện thoại trong môi trường học đường lại mang đến nhiều thách thức, như làm phân tâm học sinh, ảnh hưởng đến chất lượng học tập, thậm chí dẫn đến các vấn đề về sức khỏe tâm lý do lạm dụng mạng xã hội.

Cổng phía nam Thành nhà Hồ.

Về với di sản xứ Thanh

Là một trong năm di sản văn hóa thế giới của Việt Nam với kiến trúc đá độc nhất vô nhị Đông Nam Á và mang dáng dấp uy nghi của một kinh đô xưa, thế nhưng Thành nhà Hồ (nằm ở xã Vĩnh Long, Vĩnh Tiến, tỉnh Thanh Hóa) vẫn lặng lẽ, thâm trầm chìm trong dáng vẻ cô tịch như một bản hùng ca chưa có người đàn đúng điệu.

Các em học sinh nghèo, hiếu học ở xã Đắk Ơ và xã Bù Gia Mập được tặng xe đạp tiếp sức đến trường.

Nhiều hoạt động thiện nguyện hướng về vùng biên

Trong những ngày gần đây, nhiều hoạt động thiện nguyện đã diễn ra trên tuyến biên giới tỉnh Đồng Nai. Thông qua các hoạt động này đã góp phần chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào nghèo trong giai đoạn đói giáp hạt, cũng như giúp những đối tượng yếu thế vượt khó khăn.

Nhiều giống hoa hồng mới được lai tạo từ hoa hồng lửa của Làng hoa Sa Đéc được Viện Cây ăn quả miền nam giới thiệu tại hội thảo “Giới thiệu giống hoa hồng mới và quy trình kỹ thuật”.

Hành trình "hồi sinh" giống hoa hồng lửa Sa Đéc

Thương hiệu hoa hồng lửa đã gắn liền với Làng hoa Sa Đéc, tỉnh Đồng Tháp. Sau nhiều năm canh tác, giống hoa “biểu tượng của làng hoa” này đứng trước nguy cơ mai một do thoái hóa. Trước thực trạng đó, tỉnh đã chủ động phối hợp với các nhà khoa học, khởi động hành trình “giữ lửa” bản sắc làng hoa bằng công nghệ tiên tiến.

Công nhân ngành điện Thành phố Hồ Chí Minh tuyên truyền các biện pháp sử dụng điện an toàn cho người dân.

Cảnh báo các nguy cơ tai nạn điện tại các khu vực ngập nước

Ngày 8/11 vừa qua, tại địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh lại vừa có thêm một vụ tai nạn chết người liên quan đến điện giật xảy ra tại khu vực ngập nước khiến người dân không khỏi bất an. Từ thực tế này, các cơ quan chức năng, đơn vị quản lý cần tiếp tục có các giải pháp hướng dẫn, cảnh báo, phòng ngừa hiệu quả hơn nữa.

Quang cảnh mua bán cá tại chợ ma.

Đêm "chợ ma" mùa nước nổi

Những ngày này, “chợ ma” hay được gọi là chợ đêm Tha La phường Vĩnh Tế, tỉnh An Giang hoạt động náo nhiệt. Tuy là chợ “chồm hổm”, diện tích chưa được 500m2 nhưng nổi tiếng là nơi bán cá đồng, cá sông lớn nhất tỉnh trong mùa nước nổi.

Chuyên gia và lãnh đạo thành phố Cần Thơ tham quan mô hình trồng hành tím tại phường Vĩnh Châu.

Sản xuất hữu cơ, hướng đi mới cho người nông dân Cần Thơ

Mặc dù được xác định là ngành kinh tế chủ lực của thành phố Cần Thơ, nhưng cũng như nhiều địa phương trong khu vực, sản xuất nông nghiệp nơi đây đang đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là hàng rào kỹ thuật đối với nông sản nhập khẩu và yêu cầu ngày càng khắt khe về tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ.