Theo Trung tâm Nghiên cứu Ong và Nuôi ong nhiệt đới (Học viện Nông nghiệp Việt Nam), chương trình tập huấn phát triển sản phẩm từ mật ong gắn với mục tiêu hình thành các sản phẩm OCOP quốc gia. Mục tiêu là hỗ trợ chuẩn hóa sản phẩm OCOP và áp dụng truy xuất nguồn gốc để gia tăng giá trị, mở rộng thị trường.
Tại Bắc Ninh, Trung tâm Nghiên cứu Ong và Nuôi ong nhiệt đới vừa tổ chức khóa tập huấn cho các chủ thể OCOP mật ong từ các hộ nuôi ong, nhiều Hợp tác xã, cơ sở nuôi ong trên địa bàn các tỉnh Bắc Ninh, Cao Bằng, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Quảng Ninh.
Nâng cao chất lượng sản phẩm OCOP mật ong thông qua mô hình thùng kế
Trung tâm Nghiên cứu Ong và Nuôi ong nhiệt đới là đơn vị đầu ngành trong nghiên cứu và chuyển giao quy trình công nghệ nuôi ong cho nông dân cả nước, đồng thời phát triển ứng dụng quản lý và truy xuất nguồn gốc nhằm chủ động giống, bảo đảm chất lượng sản phẩm.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Hồng Thái, Giám đốc Trung tâm, cho biết khóa tập huấn tập trung hướng dẫn sử dụng thùng kế để tối ưu môi trường sống cho ong, chăm sóc theo từng giai đoạn sinh trưởng, tạo ong chúa, nhân đàn, bổ sung thức ăn tự nhiên và phòng bệnh.
Khác với phương pháp nuôi ong ở thùng đơn truyền thống, thùng kế có tầng riêng cho ong chúa đẻ trứng và nuôi ấu trùng, trong khi mật được tích trữ ở tầng kế. Cách làm này giúp thu hoạch mật chín, hàm lượng nước thấp, không lẫn xác ấu trùng, từ đó nâng cao chất lượng so với mật ong thu ở thùng đơn.
Ngoài mật ong ly tâm, phương pháp này còn cho phép khai thác mật ong bánh tổ, sản phẩm được ưa chuộng và có giá bán cao. Dù chi phí đầu tư thùng kế và cầu kế cao hơn, nhưng đổi lại chất lượng và giá trị sản phẩm vượt trội, tận dụng tối đa sức phát triển của đàn ong, dễ kiểm tra, giảm ảnh hưởng khi thu hoạch và bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm.
Khóa tập huấn cũng trang bị cho học viên kiến thức về chọn địa điểm nuôi ong, quản lý đàn ở các mùa vụ, thu hoạch mật và đa dạng hóa sản phẩm, nhận biết phòng trừ ve ký sinh, đồng thời cập nhật quy định pháp luật, tiêu chuẩn chất lượng và yêu cầu thị trường.
Bắc Ninh cũng là một trong những địa phương được lựa chọn xây dựng mô hình điểm, minh chứng rõ hiệu quả chuyển đổi từ nuôi ong thùng đơn sang thùng kế, nâng năng suất và chất lượng mật ong.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Hồng Thái, mô hình nuôi ong thùng kế đã được thử nghiệm thành công tại nhiều tỉnh như Nghệ An, Sơn La, Kiên Giang, giúp mật ong tinh khiết hơn nhờ loại bỏ phấn hoa, xác ấu trùng và giảm hàm lượng nước, đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường.
Chuẩn hóa sản phẩm, khẳng định thương hiệu OCOP
Bắc Ninh, Cao Bằng, Lạng Sơn, Thái Nguyên và Quảng Ninh là những địa phương giàu tiềm năng phát triển sản phẩm truyền thống, đặc sản đặc trưng. Việc gắn sản xuất với Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới tạo điều kiện thuận lợi để hình thành và nâng tầm các sản phẩm OCOP, trong đó có nghề nuôi ong.
Với lợi thế vườn cây ăn quả, nguồn hoa phong phú cung cấp mật và phấn, nhiều địa phương đã phát triển đàn ong ổn định, mở rộng quy mô chăn nuôi.
Nếu trước đây nghề nuôi ong chủ yếu mang tính tự phát, nhỏ lẻ thì nay phần lớn các hộ đã chuyển sang mô hình tập trung với quy mô hàng chục đàn ong nội và hàng trăm đàn ong ngoại, nhanh chóng nhân rộng ra nhiều xã.
Chuyên gia tư vấn, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Phong (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) chia sẻ, phát triển sản phẩm từ mật ong gắn với tiêu chuẩn OCOP sẽ giúp nâng giá trị và sức cạnh tranh. Hợp tác xã nuôi ong đóng vai trò trung tâm trong chuyển giao kỹ thuật, liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.
Tại khóa tập huấn ở Bắc Ninh, các chuyên gia hướng dẫn chuẩn hóa sản phẩm theo 3 nhóm tiêu chí chính: chất lượng; chứng nhận và công bố chất lượng; bao bì, nhãn mác. Cùng với đó là các giải pháp hỗ trợ như chính sách phát triển địa phương, nguồn vốn, ứng dụng khoa học, công nghệ.
Theo ông Đỗ Văn Huy, Phó trưởng phòng nghiệp vụ-phụ trách chương trình OCOP, Chi cục kinh tế hợp tác và phát triển nông thôn tỉnh Bắc Ninh, thị trường trong nước hiện cũng đa dạng sản phẩm ong mật, được đầu tư bao bì, nhãn mác đẹp, góp phần mở rộng tiêu thụ.
Nhiều năm qua, ngành chuyên môn và các địa phương đã tổ chức tập huấn, tư vấn thiết kế bao bì, mẫu mã và hoàn thiện hồ sơ để sản phẩm được công nhận OCOP. Thực tế cho thấy, sau khi được chứng nhận, sản phẩm tiêu thụ tốt hơn, giá trị và lợi nhuận tăng.
Ngoài ra, tại khóa tập huấn, học viên còn được hướng dẫn công bố tiêu chuẩn chất lượng, ghi nhãn hàng hóa, xây dựng hồ sơ đánh giá OCOP, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, tuân thủ quy định về tồn dư thuốc thú y và tiêu chuẩn quốc gia đối với mật ong.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, yêu cầu sản phẩm chỉ được đưa ra thị trường sau khi đăng ký chất lượng với cơ quan quản lý. Trong bối cảnh hàng giả, hàng nhái còn phức tạp, việc gắn mã truy xuất nguồn gốc cho sản phẩm OCOP trở nên đặc biệt quan trọng, giúp xác thực giá trị, nâng uy tín thương hiệu, bảo vệ người tiêu dùng và tạo nền tảng minh bạch để mở rộng thị trường.
