Cần Thơ: Bảo tồn, phát huy giá trị nhà cổ

Nhắc đến làng cổ Long Tuyền (phường Bình Thủy, Cần Thơ), nhiều người nghĩ ngay đến những ngôi nhà cổ tuổi đời hơn trăm năm với những nét kiến trúc độc đáo. Ngày nay, một số nhà cổ được gìn giữ, nhưng trước áp lực đô thị hóa, nhiều công trình xuống cấp, đặt ra bài toán làm sao để bảo tồn, phát huy giá trị di sản.

Một nếp nhà cổ xen lẫn các căn nhà mới khang trang.
Một nếp nhà cổ xen lẫn các căn nhà mới khang trang.

Ngôi nhà được biết đến nhiều nhất và cũng mang nhiều nét độc đáo nhất là nhà thờ họ Dương. Nơi đây không chỉ là nơi gìn giữ truyền thống thờ cúng tổ tiên của dòng họ, mà còn là một công trình kiến trúc mang đậm dấu ấn lịch sử và văn hóa Nam Bộ.

Nhà thờ họ Dương có kiến trúc mang sự giao hòa tinh tế giữa phong cách Á Đông và phương Tây. Ngay từ ngoài cổng, nét uy nghiêm của ngôi nhà được thể hiện qua hàng cột gỗ lim vững chắc, mái ngói âm dương rêu phong và những hoa văn chạm trổ công phu, tinh tế.

Cách bố trí gian thờ, sân vườn, cùng những hàng cây xanh tạo nên một không gian vừa trang trọng, vừa gần gũi, mang đậm phong cách nhà cổ Nam Bộ, vừa thoáng đãng, hài hòa với thiên nhiên, vừa mang đến sự bề thế.

1000016229.jpg
Nhà thờ họ Dương được xây dựng trong một khuôn viên đậm chất Nam Bộ.

Nhà thờ họ Dương cũng là điểm đến của nhiều nhà nghiên cứu bởi nơi lưu giữ nhiều hiện vật quý như các bức hoành phi, câu đối, liễn gỗ sơn son thếp vàng, cùng hệ thống bàn thờ được chạm trổ tinh vi đều phản ánh rõ nét tay nghề của nghệ nhân xưa. Mỗi chi tiết trang trí đều mang ý nghĩa sâu sắc, thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, đề cao công đức của tổ tiên, đồng thời truyền dạy cho thế hệ sau về lối sống nhân nghĩa, đoàn kết.

Ông Dương Viết Luận, người đang trông coi nhà thờ họ Dương cho biết, năm 1870, ông Dương Văn Vị, thế hệ thứ 3 của họ Dương có kế hoạch dựng một căn nhà khang trang cho cả đại gia đình. Ban đầu, ngôi nhà được xây dựng bằng gỗ, lợp ngói.

Sau đó, gia đình họ Dương ngày càng khá giả, ngôi nhà ngày càng được mở rộng, chọn thợ giỏi, chọn vật liệu tốt từ khắp nơi chuyển về. Năm 1911, ngôi nhà hoàn thành, trở thành điểm nhấn của cả vùng cả về quy mô lẫn kiến trúc, nghệ thuật.

Năm 1980, hậu duệ đời thứ 5 của gia tộc là ông Dương Văn Ngôn, người có thú chơi hoa kiểng đã mang nhiều giống lan quý về trồng trong vườn. Vì thế, nơi đây còn được nhiều người gọi là “nhà cổ vườn lan”.

1000016232.jpg
Nhà thờ họ Dương giữ nguyên vẹn nét kiến trúc cổ độc đáo.

Bên cạnh nhà thờ họ Dương, tại làng Long Tuyền đang có 13 căn nhà theo kiến trúc cổ đang được bảo tồn. Nhiều căn nhà trở thành nơi sinh hoạt cộng đồng của người dân địa phương.

Các căn nhà góp phần làm nên diện mạo cổ kính, mang đậm phong cách làng quê Nam Bộ. Nhiều căn tuy không xây dựng đồ sộ mà giữ nguyên phong cách mộc mạc như mái lá, tường gạch, khung gỗ, gắn liền với vườn cây ăn trái xanh mát.

Theo những người dân nơi đây cho biết, làng cổ Long Tuyền từ khi được lập cách đây hàng trăm năm đã là một làng ven sông trù phú, có vị trí giao thương quan trọng. Bởi thế, dấu ấn của những ngôi nhà cổ, đình làng, chùa chiền vẫn còn lưu lại khá rõ nét.

1000016224.jpg
Các công trình cổ tạo nên vẻ đẹp rất riêng cho làng cổ Long Tuyền.

Trong đó, đình Bình Thủy (Long Tuyền Cổ Miếu) được coi là trái tim văn hóa của cả vùng. Đình được xây dựng vào năm 1844 với kiến trúc hài hòa giữa yếu tố Việt – Hoa, mái ngói rêu phong, những cột gỗ to lớn cùng nhiều họa tiết trang trí tinh xảo.

Bên cạnh đình, chùa Nam Nhã cũng là công trình quan trọng của làng cổ Long Tuyền. Chùa không chỉ là nơi tu hành, sinh hoạt tôn giáo mà còn gắn với phong trào yêu nước đầu thế kỷ 20. Kiến trúc chùa mang đậm phong cách truyền thống Nam Bộ, hài hòa với cảnh quan làng quê ven sông.

Nhiều nơi đã bỏ các ngôi nhà cổ, xây dựng nhà tường bê-tông. Nhìn lại chỉ còn vài căn giữ được dáng dấp cũ. Đô thị hóa mang lại tiện ích, nhưng cũng làm mất dần những nét xưa vốn gắn bó với ký ức bao thế hệ. Rất mong nhận được sự quan tâm của chính quyền các cấp chính sách hỗ trợ người dân trong sửa chữa, trùng tu để không chỉ khai thác hiệu quả giá trị di sản mà còn để con cháu sau này có thể biết được về quá khứ gắn liền với nếp sống, phong tục và bản sắc văn hóa Nam Bộ.

Ông Dương Viết Luận

Ngày nay, trước sự phát triển mạnh mẽ của đô thị, những nếp nhà cổ càng trở nên đáng quý, trở thành di sản chung của thành phố Cần Thơ.

Việc duy trì, trùng tu, gìn giữ nguyên vẹn nét cổ kính của các công trình này góp phần khẳng định bản sắc văn hóa địa phương, đồng thời tạo điểm nhấn trong phát triển du lịch văn hóa-lịch sử. Nhiều công trình đang trở thành điểm đến hấp dẫn cho du khách mỗi khi ghé thăm đất Tây Đô.

1000016226.jpg
Không gian chùa Nam Nhã.

Tuy nhiên, trước dòng chảy của nhịp sống hiện đại, nhiều ngôi nhà cổ đã mất dần, thay thế bằng những ngôi nhà hiện đại, khang trang. Ông Dương Viết Luận cho biết, sinh ra và lớn lên tại Long Tuyền, hàng chục năm qua ông chứng kiến nhiều ngôi nhà xưa lần lượt xuống cấp hoặc bị phá bỏ để xây mới.

Theo một số chuyên gia, cách bảo tồn tốt nhất hiện nay là vẫn để người dân tiếp tục sinh hoạt, gìn giữ ngôi nhà như một phần đời sống. Không nên biến các công trình cổ thành những khối kiến trúc trưng bày khô cứng.

1000016228.jpg
Một số ngôi nhà cổ thành nơi sinh hoạt cộng đồng.

Kiến trúc sư Nguyễn Ngọc Anh (Giám đốc Công ty cổ phần Thiết kế xây dựng ANG Việt Nam) cho rằng, quá trình đô thị hóa đang diễn ra nhanh chóng, tạo áp lực lên không gian làng cổ. Nhiều ngôi nhà được dựng bằng gỗ quý, kết cấu liên kết mộng thay vì dùng đinh sắt giúp công trình bền vững hàng trăm năm trong điều kiện khí hậu nhiệt đới ẩm.

Tuy nhiên, theo thời gian, mái ngói âm dương, hệ thống cột gỗ và nền gạch bị xuống cấp, cần có phương án gia cố nền móng, xử lý chống mối mọt và bảo tồn vật liệu để giữ giá trị nguyên trạng. Vì vậy, việc có cơ chế hỗ trợ cụ thể cho chủ nhà trong việc trùng tu là rất quan trọng.

Việc khai thác giá trị nhà cổ cần đặt trong bối cảnh giáo dục và lan tỏa văn hóa. Các ngôi nhà nếu trở thành điểm đến để học sinh, sinh viên và du khách tìm hiểu lịch sử, thay vì chỉ phục vụ tham quan ngắn hạn sẽ phát huy được giá trị. Việc bảo tồn phải kết hợp với đời sống đương đại, có chính sách hỗ trợ kinh phí, khuyến khích con cháu trong gia tộc gắn bó và tự hào với di sản của mình.

Nhà nghiên cứu văn hóa Nam Bộ Nhâm Hùng

Theo nhà nghiên cứu văn hóa Nam Bộ Nhâm Hùng, giữ lại những nếp nhà cổ không chỉ là gìn giữ vật chất, mà còn là lưu giữ ký ức, bản sắc và niềm tự hào của cả cộng đồng địa phương. Giữ nhà cổ cũng là giữ luôn nếp sống, phong tục, tri thức dân gian ẩn trong không gian đó.

Có thể bạn quan tâm

Đơn vị thi công tập trung máy móc nhân lực thi công đường động lực đoạn nối với quốc lộ 12 qua địa bàn bản Che Phai, phường Điện Biên Phủ.

Các dự án trọng điểm ở Điện Biên tăng tốc về đích

Chỉ còn hơn một tháng đến hạn cuối phải hoàn thành toàn bộ dự án trọng điểm tại tỉnh Điện Biên, những ngày này, cả hệ thống chính trị ở 4 phường, xã đang quyết liệt vào cuộc "gỡ" vướng mặt bằng; các đơn vị thi công thì huy động tổng lực nhân công, máy móc tăng tốc về đích...

Đến với Trường Mầm non và Tiểu học Tong Chiêng (thuộc Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Chiềng Sung), xã Mai Sơn, tỉnh Sơn La.

Du lịch từ thiện - Hành trình kết nối trái tim

Trong những năm gần đây, mô hình du lịch kết hợp hoạt động thiện nguyện ngày càng được nhiều du khách hưởng ứng. Không chỉ khám phá cảnh đẹp, tìm hiểu văn hóa, mà mỗi chuyến đi còn mang theo những món quà và sẻ chia đến với học sinh, người dân vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Nhiều trường học ở Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh trong giờ ra chơi.

Mô hình trường học không điện thoại ở Thành phố Hồ Chí Minh

Trong thời đại số, điện thoại thông minh đã trở thành công cụ không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên, việc sử dụng điện thoại trong môi trường học đường lại mang đến nhiều thách thức, như làm phân tâm học sinh, ảnh hưởng đến chất lượng học tập, thậm chí dẫn đến các vấn đề về sức khỏe tâm lý do lạm dụng mạng xã hội.

Cổng phía nam Thành nhà Hồ.

Về với di sản xứ Thanh

Là một trong năm di sản văn hóa thế giới của Việt Nam với kiến trúc đá độc nhất vô nhị Đông Nam Á và mang dáng dấp uy nghi của một kinh đô xưa, thế nhưng Thành nhà Hồ (nằm ở xã Vĩnh Long, Vĩnh Tiến, tỉnh Thanh Hóa) vẫn lặng lẽ, thâm trầm chìm trong dáng vẻ cô tịch như một bản hùng ca chưa có người đàn đúng điệu.

Các em học sinh nghèo, hiếu học ở xã Đắk Ơ và xã Bù Gia Mập được tặng xe đạp tiếp sức đến trường.

Nhiều hoạt động thiện nguyện hướng về vùng biên

Trong những ngày gần đây, nhiều hoạt động thiện nguyện đã diễn ra trên tuyến biên giới tỉnh Đồng Nai. Thông qua các hoạt động này đã góp phần chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào nghèo trong giai đoạn đói giáp hạt, cũng như giúp những đối tượng yếu thế vượt khó khăn.

Nhiều giống hoa hồng mới được lai tạo từ hoa hồng lửa của Làng hoa Sa Đéc được Viện Cây ăn quả miền nam giới thiệu tại hội thảo “Giới thiệu giống hoa hồng mới và quy trình kỹ thuật”.

Hành trình "hồi sinh" giống hoa hồng lửa Sa Đéc

Thương hiệu hoa hồng lửa đã gắn liền với Làng hoa Sa Đéc, tỉnh Đồng Tháp. Sau nhiều năm canh tác, giống hoa “biểu tượng của làng hoa” này đứng trước nguy cơ mai một do thoái hóa. Trước thực trạng đó, tỉnh đã chủ động phối hợp với các nhà khoa học, khởi động hành trình “giữ lửa” bản sắc làng hoa bằng công nghệ tiên tiến.

Công nhân ngành điện Thành phố Hồ Chí Minh tuyên truyền các biện pháp sử dụng điện an toàn cho người dân.

Cảnh báo các nguy cơ tai nạn điện tại các khu vực ngập nước

Ngày 8/11 vừa qua, tại địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh lại vừa có thêm một vụ tai nạn chết người liên quan đến điện giật xảy ra tại khu vực ngập nước khiến người dân không khỏi bất an. Từ thực tế này, các cơ quan chức năng, đơn vị quản lý cần tiếp tục có các giải pháp hướng dẫn, cảnh báo, phòng ngừa hiệu quả hơn nữa.

Các nghệ sĩ tham gia khối văn hóa-thể thao diễu hành kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9. (Ảnh: nhandan.vn)

Văn hóa soi đường: Nâng cao quyền thụ hưởng văn hóa của nhân dân

Với sứ mệnh phụng sự nhân dân, hơn 80 năm qua, ngành văn hóa Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu to lớn trong bảo đảm và nâng cao quyền thụ hưởng văn hóa của nhân dân. Những kết quả đó khẳng định vị thế của văn hóa là nền tảng tinh thần, là mục tiêu, động lực và sức mạnh nội sinh quan trọng thúc đẩy phát triển bền vững đất nước.

Quang cảnh mua bán cá tại chợ ma.

Đêm "chợ ma" mùa nước nổi

Những ngày này, “chợ ma” hay được gọi là chợ đêm Tha La phường Vĩnh Tế, tỉnh An Giang hoạt động náo nhiệt. Tuy là chợ “chồm hổm”, diện tích chưa được 500m2 nhưng nổi tiếng là nơi bán cá đồng, cá sông lớn nhất tỉnh trong mùa nước nổi.

Chuyên gia và lãnh đạo thành phố Cần Thơ tham quan mô hình trồng hành tím tại phường Vĩnh Châu.

Sản xuất hữu cơ, hướng đi mới cho người nông dân Cần Thơ

Mặc dù được xác định là ngành kinh tế chủ lực của thành phố Cần Thơ, nhưng cũng như nhiều địa phương trong khu vực, sản xuất nông nghiệp nơi đây đang đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là hàng rào kỹ thuật đối với nông sản nhập khẩu và yêu cầu ngày càng khắt khe về tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ.