Bây giờ hầu hết nhà mặt phố, dù xây dựng theo nếp kiến trúc xưa hay tinh tươm hiện đại, đều tranh thủ làm ban-công thật đẹp. Nhiều ban-công được trang trí giàn hoa giấy, cắt tỉa cầu kỳ. Cũng có khi được trang hoàng bởi mấy chậu đỗ quyên, hoa mười giờ, hoa bướm, hoa đồng thảo rực rỡ đầy quyến rũ. Rất nhiều ô cửa trông ra tán cây bên hè phố, ngõ phố như một lợi thế. Vào mùa hoa những tán cây như ghé sát, dâng hương cho ngôi nhà. Có đoạn phố hoa sưa bung tỏa một mầu trắng sữa. Chỗ khác bằng lăng tím rưng rức… Lại có cánh cửa sổ chỉ mở ra là chạm sắc đỏ tha thiết, rất riêng biệt của lá bàng mùa đông.
Tôi có người bạn nhiều năm thực hiện dự án cá nhân của riêng mình, là chụp và lưu giữ những bức ảnh về cửa sổ, với chiều nhìn từ ngoài vào và nhìn từ trong ra. Mỗi ô cửa một sắc thái, kết nối hài hòa với kiến trúc ngôi nhà, phản ánh tinh tế gu thẩm mỹ của từng gia chủ. Có lần tôi hỏi: nhìn vào ô cửa sổ, ông thấy gì? Bạn bảo, thấy cuộc sống hạnh phúc của người dân Hà Nội, bởi qua cách bài trí lãng mạn, chứng tỏ họ yêu đời. Có lần cũng câu hỏi ấy, bạn tôi trả lời: "Nhìn vào ô cửa thấy tâm hồn gia chủ". Lần khác thì bạn bảo: "Ðứng ở trong phòng, qua ô cửa nhìn ra phố, thấy cuộc đời chậm trôi, có những góc thật đẹp với cảm xúc thật giản dị". Những bức ảnh của bạn giúp tôi tha hồ tưởng tượng về nết ăn, nếp ở của chủ nhân mỗi ngôi nhà. Có ngôi nhà đầm ấm gia phong tuyệt vời. Có ngôi nhà hẳn ông chủ vô cùng mê đồ cổ nên trưng bày ở trong phòng cả một kho ký ức. Ở nhiều bức khác lại có bóng dáng thiếu nữ đứng làm duyên bên chùm hoa sữa đang ghé sát, hoặc một chàng trai lãng tử đang ôm ghi-ta thấp thoáng tấu nhạc. Mỗi khuôn hình đều chặt chẽ và có lý đến tuyệt vời.
Ngày nay người ta đi mua nhà thường tính toán lựa đến "viu" của ngôi nhà, kể cả là những căn hộ chung cư. Từ những ô cửa, từ ban-công nhìn ra thế giới bên ngoài càng đẹp, sinh động thì căn nhà đó hay căn hộ đó càng có giá thành cao. Ðiều ấy càng chứng tỏ con người luôn muốn hướng đến cái đẹp và sự khoáng đạt của thiên nhiên, hướng đến môi trường sống thoáng mát, tiện đón ánh sáng, khí trời, lại đủ độ tinh tế lãng mạn.
Nhưng có lẽ, điều góp phần làm nên vẻ đẹp lãng mạn, dịu dàng của Hà Nội vẫn là những ô cửa trên những con phố cổ, phố cũ với rất nhiều mầu xanh và cổ thụ. Bởi ở đó có âm thanh đặc trưng và những nếp sinh hoạt của người Tràng An. Sẽ thật hạnh phúc cho mỗi ai có căn gác mà ô cửa trông xuống phố. Từ đây có thể thấy dòng đời vội vã hay bình tâm, hoan hỷ hay lo toan, hạnh phúc hay mệt mỏi. Ðể rồi tìm được những điều ý nghĩa cho cuộc đời mình.
Tản văn của Duy Phương
