Từ một câu hỏi đầy day dứt…
Khi y tá bước ra khỏi phòng hộ sinh, khuôn mặt cô trở nên buồn bã, trong lúc tiến lại gần gia đình sản phụ, trên tay là một em bé được quấn trong chăn. Giọng cô trầm xuống, gần như xấu hổ: "Đó là một bé gái".
Sunil Jaglan, cha của đứa trẻ sơ sinh, không ngạc nhiên về thái độ tiêu cực của cô y tá. Lớn lên ở bang Haryana, miền bắc Ấn Độ, ông Jaglan đã quen với việc cha mẹ thích con trai hơn con gái.
Nhưng có điều gì đó trong Jaglan bùng nổ, khi ông đưa tiền cho cô y tá (như một cử chỉ cảm ơn) thì cô từ chối, vì sản phụ không sinh được một cậu bé. "Cô có cảm thấy xấu hổ về bản thân khi là một phụ nữ không?" Jaglan nhớ đã hỏi như vậy.
Câu hỏi đầy day dứt ấy, cuối cùng, khiến Jaglan trở thành nhà đấu tranh cho nữ quyền trong một xã hội gia trưởng sâu sắc. Ông đã biến bốn từ mà cô y tá thốt ra - "Đó là bé gái!" - thành khẩu hiệu cho một chiến dịch được đánh giá là đã giúp cứu sống hàng trăm bé gái ở bang Haryana.
Trong lịch sử, Haryana là một trong những nơi mất cân bằng giới nhất tại Ấn Độ. Năm 2012, bang có 832 phụ nữ trên 1.000 nam giới. Và ngôi làng Bibipur của ông Jaglan, với khoảng 1.000 hộ gia đình, có tỷ lệ giới tính chênh lệch cao hàng đầu trong toàn bang.
"Không ai muốn có con gái. Nhưng mọi người đều muốn có một người phụ nữ làm mọi việc trong nhà của họ, từ công việc đồng áng đến việc nhà", Jaglan nhận xét. "Đấy là nghịch lý không thể chấp nhận được!".
Tại Ấn Độ, nhiều hộ gia đình, đặc biệt là ở khu vực nông thôn, các cô gái được coi là gánh nặng, bởi cha mẹ họ có thể phải trả đến cả hàng nghìn USD tiền hồi môn cho nhà chồng.
Bất chấp lệnh cấm chính thức xét nghiệm giới tính trước khi sinh, các quảng cáo về dịch vụ này vẫn dán đầy trên các bức tường, khắp bang Haryana. Việc phá thai (vì thai nhi là nữ) là điều phổ biến. Và trên khắp Ấn Độ, dù có một số hạn chế, phá thai hợp pháp vẫn được phổ biến rộng rãi, suốt 20 tuần của thai kỳ.
 |
| Sunil Jaglan, (ngồi giữa), đang thảo luận về các vấn đề sức khỏe với các phụ nữ tại một ngôi làng ở bang Haryana, Ấn Độ. Ảnh: The New York Times |
Ðến quyết tâm "dời núi"
Không lâu trước khi con gái chào đời, Jaglan đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử trưởng làng. Ông lập tức sử dụng vai trò mới, để bắt đầu một chiến dịch chống lại việc xét nghiệm giới tính trước khi sinh, điều ông xác định chắc chắn là nguyên nhân gây ra khoảng cách giới đáng báo động ở làng của ông, bang của ông cũng như khắp Ấn Độ.
Dù một số người coi đó là hành vi xâm phạm quyền riêng tư nghiêm trọng, nhưng Jaglan đã buộc các gia đình trong làng phải báo cáo việc mang thai hộ trong vòng bốn tuần.
Thông qua một mạng lưới cung cấp thông tin, Jaglan và nhóm tình nguyện viên của ông theo dõi những phụ nữ mang thai, nếu nghi ngờ họ đang được kiểm tra giới tính trước khi sinh. Nếu sự thật đúng như vậy, nhóm của Jaglan sẽ đề nghị cảnh sát bắt chồng hoặc bố mẹ chồng của người phụ nữ đó.
Trong vòng bốn năm, tỷ lệ giới tính trong làng Bibipur đã cải thiện, từ 37 bé gái và 63 bé trai trên 100 trẻ sơ sinh lên 51 bé gái và 49 bé trai. Mô hình báo cáo mang thai này, vì thế, đã được nhân rộng tới các vùng khác của bang Haryana. Và, kết quả mới nhất của cuộc khảo sát sức khỏe quốc gia tại Ấn Độ cho thấy bang Haryana đã cải thiện sự cân bằng tỷ lệ giới tính lên mức 926 phụ nữ trên 1.000 nam giới trong năm 2020-2021, từ mức 876 trong năm 2015-2016.
Pratibha Chawla, giáo sư tại Đại học Delhi, chuyên nghiên cứu về giới cho biết: "Jaglan đã truyền tải thông điệp cực kỳ hiệu quả. Mọi người lắng nghe ông vì ông ấy là một trong số họ. Ông ấy biết cách kết nối với họ, vì ông hiểu cách thức vận hành của một xã hội gia trưởng sâu sắc".
Sức lan tỏa của tình yêu thương phụ nữ
Được khuyến khích bởi thành công này, Jaglan đã phát động một cuộc đấu tranh nhằm thay đổi thái độ cố hữu về phụ nữ nông thôn trên khắp cả bang, rồi khắp cả Ấn Độ. Jaglan ngày càng nổi tiếng trên toàn quốc, một phần nhờ vào khả năng tạo ra các cụm từ thu hút sự chú ý bằng tiếng Hindi, mà sau đó ông sử dụng các mạng xã hội để lan tỏa.
Năm 2015, Jaglan ra mắt chiến dịch #SelfieWithDaughter, kêu gọi mọi người chụp ảnh với con gái của họ và chia sẻ chúng trên mạng xã hội. Nỗ lực của ông đã được thúc đẩy mạnh mẽ, sau khi các vận động viên cricket và ngôi sao điện ảnh Ấn Độ bắt đầu tham gia.
Trong một chiến dịch khác, ông khuyến khích đàn ông cam kết không nói những lời miệt thị phân biệt giới tính ở nhà. Và như với nỗ lực đầu tiên của mình, Jaglan không né tránh các sáng kiến gây tranh cãi, chẳng hạn như ông kêu gọi phụ nữ và trẻ em gái duy trì biểu đồ kinh nguyệt mà mọi người trong gia đình đều có thể nhìn thấy, để cho nam giới biết khi nào phụ nữ nên được miễn lao động nặng nhọc.
Trong khi một số người hoan nghênh điều này, những người khác cho rằng nó vi phạm quyền cá nhân, cũng như "củng cố sâu sắc hơn định kiến về những gì phụ nữ có kinh nguyệt có thể hoặc không thể làm". Nhưng cho đến nay, hơn 10 (trong số cả trăm) chiến dịch truyền thông xã hội mà Jaglan khởi xướng đã được bang Haryana áp dụng, như những chính sách công khai.
Những cống hiến của Jaglan trong việc thúc đẩy nữ quyền đã thu hút sự chú ý của Chính phủ Ấn Độ. Thủ tướng Narendra Modi từng đề cập đến Jaglan bốn lần trong các bài phát biểu hằng tháng trên đài phát thanh, mà đôi khi ông sử dụng để thảo luận về những cá nhân bình thường đang định hình xã hội Ấn Độ.
Tự hào vì điều đó, nhưng nhà hoạt động 41 tuổi vẫn cho biết, ông sẽ theo đuổi đến cùng cuộc chiến "đánh đổ ngọn núi hủ tục", nhất là khi nhìn vào chính hai con gái mình, Nandini, 11 tuổi và Yachika, 9 tuổi. "Tôi sẽ không nghỉ ngơi cho đến khi người cuối cùng thay đổi suy nghĩ", Jaglan tuyên bố. "Bởi mỗi ngày, các con gái của tôi lại truyền thêm cảm hứng đấu tranh cho tôi".
(Theo The New York Times, Times of India, Global Indian)
