Một mạch nguồn vẫn miệt mài chảy mãi

Từ cây lúa nước đến vị thuốc nam

Hơn 70 năm trước, những người lính của Đồn Biên phòng Cù Bai đã thật sự tạo nên cánh cửa thép chốt chặn ở vùng này, một tiền đồn của miền bắc, bởi phía bên kia vĩ tuyến 17 là miền nam đang thuộc về chế độ Sài Gòn. Cùng với đó là những bản làng của bạn Lào bên kia biên giới giáp ranh với tuyến biên thuộc Đồn quản lý vẫn còn chìm trong đói nghèo lạc hậu và vô vàn hủ tục, những người dân bạn Lào đã trông cậy rất nhiều vào những người lính của Đồn Cù Bai. Giữa những gian nan ấy, cán bộ Hướng của Đồn thật sự trở thành người thắp ngọn đèn giữa heo hút rừng xanh.

Còn nhớ sau khi tái lập tỉnh Quảng Trị, có một cuộc gặp gỡ ở Đồn Biên phòng Cù Bai. Anh hùng Đào Xuân Hướng về thăm lại đồn xưa, trong cuộc gặp đó tôi nhớ có mẹ Hồ Thị Oi, người mà từ những năm 60 đã dám “bước qua lời nguyền” theo cán bộ Hướng đi trồng cây lúa nước, không sợ “cái ma rừng nó bắt”!

Chuyện cán bộ Hướng động viên, hướng dẫn cho bà con Vân Kiều vùng Hướng Lập trồng lúa nước nay đã thành một truyền kỳ trong biên niên sử của vùng đất này. Nhưng ở thời điểm hơn nửa thế kỷ trước ấy, để làm được điều đó gian nan như một cuộc cách mạng. Từ ngàn đời, dân nơi đây coi cây lúa là cây thiêng của Giàng, không thể đưa lúa ngâm dưới nước, càng không thể bón phân chuồng cho lúa, sợ làm ô uế cây thiêng. Cán bộ Hướng đã cùng anh em cán bộ chiến sĩ của Đồn tìm nơi có nguồn nước để quây thành từng mảnh ruộng nhỏ, rồi ngâm ủ mạ, cấy thành ruộng. Ngày thu hoạch, mời bà con đến chứng kiến, rồi làm lễ cúng cơm mới theo phong tục. Không gì thuyết phục bà con hơn là thấy tận mắt, sờ tận tay. Từ những mảnh ruộng nước đầu tiên đó, bây giờ cả vùng biên này có tới hàng trăm ha lúa nước, cán bộ Hướng thành “cha đẻ cây lúa nước” trong huyền thoại dân bản.

Không chỉ bày cho dân bản trong địa bàn về cây trồng, vật nuôi. Khi đơn vị được lệnh giúp đỡ cách mạng Lào, hỗ trợ nhân dân Lào các khu vực giáp biên, cán bộ chiến sĩ Đồn Cù Bai đã tận tụy lo cho bạn không khác gì lo cho dân mình. Sau chiến dịch đường 9 Nam Lào vô cùng ác liệt, hàng trăm hộ dân nước bạn bỏ bản chạy vào ẩn nấp trong các hang đá. Anh em cán bộ chiến sĩ của Đồn đã nhận nhiệm vụ vận động giúp dân bạn rời hang tiếp tục canh tác, sản xuất. Nhiều người vẫn kể về vụ ngô được mùa chưa từng thấy ở huyện Sê Pôn năm 1971 nhờ vào nguồn ngô giống của công an vũ trang Cù Bai cung cấp. Không những thế, thời điểm ấy, nhiều người dân đau ốm do thiếu thuốc men chữa chạy, chỉ tính từng ngày sống, cán bộ chiến sĩ của Đồn, đặc biệt là cán bộ Hướng đã tìm thuốc nam theo kinh nghiệm dân gian chữa bệnh, cứu sống được nhiều người dân bạn Lào. Những ân tình ấy thật sự thuyết phục và mang lại niềm tin cho dân. Năm 1973 khi Đào Xuân Hướng được phong Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, người dân cả hai bên biên giới đều tổ chức ăn mừng và gọi anh là Anh hùng của nhân dân Việt-Lào.

Dòng hồi ức về Anh hùng Đào Xuân Hướng và tấm lòng tận tụy với dân từ nửa thế kỷ trước nay như thức dậy trong tôi khi thấy người dân, học sinh các bản biên giới quần tụ về đây vui chung ngày hội tuổi thơ. Cái tình quân dân keo sơn gắn bó ở vùng biên giới này luôn được cụ thể hóa bằng từng câu chuyện, từng sự việc như vậy.

“Tận tụy vì dân” trước hết là thiết thực, hiệu quả!

Còn nhớ dịp Quốc khánh năm ngoái, có một sáng kiến nhỏ của Đồn Biên phòng Hướng Lập đã được nhân rộng ra hàng trăm bản vùng biên khác. Dịp lễ ấy, những người dân ở hai xã biên giới Hướng Lập, Hướng Việt (huyện Hướng Hóa, Quảng Trị) được nhận quà để ăn “Tết Độc lập” của anh em Đồn Biên phòng Hướng Lập trao tặng. Ngoài những nhu yếu phẩm để chung vui dịp lễ, bà con còn được nhận lá cờ Tổ quốc để treo, và điều khiến tôi bất ngờ và xúc động đó là cái móc khóa. Một cái móc khóa rất bình thường để móc vào đó chìa khóa xe máy, chìa khóa nhà, chìa khóa cổng… Nhưng điều đặc biệt là trên cái móc khóa hình tròn kia, một bên là biểu trưng của Bộ đội Biên phòng với người chiến sĩ tay cầm súng trên lưng ngựa đang phi nước đại, và mặt kia là số điện thoại đường dây nóng của Đồn Biên phòng Hướng Lập.

Một dòng chữ số điện thoại nhỏ nhoi trên chiếc móc khóa ấy thôi nhưng đã giúp cho bà con và anh em cán bộ chiến sĩ của Đồn giải quyết được bao nhiêu vấn đề lớn. Đại tá Nguyễn Nam Trung, Chủ nhiệm Chính trị Bộ Chỉ huy Biên phòng Quảng Trị cho tôi biết đấy là sáng kiến của Đại úy Phan Văn Vĩnh, sĩ quan Đồn Biên phòng Hướng Lập. Hóa ra khởi đầu câu chuyện của món quà tặng này lại vô cùng giản dị, nhưng ý nghĩa thì rất lớn.

Đại úy Vĩnh kể: Có lần anh em trong Đồn thấy dân bản hớt hải chạy bộ đến, hỏi có chuyện gì, bà con bảo đi làm nương, để xe máy trên đường, xong buổi làm, xuống chỗ để xe đã không còn xe nữa, phải chạy về Đồn. Mà từ chỗ làm về Đồn cách gần chục cây số. Hỏi: Có điện thoại không? “Có”! “Sao không gọi cho bộ đội biên phòng lên mà phải chạy về ?” “Không biết số của Đồn”. “Anh em địa bàn về bản đều để số điện thoại cho bà con lưu trong máy mà”. “Có lưu mà không biết tìm”! Vậy đó, với người dân vùng cao có khi tìm cái số điện thoại lưu trong máy còn khó hơn chạy bộ cả chục cây số đường núi. Vậy là cái móc khóa có số đường dây nóng của Đồn ra đời. Giờ nửa đêm vợ trở dạ mà trạm xá xã quá xa thì cứ a lô cho Đồn. Trong bản có chuyện tranh chấp ranh giới rẫy, lại a lô cho anh em trong Đồn. Có kẻ lạ tuyên truyền bậy bạ, tất nhiên cũng a lô cho Đồn. Thay vì bấm bấm tìm tìm toát mồ hôi thì chỉ cần lật cái móc khóa ra để nhìn số điện thoại.

Từ sáng kiến của Đại úy Phan Văn Vĩnh, câu chuyện cái móc khóa in số điện thoại đường dây nóng này đã được nhân rộng ra nhiều đồn biên phòng khác ở cả vùng núi và vùng biển của tỉnh Quảng Trị.

Ngày truyền thống Bộ đội Biên phòng năm 2023, ngày 3/3, cũng tại bản Tà Păng (địa bàn Đồn Biên phòng Hướng Lập phụ trách), Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Trị phối hợp với Công ty cổ phần TV&XD Năng Lượng Xanh, và Công ty TNHH CEA PROJECTS tổ chức khánh thành công trình “Ánh sáng vùng biên”. Gần một cây số đường qua bản được chiếu sáng bằng 30 bóng đèn năng lượng mặt trời với tổng số tiền hỗ trợ từ hai công ty là 150 triệu đồng. Một quãng đường không dài, kinh phí đầu tư không lớn nhưng ý nghĩa của nó với vùng biên ải lại không hề nhỏ! Và câu chuyện về doanh nghiệp góp phần thắp sáng một góc bản biên giới chỉ là một hình ảnh sinh động về câu chuyện “biên phòng toàn dân”, nghĩa là không chỉ người dân biên ải mà biên phòng toàn dân còn là câu chuyện của bất cứ người dân nào nặng lòng với chủ quyền Tổ quốc. Không chỉ góp phần thay đổi diện mạo vùng biên giới, giúp cho người dân và học sinh đi lại, vui chơi an toàn, bảo đảm an ninh trật tự, giảm thiểu các tệ nạn xã hội…, ánh sáng nơi biên ải như là điều nhắc nhở về chủ quyền và nối kết câu chuyện “biên phòng toàn dân” mà những gì Đồn Biên phòng Hướng Lập làm cho dân là những thí dụ điển hình.

Dài theo cung đường tuần tra biên giới, bằng cách này hay cách khác, lòng dân vẫn hướng về biên cương qua những cột đèn năng lượng thắp sáng rẻo cao, bằng những tấm áo ấm hay ngôi trường mới cho con trẻ, bằng những tấm lòng tình nguyện đến để cùng với các cán bộ, chiến sĩ biên phòng chung tay thắp sáng thêm tin yêu trong những đời dân ngàn đời nay tự nguyện làm “những cột mốc sống” cho biên cương Tổ quốc.