Hài nhảm ồ ạt phủ sóng
Vài ba năm trở lại đây, công chúng đã được chứng kiến những cuộc đổ bộ liên tục, ồn ào của giới nghệ sĩ hài vào lãnh địa THTT. Xuất hiện trong mọi vai trò có thể - từ giám khảo, MC đến thí sinh, người chơi, khách mời..., các danh hài đua nhau phô diễn khả năng gây cười trên sóng truyền hình, từ đài quốc gia tới các đài địa phương.
Nếu như trước đây, người dân chỉ gặp danh hài yêu thích tại các tụ điểm, sân khấu lớn, thấy họ “chạy sô” cả loạt suất diễn mỗi đêm trong những ngày cuối tuần thì nay, có cảm giác cứ bật ti-vi lên là “đụng mặt”. Với vài chục chương trình có yếu tố hài hước xuất hiện dày đặc suốt ba ngày cuối tuần (từ VTV3, HaTV1, HTV7, HTV9 đến các đài địa phương Vĩnh Long, Cần Thơ, Đà Nẵng...), trong đó có nhiều chương trình đạt tỷ suất người xem rất cao (như Ơn Giời cậu đây rồi, Hội ngộ danh hài, Người bí ẩn...), hài đã, đang và vẫn sẽ là thỏi nam châm có lực hút rất lớn với khán giả đại chúng.
Quá nhiều chương trình, quá nhiều sân khấu trong khi số lượng danh hài ăn khách hai miền loanh quanh vẫn chỉ có vậy. Vì thế, mở kênh nào cũng thấy từng ấy gương mặt quen thuộc, từ Hoài Linh - Việt Hương - Trường Giang - Trấn Thành đến Xuân Bắc - Tự Long... trao qua, đổi lại. Tài năng cỡ nào cũng chẳng thể duyên dáng, thâm thuý mọi lúc, mọi nơi. Vì thế, việc những hạt sạn không đáng có mới đây cứ liên tục xuất hiện là điều dễ hiểu.
Gameshow Thách thức danh hài mùa ba vừa kết thúc, với chiến thắng thuộc về “hotboy bán trà sữa” Lê Tấn Lợi. Sau ba phần thi chưa thật đặc sắc và thiên về hướng chọc cười bằng thứ ngôn ngữ có phần thô thiển, thí sinh này vẫn khiến giám khảo Trấn Thành cười nghiêng ngả. Và nhờ vậy, đã ẵm trọn giải thưởng 150 triệu đồng. Điều ngạc nhiên là chàng trai này không ngại ngần biến vợ sắp cưới thành đối tượng gây cười, mô tả hình thể cô bằng một từ tục tĩu được bộ phận biên tập và kiểm duyệt nội dung hồn nhiên để nguyên khi lên sóng.
Danh hài Việt Hương cũng trở thành cái tên làm nóng mặt báo vừa qua, khi màn tung - hứng cùng đồng nghiệp Hoài Tâm trong tiệc cưới của nam ca sĩ Đình Bảo (cựu thành viên nhóm AC&M) tại Mỹ đã nhận được những lời phê bình thẳng thắn của ca sĩ Hương Lan là “diễu cợt quá sức thô tục trên sân khấu”. Những lời thoại cùng hành động nhạy cảm của hai cây hài nổi tiếng đã khiến vợ chồng giọng ca gạo cội phải đứng dậy bỏ về giữa chừng vì xấu hổ.
Tại nghệ sĩ hay tại khán giả?
Không dừng lại ở những lời tục tĩu, những hành động thô thiển, mở bất kỳ một chương trình truyền hình thực tế mang màu sắc hài hước nào, khán giả cũng sẽ bắt gặp đủ loại danh hài đi lại õng ẹo, giọng nói the thé để hóa thân vào đủ loại nhân vật, từ “trai cong”, người chuyển giới tới giả gái, người khuyết tật. Những sâu cay, thâm thuý của hài tình huống đã dần biến mất, thay vào đó là những kiểu hài “thọc lét”, mang lại tiếng cười dung tục, biến tướng.
Thay vì dụng công dàn dựng những tiết mục mang tính trí tuệ, những tiếng cười châm biếm sâu cay có tác dụng “thuốc đắng dã tật” mọi thói hư, tật xấu của người đời, các nghệ sĩ hài đang thể hiện thái độ làm nghề ngày một dễ dãi. Những câu thoại lấp lửng, kiểu nghĩ sao cũng trúng đang tràn ngập sân khấu hài. Màn tẩm quất giữa Chí Phèo (Anh Đức) với bà Ba (Việt Hương), màn massage giữa Thúy Nga với một khán giả được chọn làm bạn diễn, màn trét bánh kem nhoe nhoét lên mặt một người chơi của Thu Trang, những động tác ôm ấp người chơi rất thô thiển của các vị trưởng phòng trong Ơn Giời, cậu đây rồi... chỉ mang lại cho người xem cảm giác sượng sùng, xấu hổ. Mới cách đây không lâu, cặp đôi Trấn Thành - Trường Giang từng thoải mái đưa ra những bình luận thô tục về cơ thể của giọng ca chuyển giới Hương Giang Idol ngay trên sân khấu. Rồi cũng chính hai cái tên đang phủ sóng dày đặc trên mọi sân khấu hài này chọn cách mang bè bạn, đồng nghiệp cùng những cô người yêu cũ - mới của nhau (tất cả đều là người của công chúng, đều được khán giả nhớ mặt thuộc tên) làm đối tượng châm biếm, chế nhạo.
Thế nhưng, mặc cho báo giới, dư luận phản ứng, chê bai, những chương trình, những gương mặt nghệ sĩ kể trên vẫn là những “con gà đẻ trứng vàng” cho các nhà sản xuất, khi vẫn thu hút một lượng lớn khán giả theo dõi từng đêm phát sóng. Chỉ số rating có thể không tuyệt đối chính xác, nhưng sự tương tác giữa người xem với chương trình, thông qua lượt views trên kênh Youtube, số lượng comment và nút like trên mạng xã hội thì không thể gian dối. Tỷ suất người xem luôn tỷ lệ thuận với sức hút quảng cáo, mà quảng cáo giờ vàng thì lợi nhuận thu về cũng được tính bằng vàng!
Số đông, với nhu cầu hưởng thụ tầm tầm, vẫn vỗ tay tán thưởng, vẫn cười ngả nghiêng trước những chiêu trò chọc cười cơ học. Số đông, vẫn mặc nhiên chấp nhận thứ hài nhảm, cười đấy rồi quên ngay. Chính vì thế, nghệ sĩ Trấn Thành mới có thể tự tin phản biện những lời phê phán trái chiều, rằng “nếu người chê quá đông, gameshow đó chắc chắn đã bị tẩy chay từ lâu chứ làm sao còn ăn khách đến vậy”. Và khi lượng khán giả dễ dãi ấy vẫn còn áp đảo thì sẽ có một số nghệ sĩ chọn đối tượng công chúng bình dân làm bình phong, để dung tục hóa, nhảm hóa sân khấu hài như một cách thức chiều chuộng đám đông. Để rồi có thể ngạo mạn, cũng lại Trấn Thành, tuyên bố với lượng khán giả số ít dám chê bai, phàn nàn: “nếu thấy chương trình nào nhảm nhí thì cứ tắt ti-vi”. Dù màn ảnh nhỏ chính là bệ phóng hữu hiệu nhất đưa các danh hài kể trên đến với danh lợi phía sau sàn diễn, đến với những khoản thù lao khổng lồ, những hợp đồng quảng cáo bạc tỷ.
Diễn viên Trấn Thành.
Đã có khá nhiều diễn viên hài nổi tiếng, có uy tín trong giới cũng từng nhận lời xuất hiện trong một số chương trình THTT ăn khách kể trên. Nhưng sau một vài lần xuất hiện, họ đều âm thầm rút lui, có lẽ bởi không thể thỏa hiệp mà hy sinh những giá trị nghệ thuật đích thực trọn một đời theo đuổi. Đã có những đàn chị tha thiết chỉ dạy, như ca sĩ Hương Lan trong bức thư nhắn gửi Việt Hương: “Thời gian của các em còn dài, hãy trở thành những nghệ sĩ sạch để đem lại cho khán thính giả những phút giây giải trí lành mạnh... Những gì em nói, em làm đều tác động đến khán giả bên dưới, từ người lớn tuổi cho đến trẻ nhỏ. Đừng nói tục! Sự thô tục trong văn hóa người Việt mình từ xưa đến nay đã luôn là lời khinh rẻ, cho cả người nghe lẫn người nói”.
Và cũng đã có nhiều khán giả chọn cách chuyển kênh hay tắt ti-vi, khi bắt gặp một tiểu phẩm hài nhảm, một chương trình chọc cười vô lối, một câu thoại thiếu chuẩn mực của người nghệ sĩ. Khi phản ứng quyết liệt đó được số đông lựa chọn, những món ăn tinh thần gây hại sẽ tự khắc bị đào thải. Những diễn viên trên sân khấu sẽ phải nhìn vào kết cục đó để sửa mình. Để những danh hài tài năng như Việt Hương - Trấn Thành - Trường Giang... sẽ dần dà hiểu ra, họ chẳng thể đi được đường dài, khi chọn cách song hành cùng hài nhảm!
